محور مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا چه بود؟

آمریکا برای متعادل کردن وضعیت نزدیکی بیش از اندازه ایران به روسیه دست به مذاکرات از مجرای جدید زد، به ویژه آنکه روسیه دیگر نمی توانست مانند گذشته بین ایران و آمریکا میانجیگری کند.

به گزارش اسپوتنیک، به گزارش اس‍پوتنیک- دیدار هیات ایرانی به‌ سرپرستی علی باقری‌کنی، معاون وزیر امور خارجه و برت مک‌گرک، هماهنگ‌کننده رئیس‌جمهور بایدن در امور خاورمیانه در مسقط تقریبا اولین باری محسوب می‌شود که مقامات ایرانی و آمریکایی مذاکرات حضوری - هرچند غیرمستقیم - را طی چندین ماه گذشته برگزار کردند.

محور اصلی مذاکرات محرمانه دیپلمات‌های ایرانی و آمریکایی در عمان درخواستهای روشن طرفین از یکدیگر بود. واشنگتن از ایران خواست که نیرو‌های نیابتی خود را مهار کند تا حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ و هدف قرار دادن پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه متوقف شود. تهران نیز به نوبه خود از دولت بایدن خواست تا آتش‌بس را در غزه برقرار کند.

اما حملات نظامی ایالات متحده به اهداف متعدد حوثی‌ها در یمن و ادامه حملات اسرائیل به غزه نشان داد که هیچ توافقی حاصل نشد. یک مقام ارشد آمریکایی گفته است که ایالات متحده در این گفتگو‌ها شرکت کرد تا نشان دهد که حتی با افزایش تنش‌ها، واشنگتن همچنان برای پیگیری دیپلماسی با ایران آماده است، اما اگر این گفتگو به نتیجه نرسد، ایالات متحده از زور استفاده خواهد کرد. مقامات آمریکایی و ایرانی گفتند که ایران و ایالات متحده از زمان دیدار در ژانویه به طور مرتب به پیام‌ها درباره شبه‌نظامیان نیابتی و آتش بس ادامه داده اند. علی واعظ، مدیر ایران در گروه بین‌المللی بحران گفت: "داشتن کانال‌های ارتباطی، حتی اگر غیرمستقیم باشد، قطعا می‌تواند برای کاهش احتمال اشتباه محاسباتی و سوءتفاهم مفید باشد. اما همان‌طور که از آن زمان تاکنون دیده ایم، به ویژه در مورد حملات یمنی‌ها در دریای سرخ، تنش‌ها بین دو طرف همچنان قابل‌توجه است."

امیرمحسن هادیان کارشناس مسائل بین الملل در خصوص محور مذاکرات آمریکا و ایران به اس‍پوتنیک گفت، یکی دیگر از ابعاد مذاکرات ایران و آمریکا را باید در بازگشت خاورمیانه به عصر رقابت قدرت های بزرگ جستجو کرد. خاورمیانه به دوران رقابت قدرت های بزرگ بازگشته و برتری آمریکا در خاورمیانه به سبب دینامیزم قدرت در منطقه و رقابت قدرت های بزرگ در سطح کلان، در معرض چالش است.

هادیان افزود:بعبارتی، مذاکرات بین قدرت های بزرگ و قدرت های منطقه ای بر سر توزیع نقش و قدرت در منطقه نیز را در همین راستا می تواند فهمید. در واقع آمریکا، چین و روسیه هر سه در حال مذاکره با ایران، ترکیه، عربستان و اسرائیل هستند. در این بین روسیه پیش از وقوع عملیات ویژه در اوکراین، نقش میانجی بین دولت دموکرات بایدن و دولت جدید ایران را بازی می کرد، اما مناقشات اوکراین باعث انسداد دیپلماتیک بین آمریکا و روسیه شد.

وی در ادامه خاطر نشان کرد:در سایه همین تحولات و نزدیک شدن بیش از پیش ایران به روسیه، به سبب درگیری های اوکراین و اختلال در احیای برجام و دست پر روسیه در مذاکرات دو جانبه و آمادگی روسیه برای دادن امکانات و فناوری به ایران، باعث شد آمریکا نیز نگران نزدیکی بیش از اندازه ایران به روسیه شود. بنابراین آمریکا برای متعادل کردن وضعیت دست به مذاکرات از مجرای جدید زد. به ویژه آنکه چون روسیه نمی توانست مانند گذشته بین ایران و آمریکا میانجیگری کند. این مذاکرات در هشدار امریکا به ایران پیش از انفجار کرمان و همین طور مذاکرات عمان نمود پیدا کرد.

هادیان در پایان گفت:در مورد محتوای مذاکرات نیز باید به یاد داشت آمریکا و بریتانیا به عنوان قدرت هایی دریایی مهار‌ حوثی ها را از سه راه دنبال می کنند که عبارتند از کاهش توان رزمی حوثی ها با حملات مستقیم، اعمال فشار بر ایران برای کاهش کمک به حوثی ها و همین طور انتظار برای کاهش موجودی زرادخانه حوثی ها به مرور زمان. در همین راستا آمریکا مذاکرات با ایران بر سر حوثی ها و سایر گروه های مسلح منطقه را انجام داد تا با تهدید ایران به اعمال تحریم های نفتی و اقدام مستقیم و شدید در منطقه، ایران را وادار به کاهش حمایت از حوثی ها کند و همین طور زمینه را برای کاهش تنش یا آتش بس آتی در غزه آماده کند. به ویژه آنکه تعیین تکلیف غزه پیش از تشدید رقابت انتخاباتی در امریکا به نفع دولت بایدن است و در چارچوب عادی سازی بین اسرائیل و عربستان هم می گنجد.