گزارش و تحلیل

بازگشت حکیم باشی ها به سیستم درمانی ایران

© Sputnik / SOMAYEH PASANDIDEبازگشت حکیم باشی ها به سیستم درمانی ایران
بازگشت حکیم باشی ها به سیستم درمانی ایران - اسپوتنیک ایران
اشتراک
در حال حاضر متخصصین طب سنتی ایرانی در سیستم پزشکی ایران با مجوز رسمی وزارت بهداشت و درمان در سلامتکده‏های طب ایرانی مشغول فعالیت هستند.

خبرگزاری اسپوتنیک- در ایران طب سنتی را با زکریای رازی و ابن سینا می شناسیم. البته ریشه طب سنتی ایرانی به بیش از سه هزار سال قبل باز می گردد و گفته می شود که طب سنتی و کتب دانشمندان علوم پزشکی ایران حدود 500 سال در دانشگاه های اروپا و آسیا تدریس می شده است. آغاز تاریخچه پزشکی در ایران به دوره پاتها‌ها که در نزدیکی خوارزم زندگی می‌کردند و اولین پزشک آریایی به نام تریتا یا سریتا باز می گردد.
در این میان شهر گندی شاپور در جنوب روستای شاه آباد کنونی، واقع در استان خوزستان در سي کيلومتری شرق شوش، در علم پزشکی ایران از اهیمت ویژه ای برخوردار است و شاپور اول، دومين پادشاه ساسانی، بسیاری از پزشکان و همچنین کتب علمی یونانی را به اين شهر آورد و بعد از آن شاپور دوم شهر گندی شاپور را به پايتختی برگزيد وآنجا دانشکده پزشکي و یک بيمارستان تأسيس نمود. در آن زمان فضاي حاكم بر گندی شاپور سبب شده بود كه پزشكان زیادی از مليت های مختلف با مذاهب گوناكون به آن روی آورده و ساکن شدند و از از بيمارستان گندي شاپور به عنوان نخستين بيمارستان آموزشی در تاريخ پزشکی ياد شده است.
به این ترتیب، طب سنتی در ایران از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار گردید که تا امروز نیز ادامه دارد و در حال حاضر این مکتب قدیمی طب به صورت کاملا آکادمیک درآمده و در حال حاضر ۱۷ دانشگاه علوم پزشکی دپارتمان یا دانشکده طب ایرانی (یا طب سنتی) دارند و دانشجویان را برای دوره تخصصی 4 ساله در رشته‌های طب و داروسازی پذیرش می‌کنند. در همین زمینه با خانم دکتر الهام اختری استادیار دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران، پزشک و متخصص طب ایرانی درباره بازگشت حکیم باشی های ایرانی به سیستم درمانی ایران به گفتگو نشستیم.


تفاوت طب سنتی و ایرانی

در سراسر جهان و در تمام کشورهای دنیا همیشه چیزی تحت عنوان طب سنتی وجود داشته و درمانی بوده که بسته به قدمت تمدن هر کشوری مثلا دو هزار سال قبل و یا دویست سال قبل انجام می گرفته و ردپای آن منجمله کتابها، دست نوشته ها و مدارک مستدل از آن باقی مانده است. طب سنتی در همه دنیا بصورت عام وجود دارد و به درمانهایی که در گذشته روی افراد انجام می گرفته اطلاق می گیرد.
اما وقتی وارد فضای جغرافیایی خاص به عنوان مثال «مرزهای امپراتوری پارس» که بسیاری از کشورهای کنونی مانند عراق، سوریه و بخشهایی از هند و…را شامل می شود و یا جغرافیای چین، برزیل، ژاپن و خلاصه هر محدوده جغرافیایی طب مخصوص به خود را دارند. در واقع مکاتب فکری خاصی بوده که بر اساس سنتهای حاکم در آن اقدام به درمان و طبابت می نمودند.
به همت دکتر سید جلال مصطفوی کاشانی به عنوان فردی که تمام زندگی خود را در مسیر تحقیق و پژوهش در زمینه طب نیاکان ما صرف نمود، این نتیجه حاصل شد که روش درمان سنتی که در ایران قدیم بکار گرفته می شد را به طور مشخص می توان طب ایرانی دانست.
طب ایرانی بر اساس مکتب طب اخلاطی که بر اساس وجود چهار خلط دم، سودا، بلغم و صفرا و بر اساس مکتب مزاج شناسی برنامه ریزی شده است. حکما چهار پنج هزار سال قبل بر همین اساس درمان می کردند و کتب آن نیز موجود است. خیلی با قاطعیت نمی توان گفت که طب سنتی و ایرانی از هم جدا هستند، اما بر اساس تقسیمات منطقه ای تلاش کردیم تا طب ایرانی را در زیر مجموعه طب سنتی و مخصوص ایران معرفی کنیم.


مجوز قانونی برای متخصصین طب سنتی ایرانی
در آغاز باید بگویم که تعداد این حکیمان بسیار کم است، فردی که واقعا حکیم باشد و از سنین جوانی در پی این علم باشد و نزد استادان طب قدیم آموزش دیده باشد به ندرت هستند. استادان به نامی مانند استاد محمد عبادیانی، استاد اسماعیل ناظم از کودکی نزد حکیم آموزش دیده و متون قدیم را مطالعه کرده و خود گیاهان را جمع آوری می کنند و خلاصه یافتن افرادی مانند استاد عبادیانی که اکنون حدود هفتاد سال سن دارند به ندرت حاص می شود.
امروزه بسیاری از سایتها و کانالها در فضای مجازی اداعای طبابت به روش سنی دارند که اعتماد به این افراد به هیچ وجه شایسته نیست، مگر اینکه تحت نظارت و پوشش یک دانشگاه فعالیت داشته باشند که تعداد این افراد زیاد نیست. این حکیمان مکان مشخص برای طبابت دارند و تعداد بیماران تقریبا مشخصی هم دارند و به هیچ وجه نیز در کانالهای تلگرامی تبلیغات ندارند.
در طب رایج برخی نقاط کور وجود دارد که تنها بر اساس آزمون و خطاهای انجام گرفته این نقاط کور شناسایی شده است که معمولا علل ناشناخته بیماریها همان نقاط کور است که محل ورود طب ایرانی و حکیمان است. طب ایرانی ادعا نمی کند که طب کامل است، بلکه خود را طب مکمل می داند که کنار طب رایج حضور دارد تا فقدانهای طب رایج را جبران نماید. طب ایرانی معتقد است که طبابت فردی است و هر فرد بر اساس مزاج خود روش درمانی منحصر به خویش را نیاز دارد.

نمای داخلی یک رستوران چوبی با غذاعایی خانگی و لذیذ - اسپوتنیک ایران
کلنگ‌زنی احداث نخستین سلامتکده طب سنتی با معماری ایرانی ــ اسلامی

علم پدیده ای ادامه دار است و من گاهی به شاگردان در دانشگاه خاطر نشان می کنم که مثلا موضوعی علمی که 2000 سال قبل در کتابی بیان شده اکنون در کتاب «هاریسون» نیز عین همان مطرح شده است، منتها در گذشته به سبب عمق نگاه و شناخت دقیق و بدون تکنولوژی به مسئله ای می رسیدند و امروزه به کمک تکنولوژی به همان نتیجه می رسند.
خلاصه کلام اینکه طبع سنتی و ایرانی در کنار طب رایج معنی می گیرد و مکمل یکدیگر هستند و در انتهای دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد دانشگاهیان به این نتیجه رسیدند که از دانش حکمای حقیقی بهره بگیرند، بنابراین در کنار یکدیگر و در مراکز دانشگاهی شروع به ویزیت بیماران کردند و نتیجه ای مثبتی هم داشت. به این ترتیب دانشگاه شکل گرفت و مرحوم استاد «محمدمهدی اصفهانی» استاد برجسته طب سنتی از پایه گذاران آن بودند.


پزشکان عمومی با تخصص طب ایرانی
گروهی از پزشکان عمومی در زمینه طب ایرانی آموزش دیدند و به عنوان پزشک و متخصص طب ایرانی یا سنتی در مطب خود مشغول بکار هستند، این یک دسته از پزشکان فعال در این زمینه هستند. گروه دیگر افراد دیپلمه هستند و یا تحصیلات غیر مرتبط دارند که دانشگاه با این افراد کاملا مخالف است و وزارت بهداشت نیز اجازه طبابت برای آنها صادر نکرده است، مگر معدود افراد انگشت شمار که از حکیمان واقعی هستند که آنها نیز در درمانگاههای تحت نظارت در حال فعالیت هستند. از سال 1386 دانش آموختگان پزشکی عمومی در آزمون تخصصی وزارت علوم شرکت کردند و بمدت چهار سال دوره تخصص طب ایرانی را فرامی گیرند و به عنوان متخصص شروع بکار می کنند. در این دوره آموزشی چهار ساله دانشجویان دو سال را بصورت عمومی و دو سال بعدی را به صورت تخصصی و بر اساس موضوع رساله آموزش می بینند.


امتیاز درمان با طب سنتی نسبت به طب رایج
گاهی وقتها بیماری در مرحله ای قرار دارد که هنوز فرصت کافی برای درمان وجود دارد و گاهی نیز برای بیمار وقتی زیادی وجود ندارد و بیمار لبه مرز خطر قرار گرفته است، طبیعتا در چنین شرایطی بدون اینکه درمانگر طب سنتی اقدامی نماید باید بلافاصله بیمار را بدست طب رایج بسپارد. حتی ما در دانشگاه واحد درسی به نام اورژانس داریم که به دانشجویان طب سنتی خط قرمزها در بیماری را آموزش می دهیم. اما باز هم توصیه ما در این است که طب رایج و سنتی در کنار یکدیگر اقدام به درمان نمایند، در طب سنتی کمک می شود تا مصرف داروهای شیمیایی کاهش یابد. اگر در طب رایج نیز برای ویزیت بیماران صبر و حوصله شود و تمام علم پزشک برای تشخیص بیماری بکار گرفته شود، شاید واقعا برای درمان یک بیماری چندین قلم دارو تجویز نشود. در طب ایرانی حداقل زمان برای ویزیت بیماران سی دقیقه است که بیمار تقریبا تمام عادات زندگی و خواب و خوراک خود را برای پزشک بازگو می کند، همین دقت درصد استفاده از داروهای شیمیایی را کاهش می دهد. رسالت اصلی پزشکان طب سنتی اصلاح سبک زندگی افراد است.

Олимпиада 2016. Плавание. Пятый день - اسپوتنیک ایران
یکی از روشهای درمانی طب سنتی ایرانی دوپینگ قانونی در غرب است


توسعه و نشر طب ایرانی به دیگر کشورها
توسعه طب ایرانی دو وجه دارد، یکی اینکه طب ایرانی مانند طب چینی در میان سایرکشورها فراگیر شود و دیگر اینکه صادرات گیاهان دارویی ایران توسعه جهانی پیدا کند. متاسفانه با شرایط آبی موجود در کشور و همچنین فرهنگ ناکافی مردم در زمینه برداشت گیاهان دارویی که متاسفانه شاهد ریشه کن کردن این گیاهان در کوه و دشت هستیم، باید بگویم که امکان صادرات گیاهان دارویی وابسته به مدیریتی دلسوزانه است. اما اگر از منظر توسعه روش و سبک درمان طب ایرانی مانند طب چینی به این مسئله نگاه کنیم باید بگویم بله؛ این مکتب طبی در صورت مطالعه و پژوهش کافی توانایی جهانی شده نیز دارد.
اقدامات پژوهشی طب ایرانی در تمام دانشکده های طب سنتی در حال انجام است تا بتوانیم این رشته را صادر کنیم. منتها باید ابتدا پایه های آن مستحکم شود و سپس اقدامات بالینی صورت پذیرد و در نهایت جهانی شود، برای دستیابی به مرحله آخر حداقل سه دهه زمان لازم است. در حال حاضر هم دانشجویان از کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای عربی در دانشکده های طب سنتی ایرانی مشغول به تحصیل هستند.
به گفته حضرت علی (ع) سلامتی تاج روی سر ما انسانهاست و مردم نباید بدن ارزشمند خود را بر اساس پستها و مطالب اینترنتی درمان کنند، متخصصین طب سنتی و ایرانی در سلامتکده های تحت پوشش وزارت بهداشت در سراسر ایران به همراه کادر پزشکی مجرب در خدمت مردم هستند.

 

 

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала