گزارش و تحلیل

کاش سال نو، سال عقل سلیم باشد

© Sputnik / Anton Bistrov /  مراجعه به بانک تصاویر کاش سال نو، سال عقل سلیم باشد
کاش سال نو، سال عقل سلیم باشد   - اسپوتنیک ایران
اشتراک
سال کبیسه 2020 میلادی برای ایران فاجعه بار بوده است. این سال با ترور سردار قاسم سلیمانی توسط آمریکایی ها شروع شد.

اسپوتنیک - ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در این خصوص می نویسد: سردار سلیمانی در تاریخ 3 ژانویه کشته شد. این ضربه نه تنها به سپاه بلکه به کل سیستم نظامی- سیاسی ساخته شده توسط وی در عراق، لبنان، سوریه و یمن بود.

سال 2020 با ترور ژنرال سپاه و همزمان دانشمند هسته ای، سرپرست بسیاری از پروژه های هسته ای در ایران، محسن فخری‌زاده نزیک به پایان بود. روزنامه نگاران او را با دانشمند شوروی ایگور کورچاتوف و رابرت اوپنهایمر آمریکایی مقایسه می کنند که پدر سلاح های هسته ای در کشورهایشان شدند. هیچ کس مسئولیت قتل فخری زاده را بر عهده نگرفت، اگرچه رسانه های جهان از جمله رسانه های آمریکایی و همچنین اکثر کارشناسان این اقدام را به سرویس های ویژه اسرائیل و سازمان مجاهدین خلق ایران نسبت می دهند. در این ردیف همچنین سرنگونی تصادفی هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط نیروهای پدافند هوایی سپاه پاسداران ایران در 8 ژانویه قرار دارد که منجر به کشته شدن 176 نفر شد. وضعیت بین المللی نیز دلگرم کننده نبود.

سردار قاسم سلیمانی در بغداد ترور شد - اسپوتنیک ایران
سردار قاسم سلیمانی در بغداد ترور شد

اما بیایید از اقتصاد شروع کنیم. در سال های 2018 - 2019، تحریم های ایالات متحده آسیب قابل توجهی به اقتصاد ایران وارد کرد. سال 2020 هم آسانتر نبود. در همان زمان، دو مشکل انباشته شد: تشدید تحریم های ایالات متحده و شیوع  کووید 19. کاهش صادرات نفت ایران منجر به کاهش 8 درصدی تولید ناخالص داخلی شد. برای دور زدن تحریم ها ، ایران در حال حاضر از طرح های صادرات سیاه استفاده می کند و به طور رسمی هیچ داده ای در مورد فروش نفت و فراورده های نفتی نمی دهد. طبق برآوردهای مختلف، میزان فروش نفت از 100 هزار تا 500 هزار بشکه در روز است. 

نرخ رشد تورم طی سال های 2018 - 2020 حدود 35٪ را تشکیل داده است. علی رغم تلاش برای تنظیم قیمت ها، تامین  شفافیت در تخصیص ارز به واردکنندگان و اعمال محدودیت در واردات کالاهای لوکس، دولت نتوانست از افزایش قیمت اجناس مصرفی جلوگیری کند. در نتیجه، قیمت مواد غذایی در شهرها بیش از 40٪ و کالاهای صنعتی 28-35٪ افزایش یافت. تلاش برای اصلاح وضعیت با افزایش دستمزدها ، مزایا و تخصیص هدفمند کمک ها نتوانست افزایش قیمت ها را تضعیف کند و فقط منجر به افزایش حجم پول در گردش شد که در سال گذشته 29٪ بود.

 با این حال ، تا تابستان سال 2020 ، روند مثبتی نمایان شد: حجم تولید ناخالص داخلی به استثنای نفت 0.9 ٪ افزایش نشان داد ، و در بخش کشاورزی + 3.4 ٪ ، ساخت و ساز + 9.6  ٪ و صنعت + 2  ٪ افزایش نشان داد. اگرچه این رشد از شاخص های بسیار پایین دوره قبل ناشی می شود ، اما هنوز هم نشان می دهد که این کشور شوک ناشی از تقویت تحریم های ایالات متحده را پشت سر گذاشته است و دولت سعی دارد با بسیج منابع خود ، وضعیت را تثبیت کند. در جلسه ستاد هماهنگی فعالیتهای اقتصادی در تاریخ 8 دسامبر ، حسن روحانی رئیس جمهور ایران در این باره گفت: البته شیوع ویروس کرونا باعث ایجاد شوک جدیدی در اقتصاد شده است که باعث شده مردم نتوانند تأثیر این بهبود اقتصادی را احساس کنند، اما خوشبختانه پس از 9 ماه مقاومت در برابر موج مجدد کووید19 ، اقتصاد کشور اکنون در آستانه ثبات و رشد قرار دارد."

انتظار تهران از جهانیان نسبت به رفع تحریم های آمریکا  - اسپوتنیک ایران
انتظار تهران از جهانیان نسبت به رفع تحریم های آمریکا

رئیس جمهور روحانی خوشبین بود و روز بعد ، 9 دسامبر ، در جلسه هیئت دولت در جریان بحث بودجه دولت برای سال  1400 گفت که بودجه سال 1400 حاوی پیام های مهم بسیاری است و در شرایط جنگ اقتصادی ، وضعیت کشاورزی و صنعت ایران بسیار امیدوار کننده است ... حسن روحانی تأكید كرد كه بودجه جدید معطوف به حل مسائل اجتماعی است.

اوضاع دشوار اقتصادی در شرایط مبارزه با فساد ، ورشکستگی واحد های صنعتی ، رشد بیکاری در میان جوانان که به 25٪ رسیده، زمینه ای برای نارضایتی در جامعه ایرانی ایجاد کرد و اعتراضات ضد دولتی را برانگیخت. اگرچه اعتراضات و انتقاد های گسترده علیه مقامات نبود، دولت برای جلوگیری از خارج شدن موقعیت  از کنترل، همه تلاش خود را بکار برد. رئیس جمهور روحانی در 14 دسامبر در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که کارهای زیادی برای کاهش مشکلات مردم انجام شده است و دولت وی تا آخرین روز دوره ریاست جمهوری خود برای مردم کار خواهد کرد. وی هدف بودجه 1400 را حمایت از اقشار کم درآمد عنوان کرد. در بودجه جدید، حقوق کارمندان دولتی و پرداخت حقوق بازنشستگان 25 درصد افزایش یافته است. علاوه بر این ، 73000 میلیارد تومان (تقریباً 1.75 میلیارد دلار مطابق نرخ رسمی) سال آینده برای حمایت از مردم به صورت یارانه پرداخت می شود. رئیس جمهور ایران با بیان اینکه در بودجه سال آینده 18000 میلیارد تومان ( مطابق نرخ رسمی حدود 430 میلیون دلار) برای كاهش فقر مطلق در نظر گرفته شده، افزود: "شما تنها نیستید، دولت با تمام توان و قدرت در كنار شما است."

لازم به تذکر است که دوره ریاست جمهوری روحانی تا زمان تحلیف رئیس جمهور جدید، که تقریباً در ماه اوت - سپتامبر 2021 برگزار می شود ، ادامه خواهد داشت. بنابراین ، رئیس جمهور فعلی و دولت وی در چارچوب بودجه جدید 1400 ، تقریباً شش ماه (از مارس تا سپتامبر) کار خواهند کرد، البته اگراین بودجه توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شود.  در این کشور جناح های مختلف برای دستیابی به اهرم های قدرت در سطوح مختلف می جنگند. در عین حال ، مواضع لیبرال ها و محافظه کاران - شرکت کنندگان اصلی در نبرد - به طور قابل توجهی با هم فرق دارد. در حالی که اولی ها بر تقویت ساختارهای جمهوری متمرکز هستند، دومی ها طرفدار اتکا به اصول اسلامی هستند. از آنجا که جناح محافظه کار کاملاً متکی به پشتیبانی سپاه است، شرایط فعلی ممکن است منجر به رادیکال شدن سیاست خارجی و داخلی ایران شود.

در انتخابات فوریه مجلس ، رادیکال ها و محافظه کاران میانه رو اصلاح طلبان را شکست دادند. در اینجا دلایل مختلفی وجود دارد. اما ، شاید اصلی ترین مسئله خروج آمریکا از توافق هسته ای و وضع تحریم های سخت ضد ایرانی است. این امر مانع انجام برنامه های دولت روحانی برای اصلاح اقتصاد و بهبود سطح زندگی ایرانیان شد و طرفداران رئیس جمهور را ناامید کرد و به مخالفان سیاسی وی اجازه پیروزی در انتخابات مجلس را داد. در مقایسه با ترکیب قبلی مجلس، تعداد نمایندگان سپاه و روحانیون که در میان آنها محافظه کاران رادیکال برتری دارند، دو برابر شده است.

در ماه های مانده به انتخابات ریاست جمهوری، بعید به نظر می رسد اصلاح طلبان بتوانند روند معکوس ایجاد کنند. بنابراین،  در سال 2021 میلادی بعدی یا سال 1400 شمسی ، تمام شاخه های دولت توسط رادیکال ها هدایت می شوند. این امر بدون شک ثبات اوضاع سیاسی داخلی را تضمین نخواهد کرد. طبق نظرسنجی های اجتماعی در اوایل سال 2020 ، 85٪ از مردم ایران از وضعیت کشور ناراضی بودند.

سیاست داخلی هر دولت با سیاست خارجی پیوندی ناگسستنی دارد. جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. در سال 2020 ، یکی از مهمترین وظایف دولت روحانی حفظ توافق هسته ای با هدف کاهش یا حتی لغو تحریم های آمریکا بود.

پومپئو: آمریکا برای برگشت تحریم های ایران به شورای امنیت مراجعه می کند - اسپوتنیک ایران
پومپئو: آمریکا برای برگشت تحریم های ایران به شورای امنیت مراجعه می کند

برای این کار، جستجوی متحدین تشدید شد ، کار دقیق برای تشدید فعالیتهای گروه 5 + 1 انجام شد (اگرچه بدون ایالات متحده، این، گروه 4 + 1 است). در همان زمان ، فعالیت های هسته ای به منظور ایجاد زمینه برای معاملات آینده بر سر توافق هسته ای، شدت گرفت و امکانات گفتگو با دولت جدید ایالات متحده در حال بررسی بود.

مواضع و برنامه های رئیس جمهور جدید آمریکا در مورد ایران کاملاً مشخص است: بدون تهدید به استفاده از زور، احیای توافق هسته ای و جلوگیری از دسترسی ایران به تولید سلاح هسته ای و محدود کردن آرمان های تهران در خاوررمیانه. آیا واشنگتن و تهران می توانند به تفاهم برسند ، آینده نشان خواهد داد (و به سختی سال 2021). اما یک چیز واضح است: این کار برای همه، نه تنها ایران و ایالات متحده ، بلکه برای گروه 1 + 5 و همه طرف های علاقه مند نیز بسیار دشوار خواهد بود. با این وجود لازم است کاری شود تا  این مسیر را طی کنیم.

فعالیت های سیاست خارجی ایران در سال 2020 ، تقریبا کل جهان را شامل می شود: آفریقا و آمریکای جنوبی ، چین و ژاپن.

مسکو یکی از اولویت های تهران بود. در سال 2020 یک ماه نگذشته بود که وزرای خارجه روسیه و ایران با هم ملاقات نکنند. مسکو و تهران البته در مورد برخی مشکلات جهانی و منطقه ای اختلاف نظر دارند. اما این اختلافات کاری است ، که ممکن است بر اساس اعتماد سازی رفع  شود. و این شاید وظیفه اصلی سال 2021 جدید باشد.

مناطق توجه ویژه ایران در سال 2020 خلیج فارس و خاورمیانه بود. علی رغم مرگ ژنرال سلیمانی، تلاشهای تهران بر حمایت از گروه های افراطی در افغانستان ، بحرین ، عراق ، لبنان ، پاکستان و سوریه متمرکز بود. به گفته کارشناسان ، ایران انتظار دارد همچنان از شرکای خود ، در درجه اول شیعیان، در تلاش برای برقراری سلطه منطقه ای و بیرون راندن ایالات متحده و سایر کشورهای غربی از منطقه استفاده کند.

به نظر می رسد بیشترین آسیب به دیپلماسی ایران از ایجاد روابط دیپلماتیک اسرائیل در سال 2020 با چهار کشور اسلامی: امارات عربی متحده ، بحرین ، سودان و مراکش وارد شد. اکنون شش کشور اسلامی با اسرائیل روابط دیپلماتیک دارند (مصر و اردن قبلاً این کار را انجام داده بودند). حالا نوبت کشورهای اسلامی و عربی دیگر است.

ایران در ایجاد جبهه متحد دولتهای اسلامی در برابر اسرائیل ناکام ماند. اما این یکی از اصلی ترین جهت های سیاست خارجی ایران است. سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، 17 دسامبر در کنگره ششم جغرافی نویسان مسلمان در تهران، گفت که جهان اسلام با موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیک و همچنین منابع طبیعی و انسانی می تواند یکی از مکانهای اصلی در ژئوپلیتیک جهانی را اشغال کند.

محمد باقری از كشورهای اسلامی خواست كه اختلافات را کنار گذاشته و ائتلاف سیاسی اسلامی ایجاد كنند كه بتواند خواستار عضویت دائمی در شورای امنیت سازمان ملل باشد. با این حال، او نه تنها به اتحادیه سیاسی اصرار داشت. سرلشگرخاطرنشان كرد كه اتحاد صنعت دفاع ، ايجاد بانک هاي مشترک اسلامي و بازار تجارت مشترک و تشكيل رسانه هاي جمعي جهان اسلام ، راديو و تلويزيون ضروري است.

وزیر دفاع ایران جزئیات ترور فخری زاده را تشریح کرد - اسپوتنیک ایران
وزیر دفاع ایران جزئیات ترور فخری زاده را تشریح کرد

برنامه های جهانی سرلشگر باقری بیش از برنامه های ناتو و اتحادیه اروپا است. بدون شک، این پاسخ ایران به تماس های اسرائیل ، ایالات متحده و جهان عرب است. اما هدف استراتژیک - ایجاد "امت اسلامی جهانی" تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران - در اوایل انقلاب اسلامی در چارچوب تعالیم آیت الله خمینی فرمولبندی شد. اجرای این هدف مستقیماً به اتحاد سیاسی ، اقتصادی و نظامی جهان اسلام تحت رهبری ایران بستگی دارد. همانطور که می بینیم ، سرلشگر باقری از خط عمومی خارج نمی شود.

قابل ذکر است ، تقریباً همزمان با سرلشگر باقری ، یک مقام ارشد اسرائیلی که نامش فاش نشده است ، گفت که اسرائیل می تواند در زمینه همکاری دفاعی موشکی با کشورهای حاشیه خلیج فارس ، که در مورد نگرانی های اسرائیل درمورد ایران سهیم ند، باز باشد.

در سال 2020 ، آنها دوباره صحبت در باره تشکیل اتحاد استراتژیک خاورمیانه (MESA) را آغاز کردند که توسط روزنامه نگاران به عنوان "ناتو عربی" نامگذاری شد. بر اساس برنامه ها، این اتحاد باید شامل شش کشور خلیج فارس باشد - عربستان سعودی ، امارات متحده عربی ، کویت ، قطر ، عمان ، بحرین و همچنین مصر و اردن. و احتمالاً مراکش ، سودان و سنگال.

اسرائیل و ایالات متحده به طور رسمی عضو این اتحادیه نخواهند شد، بلکه کمک های اطلاعاتی ، سازمانی و نظامی - فنی خواهند کرد. به گفته ایالات متحده ، هدف این اتحاد "مهار تجاوزات ایران در منطقه" و همچنین مقابله با تروریسم و ​​حفظ ثبات در خاورمیانه خواهد بود.

اینکه چقدر این طرح واقع بینانه است موضوع دیگری است. اما معاشقه مداوم و سرسختانه با مفاهیم بلوک، هم از طرف ایران و هم از طرف ایالات متحده با اسرائیل، به ایجاد جو برای گفتگوهای آینده کمک نمی کند. اگرچه ، یک بار دیگر تکرار می کنم ، تغییر در دولت ایالات متحده و ورود جو بایدن دموکرات به کاخ سفید پیش درآمدهای خوش بینی محتاطانه در مورد مشکلات مرتبط با ایران و در درجه اول با برجام را ایجاد می کند.

ما منتظر سال نو 2021 هستیم و با امید به عمل گرایی ، عقلانیت، سازگاری و قابل پیش بینی بودن سیاست های خارجی و داخلی دولت ها ، به همه به مناسبت آن تبریک می گوییم.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала