سوالی که اینجا برای بسیاری مطرح است این می باشد که آیا جمهوری اسلامی ایران از آقای آبه به عنوان میانجی استقبال خواهد کرد و یا به عنوان نخست وزیر یک کشور دوست؟
در حال حاضر از نظر ایرانی ها ژاپن یک کشور دوست به حساب می آید در حالی که ژاپن متحد آمریکا است.
بر کسی پوشیده نیست دلیل اصلی خودداری نخست وزیران ژاپن برای سفر به ایران پس از انقلاب اسلامی نبود چراغ سبز از طرف آمریکا بوده.
حالا باید دید که آیا آقای شینزو آبه از طرف ایران چراغ سبز برای میانجی گری دریافت کرده و یا نه.
با توجه به اینکه ایشان قبل از سفر رسما اعلام کرده که به عنوان نماینده آقای ترامپ جهت گفتگو با رهبر انقلاب اسلامی و رئیس جمهوری ایران به این کشور سفر می کند بدیهی است که حد اقل از طرف ایرانی ها این تاییدیه را دریافت کرده که حاضر به شنیدن حرف ها و پیغام های احتمالی ای که حمل می کند هستند.
اما اینکه بنا باشد حرف های او را بپذیرند یا نه مساله دیگری است.
آقای آبه جزو اولین رهبران کشورهای جهان بود که بلا فاصله پس از انتخاب پرزیدنت ترامپ به ایالات متحده سفر کرد و تلاش کرد رابطه ای دوستانه و صمیمی با او برقرار کند و این رابطه دوستانه در سفر اخیر آقای ترامپ به توکیو کاملا مشهود بود و خوب احتمال دارد که آقای ترامپ برای ارزش نهادن به این دوستی پیغام هایی را از طرف آبه به ایران منتقل کند که دیگران با خود نداشته اند.
مثلا برچیدن ساختار تحریم ها — بازگشت ایالات متحده به توافق هسته ای — جبران خسارت های ایران بابت تحریم و یا عذر خواهی آمریکا از ملت ایران بابت توطئه هایی که هم قبل و هم بعد از انقلاب انجام داده.
شاید برخی باور نداشته باشند که ایالات متحده حاضر باشد که چنین پیشنهاد هایی را مطرح کند؛ اما بد نیست یادآوری کنیم که هیچ کس باور نداشت روزی برسد رئیس جمهوری ایالات متحده رسما اعلام کند به دنبال سرنگونی نظام جمهوری اسلامی در ایران نیست، به دنبال جنگ با ایران نیست و حاضر است با حاکمان فعلی ایران گفتگو و دوستی وهمکاری کند تا شرایط اقتصادی ایران بهبود یابد.
حتی برخی باور دارند ناراضایتی ترامپ از برجام به این دلیل بوده که وی باور دارد چهل سال با ایران کلنجار رفته و در نهایت در پی توافق برجام سهم اصلی تعاملات اقتصادی به جیب دیگر کشورها رفته و سر آمریکا کلاه رفته و اگر ترامپ بتواند ایرانی ها را مجاب کند که سهم اصلی تعاملات اقتصادی خود را با ایالات متحده انجام دهند و دیگر کشورها از جمله کشورهای اروپایی را کنار بگذارند آنوقت دیگر همه مشکلات و اختلافات حل است.
از همان روز اولی که انقلاب اسلامی در ایران پیروز شد بسیاری روز شماری می کردند که ایالات متحده کی این انقلاب را سرنگون کند و ماجرای کودتا بر علیه مصدق تکرار شود اما بر عکس همه این شرط بندی ها هم نظام جمهوری اسلامی و هم ایران روز به روز قدرتمند تر شدند.
ایرانی ها هم بخوبی می دانند این صحبت های آقای ترامپ هم به این دلیل نبوده که آمریکایی ها واقعا دست از توطئه بر علیه ایران برداشته اند بلکه به این دلیل بوده که آنها متوجه شده اند این اهداف آنها به هیچ وجه محقق نمی شود وباید سیاست های خود در قبال ایران را تغییر دهند.
کلیدی که آقای آبه می تواند در دست داشته باشد این است که حامل چنین پیغامی از طرف آمریکایی ها برای ایرانی ها باشد، یعنی ایالات متحده تصمیم دارد همه سیاست های سابق خود بر علیه ایران را تغییر دهد و از ایرانی ها خواهش می کند گذشته را فراموش کنند.
حمل این پیغام یک مساله است و تضمین انجام آن مساله دیگری.
متاسفانه مشکلی که بار دوش آقای آبه می باشد این است که همانگونه که قبلا مطرح کردیم ژاپن متحد آمریکا به حساب می آید و خوب ایران تجربه های تلخی را با اروپایی ها که متحدین آنطرف جهان آمریکا هستند داشته.
آنها نیز بارها وعده وتضمین داده بودند که ایالات متحده قرار است سیاست های خود بر علیه ایران را تغییر دهد اما مشاهده کردیم که سر به زنگاه طرف آمریکا را بر علیه ایران گرفتند.
پس آقای آبه ماموریت سخت دیگری را نیز دارد.
ثابت کردن اینکه چگونه ژاپن می خواهد تضمین دهد که آمریکا سیاست های خود بر علیه ایران را تغییر خواهد داد و به تعهدات خود عمل خواهد کرد.
امروز آقای آبه نخست وزیر ژاپن است و با آقای ترامپ که رئیس جمهوری ایالات متحده است دوستی دارد، اما آیا می تواند تضمین بدهد در آینده پس از تغییر رئیس جمهوری آمریکا و نخست وزیر ژاپن هرگونه توافقی که حاصل می شود ادامه خواهد یافت و یا اینکه ممکن است باز هم رئیس جمهوری ای در آمریکا به قدرت برسد و زیر میز همه توافق ها بزند.
آیا ژاپن می تواند در قبال تصمیمات ایالات متحده در مقابل آن و کنار ایران قرار بگیرد؟
حد اقل تجربه ثابت کرده بعید به نظر می آید که چنین باشد.
توافق هسته ای میان ایران و ایالات متحده با تضمین پنج کشور دیگر و شورای امنیت و اتحادیه اروپا امضا شد اما مشاهده کردیم که به جز روسیه وچین بقیه امضا کنندگان توافق هسته ای حاضر نشدند به امضای نمایندگان خود احترام بگذارند و سر به زنگاه کنار آمریکا قرار گرفتند.
شاید آنچه آقای ظریف به وزیر امور خارجه آلمان گفت بتواند نکته ای باشد که باید آقای آبه نیز به آن توجه داشته باشد.
طبق شنیده ها آقای ظریف به وزیر امور خارجه آلمان در پاسخ به اینکه گفته بود "تلاش می کنیم تعهدات خود را در برجام انجام دهیم اما توانمان محدود است"، گفت:" اراده ندارید وگرنه شما و چهار کشور دیگر عضو برجام باضافه ژاپن و هند اگر جدیت داشته باشید آمریکا نمی تواند همزمان همه شما را تحریم کند. اگر بکند اقتصاد دنیا فرو می ریزد. مشکل اراده نداشتن شماست".
حال باید دید که آیا ژاپن اراده دارد و یا اینکه مانند اروپایی ها اراده اش در اختیار آمریکا است.
وگرنه طبیعتا نخست وزیر ژاپن هم همان پاسخ را از ایرانی ها خواهد شنید که وزیر امور خارجه آلمان شنید.
