گزارش و تحلیل

آمریکا استرالیا را از میدان بدر کرد تا خود در دریاچه ی ارومیه با ایران همکاری کند

© Sputnik / Shiva Abshenasآمریکا استرالیا را از میدان بدر کرد تا خود در دریاچه ی ارومیه با ایران همکاری کند
آمریکا استرالیا را از میدان بدر کرد تا خود در دریاچه ی ارومیه با ایران همکاری کند - اسپوتنیک ایران
اشتراک
دریاچه ی ارومیه بزرگترین دریاچه ی جمهوری اسلامی ایران که ششمین دریاچه ی آب شور دنیا هم محسوب می شود، از اوایل دهه ی 80 شمسی رو به خشک شدن می رود و در همین راستا در سازمان محیط زیست ایران کمیته ای تحت عنوان احیای دریاچه ی ارومیه شروع به کار کرد.

دریاچه ی ارومیه بزرگترین دریاچه ی جمهوری اسلامی ایران که ششمین دریاچه ی آب شور دنیا هم محسوب می شود، از اوایل دهه ی 80 شمسی رو به خشک شدن می رود تا جایی که می توان امروز شرایط آنرا بحرانی نامید، در همین راستا در سازمان محیط زیست ایران کمیته ای تحت عنوان احیای دریاچه ی ارومیه شروع به کار کرد؛ خبرنگار اسپوتنیک در تهران از دکتر محمد مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست و مدیر برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ی ارومیه در رابطه با وضعیت دریاچه ی ارومیه پرسید:

دریاچه ی ارومیه اکنون به لحاظ کمیت در تراز 1271.61 است، تقریبا می توان گفت تراز آب دریاچه نسبت به سال گذشته 1 متر بیشتر شده و این نشان دهنده ی این است که آب دریاچه بالای 3 میلیارد متر مکعب افزایش داشته، به لحاظ سطح هم اکنون دریاچه بالای 3 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که اگر مقدار تبخیر از دریاچه را یک متر در نظر بگیریم انتظار ما این است که در انتهای سال آبی که شهریور است شرایط دریاچه بهتر باشد.

هنگامی که آب جدید وارد دریاچه می شود نمک های دریاچه را حل میکند و دریاچه به خود عمق می گیرد در نتیجه حجم آب را در ارتفاع پایین تر می بینیم و این نشانه ی خوبی است، تلاش ما بر این است که میزان تبخیر دریاچه از آورد آن کمتر باشد، تبخیر سالانه از دریاچه 3 میلیارد متر مکعب بوده، منابع آبی دریاچه 7 میلیارد متر مکعب آب را به صورت سالانه تامین می کردند که بخش کشاورزی 5 میلیارد از آن را بر داشت می کرده یعنی هر سال 1 میلیارد کمبود داشتیم؛ ما با جبران کسری های گذشته کار خود را شروع کردیم و بر اساس برآورد هایمان با رساندن 14 میلیارد متر مکعب آب به دریاچه می توانیم از نابودی آن جلوگیری کنیم البته که هیچگاه به شرایط ابتدایی آن بازنمیگردیم اما می توانیم آنرا احیا کنیم و تا احیای آن 5 تا 6 سال راه داریم.

دکتر تجریشی اقدامات صورت گرفته برای احیای دریاچه را اینگونه توضیح داد:

می توان گفت ما برای احیای دریاچه چندین بسته را در نظر گرفتیم؛ اولین بسته انتقال آب های موجود اطراف دریاچه و یا منابع آب دریاچه که در انتقال آن مشکل وجود داشت به صورت سیستماتیک و از طریق کانال ها و لوله ها بود که می توان این بخش را بسته ی تاسیساتی ذکر کرد در این بخش دو اقدام مهم شکل گرفت یکی از آنها انتقال بین حوزه ای بود که در آن به جای تخصیص بخش عمده ای از آب منابع دریاچه ارومیه به کشاورزی آنرا وارد دریاچه کردیم ، این اقدام حدود 600 میلیون متر مکعب آب پایدار وارد دریاچه می کند و کانال این طرح در دست اجراست که آب را به رودخانه های منتهی به دریاچه می آورد و سدی که برای این طرح نیاز بود آذر ماه امسال آبگیری می شود و30 کیلومتر از تونل 36 کیلومتری موجود در سد که آب را به دریاچه می آورد احداث شده؛ ما 19 تصفیه خانه در محدوده ی دریاچه داریم که 2 تصفیه خانه (تبریز و ارومیه) بسیار بزرگ است و ما انتظار داریم با منابع مالی تامین شده 170 میلیون متر مکعب آب پایدار وارد دریاچه شود تا کنون ما بالای 60% از منابع مالی خود را به این دو پروژه اختصاص دادیم و انتظار داریم تا پایان امسال و اوایل سال آینده حدود 800 میلیون متر مکعب آب پایدار وارد دریاچه شود که به مرور به 1میلیارد برسد.

بسته ی دوم به لای روبی رودخانه ها و اتصال دو رودخانه ی زرینه رود و سیمینه رود به یکدیگر می پردازد با این هدف که آب هنگامی که وارد رودخانه می شود با کمترین اتلاف به دریاچه برسد، ما در این اقدام با هزینه ی 130میلیارد تومان نزدیک به 250 کیلومتر رود را لای روبی کردیم.

بسته ی سوم برداشت مدیریت شده ی آب بود، برداشت آب شرایط بسیار نابسامانی داشت و ما از 3 سال پیش به طراحی و اجرای سازه های برداشت آب پرداختیم این موضوع باعث شناسنامه دار شدن برداشت کنندگان آب از رودخانه شد که به تبع آن میزان این برداشت ها هم ثبت می شود، این اقدام باعث شد تا اکنون که ما وارد ماه مرداد می شویم هنوز هم بسیاری از رود های ما آب را به دریاچه منتقل می کنند و این موضوع بی سابقه است چرا که برداشت های بالا دست مانع از رسیدن آب به دریاچه می شد.

بسته ی چهارم مربوط به گرد و خاک بود چرا که یکی از عمده نگرانی های ما در صورت خشک شدن دریاچه بود، کانون ها از ابتدای شروع به کار ستاد شناسایی شد و به نقاط بحرانی و فوق بحرانی تقسیم شد، اقداماتی مانند کاشت نهال، کنترل های فیزیکی و قرق سازی حدود 1.2 میلیون هکتار و محافظت از آنها که اگر برای مثال پوشش گیاهی در آن سبز است چرا به آنجا نرود و یا آبیاری نهال ها برای شکل گیری انجام شد، این اقدامات60% کانون ها را مدیریت کرده و تا 2 یا 3 سال آینده تمام کانون ها کنترل خواهد شد.

اقدام بعدی که مهمترین اقدام نیز هست، صرفه جویی در آب کشاورزی است، مصرف آب در این بخش بسیار بالا و غیر اصولی است به صورتی که سطح آبهای زیر زمینی در 

بازگشت زندگی به دریاچه ارومیه + ویدئو - اسپوتنیک ایران
بازگشت زندگی به دریاچه ارومیه + ویدئو
جنوب دریاچه به حدی بالاست که سالانه 70میلیون متر مکعب تبخیر در آنها رخ می دهد که تقریبا به میزان برداشت ما از سد های لتیان و کرج برای تامین آب شهر تهران است، با توجه به این موضوع ما می توانستیم با 60% آب مصرفی کشاورزان، کشاورزی را کما فی سابق داشته باشیم بنابر این با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، فائو(در بخش حسابداری آب)، دانشگاه تبریز و ارومیه و مهندسین مشاور(مطالعات میدانی کل حوزه و پیشنهاد راهکار های صرفه جویی) توانستیم برنامه ها و راهکار هایی را برای کنترل کشاورزی انجام دهیم، کاشت نشائی را رواج دادیم، کاشت گیاهان پر مصرف آب مانند چغندر قند که در آن محدوده به شدت رواج داشت را با گیاهان کم مصرف تر جایگزین کردیم و از فروش مازاد چغندر قند به دیگر استان ها جلوگیری کردیم تا این محصول در حد نیاز کارخانه های استان تولید شود، اقدام دیگر این بسته تحویل حجمی بود که در تعامل با وزارت نیرو تلاش کردیم تا سالانه 8 واحد درصد از مصرف کشاورزان کاهش یابد.

بسته ی بعدی تغییر الگوی کاشت کشاورزان بود در استان آذربایجان 90%منبع مالی کشاورزان مستقیما از کشاورزی تامین می شود و مانند استان مازندران و یا دیگر استان ها در آمد ها جانبی مانند توریسم و … را ندارند بنابر این تغییر الگوی کشت در این فضا بسیار سخت و حساس است چرا که اگر خریدار کشت جدید را در نظر نگیریم کشاورز هیچ درآمدی ندارد، و اگر در مقابل در آمد و اشتغال افزایش داشته باشد می توان همراهی کشاورزان را شاهد بود، بر اساس مطالعات ما کاشت انگور و گیاهان دارویی در آن منطقه می تواند بسیار سودمند باشد، ما 6 سال پیش حدود 350 میلیون دلار صادرات انگور داشتیم که ارومیه هم بزرگترین صادر کننده بود اما سال گذشته این رقم به 105 میلیون دلار رسید چرا که انگور فرآوری نمی شد بنابر این باغات انگور را ساماندهی کردیم و به این موضوع بودجه تخصیص دادیم، گیاهان دارویی هم مورد بعدی برای کاشت بود که بسیار سود آور است با همکاری جهاد دانشگاهی(تعیین و آزمایش گیاهان دارویی پر سود و کم آب)، مجری طرح گیاهان دارویی، اتاق بازرگانی(برای بسته بندی و برند سازی)، معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی که در این موضوع فعالیت کرده بودند، منابع مالی(برای کاشت و تامین مالی کارخانه ها و کشاورزان و وام) و تا کنون 5000 هکتار زمین برای این کار انتخاب و فعال شده اند، گزینه ی بعدی هم نوسازی باغات قدیمی است که در برنامه های آتی وجود دارد تا سیستم های آبیاری جدید(زیر سطحی) در آن اجرا شود و گونه های کم مصرف آب در آن کشت شود.

معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست در رابطه با منابع مالی و چگونگی تامین آن برای احیای دریاچه ی ارومیه به خبرنگار اسپوتنیک گفت:

این ستاد سه منبع تامین مالی دارد یکی از آنها ماده ی 10 و 12 است که مربوط به حوادث غیر مترقبه در کشور است که تا امسال بخش خوبی از آن به دریاچه ی ارومیه تعلق می

دریاچه ارومیه احتمالا به زودی از مرز 5 میلیارد متر مکعب آب عبور کند - اسپوتنیک ایران
دریاچه ارومیه احتمالا به زودی از مرز 5 میلیارد متر مکعب آب عبور کند
گرفت اما امسال با بروز سیل حجم این منبع کاهش یافته این منبع در انتهای سال به ما تعلق میگیرد، منبع بعدی منابع ردیف دار دستگاه های دولتی است برای مثال جلوگیری از بروز گرد و خاک در سازمان مراتع و جنگل ها دارای ردیف اعتباری است، منبع بعدی صندوق توسعه بود که برای بسته ی انتقال بین حوزه ی از آن استفاده می کردیم که با پایان ساخت و ساز ها و پروژه های سازه ای کاهش میابد.

دکتر محمد مسعود تجریشی در رابطه با فعالیت مشاهیر ایران و جهان برای توجه به دریاچه ی ارومیه بیان کرد:

افراد مشهور در داخل کشور در رابطه با این موضوع پیش از اینکه به اهمیت و ابعاد این پروژه توجه کنند به شرایط خود توجه می کردند که تا چه حد این پروژه می تواند در احیای دریاچه ی ارومیه موفق باشد شاید به همین دلیل است که خود را وارد این موضوع نکردند شاید هم بدلیل امنیتی شدن موضوع دریاچه ی ارومیه در یک بازه ی زمانی است چرا که وقتی موضوعی امنیتی می شود دیگر نمی تواند یک مطالبه ی مردمی باشد موضوع دیگر هم این است که ما هر چه بخش فنی را توضیح می دهیم باز هم عده ای هستند که بر این باورند بهبود شرایط دریاچه ی ارومیه به واسطه ی بارش ها بوده در حالیکه اگر برای مثال لای روبی انجام نمی شد بارش ها هدر می رفت تا زمانی که توضیحات فنی قانع کننده نباشد این رسانه ها هستند که باید وارد عمل شوند که متاسفانه در داخل ایران عملکرد رسانه ها پیرامون این موضوع بسیار ضعیف است و به این موضوع به عنوان یک افتخار ملی نگاه نمی شود اما در خارج ایران رسانه ها و افراد با نگاه بسیار جالب تری به موضوع دریاچه ی ارومیه می نگرند چرا که هیچ یک از دریاچه ها را نمیتوان در جهان نام برد که به مرحله ی خشک شدن رسیده باشد و این عملکرد را داشته باشد دریاچه ی آرال و یا گریت سالت لیک نمونه های آن است در سطح بین المللی دریاچه ی ارومیه بسیار مهم است.

مدیر برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ی ارومیه در رابطه با فعالیت های بین المللی پیرامون دریاچه ی ارومیه به خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت:

ایران پیش از تحریم ها با استرالیا فعالیت علمی و تحقیقاتی را پیرامون دریاچه ی ارومیه انجام داد که به نمایندگی دولت استرالیا دانشگاه ملبورن و از طرف ایران دانشگاه صنعتی شریف در یک مرکز تحقیقاتی مشترک فعالیت می کردند که پس از تحریم ها این موضوع متوقف شد، ابتدا آمریکا دانشگاه صنعتی شریف را تحریم نامید و استرالیا را از همکاری با آن منع کرد و سپس به استرالیا اعلام کرد اگر تمایل به ادامه ی همکاری در پروژه ی زیر دریایی مشترک میان آمریکا و استرالیا را دارند باید فعالیت علمی در دریاچه ی ارومیه را متوقف کنند؛ البته با وجود تحریم ها ایران و آمریکا در رابطه با موضوع دریاچه ی ارومیه و تبادل تجربه ی گریت سالت لیک و دریاچه ی ارومیه با هم همکاری می کنند البته که ایران تمایل دارد تا این ارتباطات را افزایش دهد برای مثال دریاچه ی آرال و تبادل تجربه ی کشور روسیه پیرامون گرد و خاک و تجربه ی ما از نجات دریاچه ی ارومیه بسیار می تواند خوب و موثر باشد که متاسفانه با وجود تمایل ایران برای این تبادل تا کنون امکان آن ایجاد نشده و امیدواریم با همکاری روسیه که کشور دوست و همسایه ی ما است این تبادلات صورت گیرد.

 

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала