گزارش و تحلیل

آیا زمان اصلاح شورای امنیت سازمان ملل متحد فرا رسیده؟

© AP Photo / Bebeto Matthewsشورای امنیت سازمان ملل
شورای امنیت سازمان ملل - اسپوتنیک ایران
اشتراک
شورای امنیت باید اصلاح شود و اقدامات آن مبتنی بر قانون و تامین کننده منافع کل کشورهای جهان باشد.

مجید تخت روانچی نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در نشست مجمع عمومی این سازمان که با موضوع اصلاح شورای امنیت بود، بیان داشت: این نهاد به خاطر عملکرد ضعیف، منفعلانه و در برخی موارد غیرقانونی و فراقانونی با بحران مشروعیت و اعتبار مواجه است.

وی افزود: شورای امنیت به طور عمده تحت سلطه کشورهای غربی قرار داشته، مورد سوء استفاده برخی اعضای دائم قرار گرفته و در قبال عملکرد خود نیز پاسخگو نبوده است و همچنین به خاطر حضور ضعیف کشورهای در حال توسعه در ترکیب اعضای آن، غیردمکراتیک است.

اما از دیدگاه تهران چه اصلاحاتی در وهله اول برای شورای امنیت سازمان ملل متحد لازم است؟ آیا سازمان ملل متحد به طور کل باید تغییراتی در سیاست و روند کار خود ایجاد کند؟

امیر حسین نوربخش، حقوقدان و پژوهشگر مسائل حقوقی در گفتگو با خبرنگار اسپوتنیک در پاسخ به این سوال توضیح می دهد:

بحث اصلاح در ساختار سازمان ملل متحد از خیلی پیش تر مورد توجه اندیشمندان و حقوق دانان بوده است. البته در ابتدا چین و روسیه از جمله کشورهایی بودند که این موضوع را مطرح کردند، چرا که شورای امنیت به نفع کشورهای غربی یا باصطلاح بلوک غرب است. به هر حال رفته رفته با پایان جنگ سرد فضای سیاسی متفاوت شد. همین نظریات توسط حقوق دانان بین المللی شوروی مطرح بود. نظرشان این بود که ساختار سازمان ملل متحد باید تغییر کند، از جمله مهمترین مسئله آنها تغییرات در شورای امنیت بود که باید تغییرات اساسی در آن اعمال شود. از پیشترها ، آقای احمدی نژاد رئیس جمهور ایران هم در دهه گذشته همین بحث را مطرح کردند. بحث های دیگری هم اضافه شده بود به عنوان مثال موقعیت مکانی و محل قرار گرفتن سازمان ملل در آمریکا بود و اینکه دولت آمریکا باید برای اعضای اجلاس های سازمان ملل ویزا صادر کند. این بحث های مشابه در اتحادیه اروپا هم مطرح است. برخی کشورهای اروپایی که اقتصاد ضعیف تری دارند این موضوع را پیش می کشند که چرا دفتر اتحادیه اروپای سازمان ملل متحد باید در استراسبورگ باشد.

ماکرون شورای امنیت سازمان ملل را بی فایده دانست - اسپوتنیک ایران
ماکرون شورای امنیت سازمان ملل را بی فایده دانست

اشاره ی جدیدی که آقای تخت روانچی به این موضوع داشتند، نشان می دهد که این مسئله در جمهوری اسلامی ایران از حد رئیس جمهور فراتر رفته و به موضوعی حاکمیتی تبدیل شده است. بحث تغییرات در سازمان ملل تنها مسئله مطرح شده توسط جمهوری اسلامی ایران نیست و از پیشترها مطرح بوده است. تغییر و اصلاحی در ساختار سازمان ملل متحد از سال ۱۹۴۸ صورت نگرفته و یا می توان گفت که تغییرات اندک و کوچک و درحد تبدیل کمیسیون حقوق بشر به شورای حقوق بشر بوده است. هرچند که تغییر خوبی بود اما باید گفت که یکسری لابی ها در سازمان ملل وجود دارند. مانند لابی های قدرتمندی که حتی در فرایند انتخاب اعضای غیردائم شورای امنیت تاثیر گذارند. به طور مثال کشورهای آفریقایی بر اساس تعداد رای تاثیر زیادی دارند اما عموما تحت تاثیر لابی کشورهایی هستند که در صندوق بین المللی پول و بانک جهانی نفوذ بیشتری دارند. این امر باعث می شود که بسیاری از این رای ها خریده شود. این از جمله مسائلی است که باید در ساختار سازمان ملل بازنگری شده و تغییر کند. همه این مسائل با ضعیف تر شدن نقش آمریکا و در واقع پایان سه دهه ابرقدرتی آمریکا امکان پذیر است. تضعیف اتحادیه اروپا و خروج انگلستان و حضور کشورهای مطرح و قدرتمند دیگری نظیر چین، هند، برزیل ، آرژانتین است. حرف این کشورها این است که در رشد و پرورش اقتصاد جهانی و فرهنگ بین الملل نقش غیر قابل انکاری داریم اما نظرمان درباره جهان دیده و خوانده نمی شود. قدرت های منطقه ای مانند ایران هم این سوال را می پرسند که نقش ما در سازمان ملل متحد و مدیریت ارکان آن چرا دیده نمی شود. همین مسئله را در دیگر ارکان سازمان ملل متحد مانند شورای اقتصادی- اجتماعی، شورای قیمومیت مانند دیوان بین المللی دادگستری یا دیوان کیفری بین المللی یا دیوان داوری ، سازمان یونسکو به طور مرتب می بینیم. الان زمان آن رسیده که تغییراتی در سازمان ها و ارکان ها صورت گیرد.  

سازمان ملل متحد به شکل طولی اداره می شود که ایراد بزرگی است. این سازمان باید به شکل عرضی مدیریت شود. ساختارهای مدیریت طولی مدت هاست که در دنیا دیگر جوابگو نیستند. ساختارهای عرضی توانمندی بیشتری دارند. درواقع جنبش ها و کمپین هایی که در سطح بین المللی هستند و شهروندان دنیا به آن اعتقاد دارند، در سازمان ملل متحد دیده نمی شوند. دیپلماسی عمومی در این حوزه بسیار ضعیف است. قدرت نظام سرمایه داری و سرمایه داران هنوز در سازمان ملل دیده می شود. در عهد نامه و متن معاهدات بین الملل نیز نفوذ آنها را می بینیم. مجمع عمومی که می توان گفت به نسبت ارکان دیگر عمومی تر و مردمی تر است قدرت بسیار کمتری دارد. اکنون در زمان پساکرونا که زمان پساسرمایه داری هم نامیده می شود، زمان آن فرارسیده که تغییرات اساسی در سازمان ملل شکل بگیرد چرا که حدود یک قرن بدون تغییر بوده است.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала