اولین بار در سال 1386 ایده حذف صفر از پول ملی و تعیین واحد پولی جدید در ایران مطرح گردید و اکنون پس از گدشت 12 سال و در سال 1398 دولت ایران عزم خود را برای اجرایی کردن این طرح جزم کرده است. هیئت دولت ایران در جلسه نهم مرداد 1398، لایحه پیشنهادی بانک مرکزی مبنی بر تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف چهار صفر از پول ملی را به تصویب رساند. بانک مرکزی ایران نیز پیشتر در دی ماه سال گذشته از ایران چکهای جدید 50 هزار تومانی رونمایی کرده بود و با کمرنگ کردن چهار صفر و برجسته کردن عدد 50 به نوعی حذف 4 صفر را القا می کرد.
موافقان این طرح اعلام کردند که حذف صفرها باعث راحتی خواندن نرخ کالاها شده، استهلاک پول کمتر می شود مثلا اگر قبلا برای خرید یک کالای 5 میلیون تومانی به 500 اسکناس نیاز باشد پس از حذف 4 صفر به 50 اسکناس نیاز می شود، همچنین در جامعه ایران دیگر کسی ریال استفاده نمیکند و در مبادلات اقتصادی هرگز این 4 صفر مورد استفاده قرار نمیگیرد و این به آن معنی است که مدتهاست این صفرها حذف شدهاند.
اما مخالفان این طرح نظر دیگری دارند و می گویند که حذف صفر باید با سایر اصلاحات ساختاری اقتصادی نیز همراه باشد وگرنه نهتنها اثر مثبتی بر اقتصاد نخواهد داشت، بلکه باعث بیاعتمادی گستردهتر و تورمهای بیشتر در آینده نیز می شود. آنها می گویند درواقع حذف صفرها از پول ملی، یک اقدام نمادین است و در صورتی اثربخش و موفقیتآمیز است که آخرین حلقه از زنجیره بلندمدت اصلاحات اقتصادی، سیاستی، مالی و حقوقی باشد. آنها به ذکر مورد مشابه در کشور ترکیه در سال 2005 پرداختند و گفتند که کشور ترکیه 6 صفر از پول خود حذف کرد، اما قبل از آن برخی اصلاحات بنیادی بهویژه در ساختار هزینههای دولتی و نظام بانکیاش انجام داد و با کمک صندوق بینالمللی پول توانست به شکل موفقیتآمیزی با حذف صفرهای پول ملی، ضمن کاهش تورم، اعتماد عمومی به پول ملی را دوباره برگرداند. برای درک بیشتر این موضوع و شانس اجرایی شدن این پیشنهاد دولت ایران با آقای دکتر احمد حاتمی یزد، کارشناس اقتصاد و علوم سیاسی، عضو سابق هيات نظارت بانك تجاري ايران-اروپا (هامبورگ)، رئيس هيئت مديره و مدير عامل اسبق بانک صادرات ايران به گفتگو نشستیم.
دکتر احمد حاتمی با بیان این مطلب که اصلا فکر نمی کند این موضوع اجرایی شود گفت: "این موضوعی است که 7-8 سال است که مطرح است. یکبار در زمان آقای احمدی نژاد، این مورد را تصویب کردند و وزیر دارایی آن زمان و رئیس بانک مرکزی در آن زمان این موضوع را اعلام کردند و گفتند که قطعا تا فلان روز این کار انجام می شود. و الان دوباره این موضوع را مطرح می کنند."
وی با بیان اینکه شرایط اقتصادی اکنون ایران مناسب این امر نیست گفت: "این موضوع هیچ کمکی به حل مسائل و مشکلات اقتصادی ایران مثل تورم و اشتغال و تحریم نمی کند. من مطمئن هستم در مجلس هم تصویب نخواهد شد."
دکتر حاتمی درمورد تعویض اسکناس به این مورد اشاره کرد که اسکناسی که دست مردم است، درصد خیلی کمی از پول موجود کشور بوده در حد 5 درصد است و نود و پنج درصد پول مملکت اسکناس نیست بلکه موجودی حساب بانکی است. در صورت اجرای این طرح باید در شبکه بانکی کامپیوترها را اصلاح کنند که طور دیگری عددها را پرینت بگیرند. این اسکناس های که 5 درصد از پول را تشکیل می دهد به تدریج عوض خواهند شد و نه در یک شب. اسکناس های موجود در دست مردم نسبت به کل حجم پول زیاد نیست. در همه دنیا همین طور است و حجم اسکناس چاپ شده کمتر از 5 درصد حجم پول آن کشور است.
وی در مورد هزینه های احتمالی این طرح گفت: "هزینه فوق العاده ای این کار نیاز ندارد. هزینه ها عمدتا شامل تغییر نرم افزارهای حسابداری شرکت ها و بانک ها است و تغییر عمده باید در این موارد صورت بگیرد. بنابراین در حسابداری شرکت ها و ترازنامه سود و زیان بانک ها با عدد جدید کار خواهد کرد. هزینه اصلی برای تغییر چاپ اسکناس است که طی دو-سه سال انجام می شود و نه یک شب."
دکتر حاتمی در پایان به این موضوع اشاره کرد: "همانطور که عرض کردم این پیشنهاد هیچ مشکلی از کشور حل نخواهد کرد. اصلا فکر نمی کنم اجرایی شود، همانطوری که 8 سال است مطرح است و اجرا نشده است."