ولادیمیر ساژین، خاورشناس مطرح و تفسیرگر دائمی این آژانس می نویسد: بعید به نظر می رسد که اروپا قادر به مقاومت در برابر تحریم های ضدایرانی آمریکا باشد. اگرچه سیاستمداران اروپایی حمایت خود را از برجام اعلام می کنند، اما آیا اراده اتحادیه اروپا به اندازه کافی باشد تا با آمریکایی ها مخالفت کند؟
به گفته روحانی، تهران تحت فشار آمریکا سر تعظیم فرود نخواهد آورد و به دنبال راهی برای خروج از وضعیت پدید آمده است. ایران می تواند چه کار کند؟
اول، ایران می تواند از برجام خارج شود، اما نه در یک آن، همانطوری که آمریکا این کار را انجام داد، اما به تدریج، مرحله به مرحله با خودداری از اجرای مفاد برجام. این فرایند هم اینک آغاز شده است.
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در 8 مه اعلام کرد که کشور وی دو وظیفه خود را ناشی از معامله هسته ای متوقف می کند — امتناع از صادرات اورانیوم غنی شده به میزان 3.76٪ بیش از مقدار مجاز برای ذخیره سازی در ایران (بیش از 300 کیلوگرم). در حال حاضر ایران دوباره اورانیوم دارای غنای پایین را جمع خواهد کرد.
تهران اقدامات مشابهی در رابطه با مازاد آب سنگین مورد نیاز برای تولید پلوتونیوم، مبنای تولید پلوتونیوم مخصوص سلاح های هسته ای انجام داده است. بیش از 130 تن آب سنگین در ایران نباید ذخیره شود. در حال حاضر انباشت بیش از حد آب سنگین در ایران آغاز خواهد شد.
اگر هیچ نتیجه ای از این اقدام ایران حاصل نشود، ایران اجرای دیگر تعهدات ناشی از برجام را متوقف خواهد کرد. در درجه اول محدودیت های غنی سازی اورانیوم حذف شده و در مرحله دوم، از کمک گروه 5 + 1 — آغازگرهای برجام در بازسازی راکتور آب سنگین در شهر اراک که پلوتونیوم تسلیحاتی درجه یک را تولید می کند، خودداری خواهد شد. اگر، با این وجود، ایران موفق به رسیدن به توافق با اتحادیه اروپا شود، در این ضورت، به گفته حسن روحانی، ایران به همان شرایط باز خواهد گشت.
سوال این است که آیا اتحادیه اروپا می تواند به طور کامل از جمهوری اسلامی ایران و به ویژه از صادرات و واردات نفت ایران حمایت کند؟ خیلی شک است.
به گفته تحلیلگران، ایالات متحده، خواستار آن است که اروپایی ها "خرید" نفت ایران را "صفر" کنند. واشنگتن شروع به اعمال فشار و تحریم شرکت های اروپایی کرد که پول نفت ایران را پرداخت می کنند. پس از آن، تقریبا تمام بانک های اروپایی از پرداخت پول"طلای سیاه" ایرانی خودداری کردند. بنابراین اتحادیه اروپا به طور ناخواسته به تحریم های ایالات متحده پیوست — گرچه از معامله هسته ای خارج نشد. بنابراین احتمال دارد ایران روند متوقف کردن تعهدات خود ناشی از برجام را ادامه دهد.
دوم. نمایش قدرت خود برای مقاومت و حفاظت از منافع خود. آیت الله خامنه ای، رهبر عالی، به طور مداوم بر نیاز به دنبال کردن سیاست "مقاومت" تأکید می کند که بر اساس راه های متفاوت دور زدن تحریم ها استوار است. بعلاوه تقویت نیروهای مسلح با توجه به اولویت دادن به توسعه برنامه موشکی و
ارتقاء فعال منافع ایران در منطقه باید در نظر گرفته شود.
شایان توجه است که ابزار اصلی سیاست "مقاومت"- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. این سپاه که موضع قدرتمند سنتی در مقابله با تحریم ها، در مدرن سازی نیروهای مسلح در فعالیت های ایران در منطقه دارد، می تواند با بهترین وجه برای تهران سیاست "مقاومت" را اجرا کند.
علاوه بر این، آیت الله خامنه ای همچنین حدود 60 افسر را از دفتر مرکزی سپاه پاسداران و مقام های محلی جایگزین کرد. قابل توجه است که "مردان پیر" توسط جوانان جاه طلب و دارای اعتقادات ایدئولوژیک درست جایگزین شدند. وظیفه آنها این است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به یک نهاد ضروری تبدیل نمایند که بر طیف وسیعی از واقعیت ایران حاکم باشد: از تضمین امنیت داخلی و خارجی گرفته تا فعالیت اقتصادی و جنگ سایبری.
شکی نیست که انگیزه برای تقویت سپاه پاسداران توسط آمریکایی ها داده شده است، زمانی که در تاریخ 8 آوریل، ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که این ساختار یک سازمان تروریستی است. به یاد بیاوریم که تا همین اواخر، رئیس جمهور روحانی تلاش کرد تا توانایی های سپاه و تاثیر آن در بسیاری از جنبه های زندگی در ایران را محدود کند. و این بار، ترامپ به نفع رادیکال ترین محافل ایران، به نفع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اقدام کرد.
در جواب به اقدام کاخ سفید، شورای عالی امنیت ملی ایران لیستی از سازمان های تروریستی فرماندهی مرکزی نیروهای مسلح ایالات متحده (CENTCOM) را اعلام کرد که حوزه مسئولیت آن شامل خاور میانه و آسیای مرکزی است. در عین حال، ستاد مرکزی نیروهای مسلح ایران از آمادگی خود برای استفاده از همه ابزار برای مبارزه با تروریست های آمریکایی که اکنون توسط پرسنل نیروهای مسلح آمریکایی در منطقه نمایندگی می شود هشدار داد.
اقدام جدید ضد ایرانی کاخ سفید روابط خصومت آمیز آمریکا و ایران را وخیم کرد که بدون این هم تیره و پرتنش است.
سوم. تقویت تبليغات ضد آمريکا و لفاظی های جنگجويانه برای نشان دادن قدرت خود به آمريکا و نشان دادن آمادگی برای دفاع از منافع خود، حتی به وسيله ابزار مسلحانه. بدون شک، ناامیدی رو به رشد تهران از معامله هسته ای و توانایی اروپا در مقاومت موثر با آمریکا باعث شده است که شرکت ایران در معامله هسته ای محدود شود، که می تواند بحران هسته ای جدید و افزایش تنش بین ایران و آمریکا را تحریک کند.
تشدید وخامت هم اینک دارد بوقوع می پیوندد. ایالات متحده تصمیم گرفت تا یک سیستم موشکی ضد هوایی پاتریوت و یک ناو جنگی حمل و نقل یواس‌اس آرلینگتون را به منطقه مسئولیت عملیاتی فرماندهی مرکزی ارسال کند. آنها به گروه حمل و نقل نیروی دریایی به رهبری بزرگترین کشتی جنگی جهان ناو هواپیمابر یواس‌اس آبراهام لینکلن می‌پیوندد. (تعداد پرسنل این کشتی 5680 نفر و 90 فروند هواپیمای جنگی و هلیکوپتر است). گروه تاکتیکی بمب افکن های استراتژیک بی 52 آنها را اسکورت می کند.
ایران وعده داده است واکنش جدی به اقدامات نظامی آمریکا انجام دهد. در این راستا، سردار حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گفت که اگر "آمریکا" هر گونه اقدام نظامی را در پیش بگیرد، ایران "ضربه به ناحیه سر" را به ایالات متحده وارد خواهد کرد. اما او معتقد است که آمریکا ریسک نکرده و ناوهواپیمابرهای خود را علیه ایران بکار نخواهد برد. به ویژه، وی خاطرنشان کرد که قابلیت های دفاعی ایران به حد کافی بوده و اما ناوهواپیمابرهای آمریکا کاملا آسیب پذیر هستند.
امروز به نظر می رسد که جنگ روانی بین ایران و ایالات متحده راه می افتد. معلوم نیست که حوادث کی و چگونه عوض شود. با این حال، به نظر می رسد که این موضوع به یک درگیری نظامی مستقیم نمی رسد. خدا کند که همه چیز بر لفاظی های ستیزه جویانه متمرکز شده و با آن پایان یابد.
آیت الله خامنه ای گفت: "جنگ بوقوع نخواهد پیوست. مردم ایران راه مقاومت با آمریکا را انتخاب کرده اند و این مقاومت، آمریکا را مجبور خواهد کرد که عقب نشینی کند". وی تاکید کرد که مقاومت جنبه نظامی نخواهد داشت: "هیچ یک از طرفین خواستار برخورد مسلحانه نیست".
