آلکساندر ویگرایزر، خبرنگار سایت روسی "لنتا. رو" درباره تبدیل جاسوسی صنعتی به فعالیت اطلاعاتی برای شناسایی فعالیت رقیبان چنین می نویسد:
اولین اشاره مستند به جاسوسی صنعتی متعلق به اواخر قرن 14 میلادی است. در آن زمان خاندان تجار آلمانی فوگر (دیرتر اولین بانک در اروپا را تاسیس کردند) انتشار خبرنامه حاوی اخبار سیاسی و تجاری برای مدیران را آغاز کرد که توصیه می شد هنگام تصمیم گیری ها در نظر گرفته شوند.
ریچارد میلر دونس در کتابش تحت عنوان "دائره المعارف لطیفه های تجاری و اقتصادی" جاسوسی صنعتی را مجموعه ای از روش هایی تشریح کرده که به سرهنری فورنس، بانکدار اجازه می دهند در نتیجه جمع آوری و جمع بندی اخبار سیاسی و اقتصادی بر رقبایش غلبه کند.
جاسوسی صنعتی به معنای جمع آوری اطلاعات درباره رقیبان به موازات پیشرفت صنعت ، اقتصاد و البته فناوری های بررسی اطلاعات تغییر کرد. در این زمینه قرن 20 میلادی نقطه عطف بود. شرکت ها از همه روش های قابل دسترس برای پیش بینی اقدامات رقیبان خود وتشخیص وضع بازار استفاده می کردند: از نظرسنجی های اجتماعی گرفته تا تطمیع یا ارعاب کارکنان شرکت رقیب ، از روابط شخصی و گفتگوهای صمیمانه گرفته تا وسایل فنی ویژه و استخدام کارآگاه ها.
اختراع هارد دیسک در سال 1956 امکان داد مقدار زیادی اطلاعات به سرعت جمع آوری و جمع بندی شود. دوسال بعد پتر لوئی، دانشمند شرکت آی بی ام برای نخستین بار پیشنهاد کرد جاسوسی صنعتی به عنوان سیستم اتوماتیکی برای تسهیل نگهداری و انتشار اطلاعات تجاری، علمی و صنعتی تعریف شود. وی دیرتر در مقاله ای نوشت هدف از بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات، کشف ارتباط متقابل بین عوامل برای رسیدن به اهداف خود است.
در آن زمان مساله استفاده از روش های اخلاقی در جاسوسی صنعتی مطرح نبود. کارآفرینان از هر امکانی برای غلبه بر رقیبان خود استفاده می کردند. در برخی از آثار علمی معاصر رقابت در آن دوره را همچون رقابت در عصر "غرب وحشی" می نامند. این تا حدی به خاطر محیط دوران جنگ سرد بود. در آن زمان شوروی و امریکا در مبارزه خود از استفاده از هیچ روشی ابا نداشتند و کارآفرینان نیز در مبارزه با رقیبان از همان قواعد استفاده می کردند.
مهم ترین حوادث در رابطه با جاسوسی صنعتی نه بین شرکت های خصوصی بلکه بین دولتها اتفاق افتاده است. اتحاد شوروی و کشورهای غربی در سرقت اسرار یکدیگر به موفقیت های بزرگی دست یافتند چون در مقایسه با شرکت های بزرگ خصوصی از امکانات بسیار بیشتری برخوردار بودند.
به گزارش سرویس های اطلاعاتی غرب، عملیات "برونهیلد" که امکان دسترسی اتحاد شوروی به اسناد فنی هواپیمای مسافربری مافوق صوت"کنکورد" ، محصول مشترک بریتانیا و فرانسه را فراهم کرد، در اواخر سالهای 50 قرن بیستم میلادی آغاز شد.
اتحاد شوروی با کمک "اشتازی"، سازمان اطلاعات آلمان شرقی ژان پل سوپرت، شیمی دان 69 ساله سوئیسی را استخدام کرده و وی طی چند سال از طریق خبررسانانان خود ، نقشه ها و اسناد فنی "کنکورد" را جمع آوری کرده و به آلمان شرقی می داد.
سوپرت تا زمان دستگیری در سال 1964 برای آلمان شرقی کار می کرد. وی پس از بازداشت تعدادی از عوامل شوروی و آلمان شرقی را که درباره "کنکورد اطلاعات جمع آوری می کردند، لو داد و برخی از پژوهشگران معتقدند سرگئی پاولوف، رئیس وقت نمایندگی شرکت هواپیمایی "آئروفلوت" روسیه که در سال 1965 هنگام تلاش برای خرید اسناد شرکت Sud Aviation (تولید کننده فرانسوی کنکورد) بازداشت شد، از طریق اطلاعاتی که سوپرت هنگام بازجویی افشا کرد، شناسایی گردیده است.
طبق عقیده تعدادی از کارشناسان، هنگام طراحی "توپولف 144"، هواپیمای مسافربری مافوق صوت شوروی از نفشه ها و اسناد فنی کنکورد استفاده شده اما خود آندره توپولف، طراح هواپیمای شوروی منکر این بود و ادعا می کرد توپولف 144 از لحاظ برخی از مشخصات خود برتر از کنکورد است.
آمریکا و دیگر کشور های غربی نیز برای به دست آوردن اسرار فنی شوروی تلاش می کردند. آدولف تولکاچف، یکی از موثرترین عوامل غرب در اتحاد شوروی بود. وی که یک مهندس معمولی پژوهشکده مخفی دستگاه های رادیویی در اتحاد شوروی بود، اسناد مهمی در رابطه با صنعت هواپیما سازی را به امریکایی ها داد. در اسناد رسمی سازمان سیا خاطرنشان می شود که تولکاچف بر اساس "ملاحظات اعتقادی" به همکاری با ایالات متحده رو آورد و ازجمله سرنوشت همسر وی که پدرش از جمله قربانیان ستمگری های دوره استالین بود، در نارضایتی وی از حکومت شوروی تاثیر داشته است.
تولکاچف نقشه ها و اسناد فنی جدیدترین رادارها و وسایل الکترونیکی هواپیما های شوروی را به امریکایی ها داد اما ادوارد لی هوارد ، مامور اخراج شده سازمان سیا که در سال 1985 به اتحاد شوروی فرارکرد وی و تعداد دیگری از عوامل آمریکا را لو داد. تولکاچف بازداشت و روز 24 سپتامبر 1986 اعدام شد.
با گذشت زمان سیستم های نگهداری و جمع بندی اطلاعات تکامل یافته و رایانه های شخصی رواج گسنرده ای پیدا کردند. کارشناسان جمع بندی اطلاعات دریافتی از طریق منابع آزاد و قانونی با درک امکانات و چشم اندازهای انقلاب تکنولوژیک می خواستند راهشان را از جاسوسان صنعتی جدا کرده و فعالیت خود را بطور مشروع و قانونی انجام دهند. گروهی از مدیران ارشد و تحلیلگران شرکت های امریکایی در سال 1986 میلادی اتحادیه کارشناسان کسب اطلاعات درباره رقیبان (Society of Competitive Intelligence Professionals, SCIP) را در واشنگتن تاسیس کردند.
یکی از نخستین اسنادی که این اتحادیه منتشر کرد، مجموعه مقررات اخلاقی بود که در آن استفاده از اسناد محرمانه با صراحت منع شده و به رعایت دقیق قوانین فرا خوانده می شود. در نظر بود فعالیت اطلاعاتی برای شناسایی رقیبان نه فقط کار شرکت های رقیب را بررسی کند بلکه چگونگی رشد آتی انها را پیش بینی کند.
اینترنت امکانات عظیمی برای صنعت کسب اطلاعات درباره رقیبان از طریق سیستم های جستجوگر به وجود آورد. تعداد شرکت های اینترنتی و همچنین انواع اطلاعاتی که لازم بود بررسی و تجزیه و تحلیل شوند، افزایش و گسترش یافت. بازار صنعت کسب اطلاعات درباره رقیبان نیز به سرعت به بخش های گوناگونی تقسیم شد. از جمله کارشناسان نظارت بر قیمت ها و سایت ها، جمع بندی اخبار منتشره در رسانه ها در زمینه های مختلف ، نظارت بر واکنش های کاربران و رفتار شرکت ها در شبکه های اجتماعی ظاهر شدند. از جمله کارشناسانی پیدا شدند که اطلاعات لازم را برای پی بردن به خصوصیات مشتریان شرکت رقیب جمع آوری و جمع بندی می کردند.
اولین شرکت های روسی در زمینه بررسی اتوماتیک اطلاعات درباره رقیبان در سال 2013 فعالیت خود را آغاز کردند اما در ابتدا دررابطه با بحران اقتصادی رخ داده در سال 2014 در روسی مشتریان زیادی نداشتند. اکنون در بسیاری از شرکت های روسی کارشناسانی مشغول کار هستند که به نظارت و بررسی کار رقیبان و کالاهای تولیدی و خصوصیات مشتریان آنها اشتغال دارند.
کارشناسان شرکت آمریکایی آی بی ام حجم بازار جهانی کارشناسان کسب اطلاعات درباره رقیبان را 3.4 میلیارد دلار ارزیابی کرده اند. همچنین تعدادی از شرکت های بزرگ و مشهور غربی از جمله شرکت شل ترجیح می دهند به شرکت های تخصصی مراجعه نکرده و سرویس داخلی کسب اطلاعات درباره رقیبان را به عنوان زیر مجموعه خود تشکیل دهند.
بنجامین جلاد، کارشناس بررسی اطلاعات درباره رقیبان معتقد است وظیفه اصلی سرویس مربوطه در شرکت شل، نظارت بر تحولات و تغییرات رخ دهنده در همه عرصه های زندگی از جمله سیاست ، امور مالی و همچنین عرصه های فنی، جمعیت شناسی و حتی فرهنگی و پیش بینی رویدادهای آتی است.
