اسپوتنیک، ولادیمیر ساژین، خاورشناس مطرح روس و تفسیرگر دایمی این آژانس می نویسد: انقلاب اسلامی به ارتش شاه ضربه مهلکی زد. بسیاری فرماندهان ارشد و ژنرال ها و افسران و همچنین متخصصان نظامی اعدام شدند و یا از ایران فرار کردند. واحدهای نظامی توانایی رزمی خود را از دست دادند، سلاح و تجهیزات نظامی بدون آمادگی برای مبارزه جنگی باقی ماندند. پتانسیل نظامی ایران به "خاکستر" تبدیل شد. این وضعیت بر اثر جنگ ایران و عراق، که در سال 1980 آغاز شد، بدتر گردید و باعث خسارات مالی و مالی زیادی شد.
در این شرایط رهبری روحانی ایران بر اساس تأثیر عقیدتی-روانی بر مردم با روح الهی و تنها آموزه های صحیح امام خمینی و همچنین سرکوب سخت مخالفان، توانست عامل انسانی را به منبع اصلی مقاومت و پیروزی تبدیل کند. پتانسیل اخلاقی و سیاسی همچنان مهمترین عنصر شکل گیری پتانسیل نظامی جمهوری اسلامی ایران در دهه اول موجودیت جمهوری اسلامی ایران بود. با کمک آن توانمندی های علمی و فنی نظامی و اقتصادی کشور دوباره بازسازی شد، آماده تبدیل به قدرت نظامی جمهوری اسلامی شد.
با وجود تلاش های مقامات اسلامی که سعی داشتند ارتش را تحت کنترل خود نگه داردند و توانایی خود را حفظ نمایند، تغییرات انقلابی ضربه جدی به نیروهای مسلح کشور وارد کرد. آنها تقریبا به طور کامل قدرت جنگی خود را از دست داده و تخریب شده بودند. در آغاز جنگ با عراق (سپتامبر 1980)، ارتش ایران دارای 45 تا 55 درصد پرسنل لازم بود و تعداد سربازان و گروهبان ها 60 تا 70 درصد بود. حدود 45 درصد از سلاح ها و تجهیزات نظامی در وضعیت نابسامانی قرار داشتند.
این تشکیلات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که در ماه مه 1979 تاسیس شد. در طول 40 سال پس از انقلاب، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به تشکیل منظم ارتش و دارای نیروهای زمینی، نیروی هوایی، نیروی دریایی خود و بسیج است. یگان قدس متعلق به سپاه — نیروی ویژه سپاه است بنابراین، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که تقریبا نیمی از پرسنل نیروهای مسلح ایران را تشکیل می دهد، (همراه با ارتش)، مهمترین آنها شده است.
در یک زمان، تربیت مذهبی پرسنل ارتش تشدید شد. در تمام واحدهای نیروهای مسلح، شعب نمایندگان به اصطلاح اسلامی، در واقع — کمیسرهای مسلمان، تاسیس و و تقویت می شد.
تکامل نیروهای مسلح بر مبنای مدرنیزه سازی بزرگ ابعاد مجتمع نظامی- صنعتی ایران بود. به گفته آلکساندر خرامچیخین، تحلیلگر روس، " امروز، ایران دارای مجتمع نظامی- صنعتی بسیار قدرتمند (به ویژه بنا به استانداردهای خاورمیانه) است و می تواند سلاح تقریبا همه طبقات را تولید کند. <…> اسلحه سازان ایرانی با استفاده از نمونه هایی از تجهیزات خارجی که در اختیار آنهاست، می توانند آن را کپی می کنند یا آن را مدرن سازی و به روز سازند."
امروز صنعت نظامی ایران تقریبا تمام شاخه های مدرن تولید سلاح و تجهیزات نظامی را شامل می شود: مواد شیمیایی نظامی، موشک سازی، هواپیمایی، زره پوش، توپخانه، تفنگ، مهمات، کشتی سازی و رادیو الکترونیک.
بدین سان، رهبری سیاسی نظامی جمهوری اسلامی طی 40 سال توانسته است در شرایط جنگ و بحران، اقتصاد کشور را به روز کرده و نیروهای مسلح آنرا به یکی از قدرتمند ترین در خاورمیانه تبدیل کند. این نظام کاری کرده است که شاه محمد رضا پهلوی با همه بلندپروازی هایش موفق نشد انجام بدهد پارادوکس سابقه 40 ساله ایران این است که انقلابیون اسلامی که شاه را سرنگون کردند، در طول 40 سال آنچه که شاه تنها رویای آن را داشت انجام دادند وایران را به یک ابرقدرت خاورمیانه تبدیل کردند.
جمهوری اسلامی ایران تحت رهبری روحانیون شیعه در طول فقط 40 سال توانسته است بسیاری از وظایف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی را انجام دهد که رژیم شاه در طول سال های مدید قادر نبود به آنها جامه عمل بپوشاند.