برخی می گویند وای من روم نمی شود چانه بزنم، خوب عزیزم اگر چانه نزنی سرت کلاه رفته و جیب مبارک ات هزینه بیشتر کرده و اگر کار می کنی زحمت می کشی پول در بیاوری باید متوجه شوی که آن بخش زحمت ات هم سوخته.
چانه زدن بی کلاسی نیست بلکه اصول بازار است و اگر چانه نزنی شاید آن کاسب در رویت بخندد ولی وقتی رفتی مسخره ات می کند.
البته از اصول سیاست هم این است که هیچوقت نباید طرف مقابل خود را ضعیف تلقی کنید و یا تصور کنید که طرف مقابل شما محتاج توافق با شما است.
اگر یکبار به بازار رفته باشید و چانه زدن مشتری ها و فروشندگان را نظاره گر باشید متوجه می شوید ممکن است شما بروید و بدون چانه زدن کالایی را مثلا صد تومان (البته دیگر فکر نمی کنم کالایی صد تومانی وجود داشته باشد) بخرید اما یکی دیگر بیاید و با چانه زدن همان کالا را پنجاه تومان بخرد.
یکی از بستگان که کاسب پیر اما موفقی بود به من می گفت هنر من در خوب فروختن نیست بلکه در خوب خریدن است، خوب بلد هستم چانه بزنم، جنس را خوب می خرم و بعد که خواستم بفروشم در واقع سود خود را در خرید کرده ام.
زمانی که بحث مذاکرات هسته ای قبل برجام بود به خیلی دوستان گوشزد کردم که به قول معروف ذوق زدگی درون کشور درباره مذاکرات هسته ای به ضرر مذاکره کنندگان است و آنها را تضعیف می کند، اما متاسفانه آنهایی که قدرت داشتند حاضر نبودند درک کنند که نکته ماجرا در چه است و دیگران را متهم به مخالفت با خود می کردند.
آنها تصور می کردند در حال فراهم کردن حمایت داخلی بیشتر از مذاکره کنندگان هستند و همین حمایت داخلی می تواند پشتوانه مذاکره کنندگان باشد.
این در حالی است که طرف های مقابل جاسوس های خود را در ایران دارند و این جاسوسان می سنجند که ارزش این امضایشان برای دولت ایران چه قدر است و بر اساس آن تلاش می کنند از ایران امتیاز بگیرند.
چه ایرانی شیر پاک خورده ای است که مخالف رفع تحریم ها از بالاسر ملت ایران باشد؟
اما وقتی که هنوز به قول معروف نه به باره و نه به دار و برخی مدام امید های واهی به مردم می دهند قطعا طرف مقابل هم پالس ها را دریافت می کند و سفت تر می شود.
الان طرف آمریکایی که هیچ بلکه حتی یک کارشناس ساده به خوبی می داند که دولت ایران بسیار در فشار است و برای رفع تحریم ها حتی به صورت جزئی "فقط قبل از انتخابات" حاضر است هر کاری از دست اش بر می آید انجام دهد و لذا ایرانی ها را به مرگ می گیرد تا به تب راضی شود.
در حالی که ایرانی ها از ابتدا اصرار داشتند که باید تمام تحریم ها به صورت عملی برداشته شود، امروزه می بینیم که سخنانی مبنی بر رفع برخی تحریم ها و نه همه تحریم ها جسته گریخته مطرح می شود.
در حالی که بحث بر این بود که تا آمریکا همه تحریم ها را به صورت عملی بر ندارد ایران هیچ اقدامی در بازگشت به انجام تعهداتش در توافق هسته ای انجام نمی دهد، امروزه بحث بر این است که خوب حالا اگر آمریکا اقدامات خود را انجام دهد در مقابل ایران چه خواهد کرد.
یعنی همان بحث پله پله که آمریکایی ها قبلا مطرح می کردند.
فکر کنم حافظه کوتاه مدت همه یاری می دهد تا به یاد داشته باشند همین چند ماه پیش مقامات آمریکایی و اروپایی از ضرورت انجام توافقی جدید و بحث برنامه های دفاعی ایران و نفوذ ایران در منطقه و لزوم پیوستن کشورهای دیگر به گفتگو ها صحبت می کردند، اما وقتی که با مقاومت شدید ایران مواجه شدند مجبور شدند همه خواسته هایشان را فراموش کنند و فقط بر ضرورت اجرای توافق هسته ای همانگونه که امضا شد تمرکز کردند.
امروزه هم خوشخیالی یا ساده دلی در اعلام اینکه دیگر همه چیز حل شده و تحریم ها به زودی رفع خواهد شد و ... موجب این می شود که هم امیدهای واهی درون کشور زیاد شود و هم اینکه طرف مقابل ببیند چه قدر ما کشته مرده این توافق هستیم و تلاش کند امتیازات بیشتری بگیرد و مساله را پیچیده تر می کند.
حتی اگر قرار باشد چند ثانیه دیگر هم توافقی امضا شود، آن هم به قول یکی از دوستان اگر توافقی در کار باشد، نباید اینقدر ذوق زده باشیم چون همان لحظه آخر هم ممکن است طرف مقابل عقب نشینی کند.
ایرانی ها هم که آب از سرشان گذشته چه یک وجب چه صد وجب و دیگر فرقی نمی کند که توافق قبل از انتخابات ریاست جمهوری امضا شود یا بعد از آن.
البته آنچه ظواهر امر نشان می دهد این است که طرف آمریکایی به دنبال امضای توافق با دولت بعدی ایران است و نه دولت فعلی و آنها در نهایت ممکن است برخی تحریم ها را کج دار و مریز تعلیق کنند تا ببینند چه قدر می توانند از آن امتیاز بگیرند و چه قدر روی انتخابات در ایران می توانند تاثیر بگذارند و بس.
آنها به خوبی می دانند که با دولت ایران طرف نیستند بلکه با نظام جمهوری اسلامی طرف هستند و اگر توافقی را با این دولت یا آن دولت امضا کنند فرقی نمی کند چون نظام خود را ملزم به انجام تعهدات دولت های خود می داند.
فقط به دنبال آن هستند که ببینند چه دیدگاهی بر نظر مردم ایران مسلط است.
بدیهی است در صورتی که ببینند دیدگاه ملایم تر پیشی گرفته صبر می کنند دولت بعدی بیاید ببینند با آن چه کار می توانند انجام دهند، و در صورتی که ببینند دیدگاه تندروتر در حال رسیدن به قدرت است تلاش می کنند تا آن دولت نیامده دست ایران را با یک توافق بند کنند.
آنهایی هم که امیدوار هستند هر توافقی در وین بتواند در انتخابات به نفعشان باشد باید متوجه باشند هر گردی گردو نیست و هر توافقی نمی تواند در انتخابات موثر باشد، فقط توافقی می تواند موثر باشد که همه تحریم ها را به صورت عملی از بالا سر ملت ایران بردارد.
