قرار است روحانی روز سه شنبه 28 مارس مذاکراتی با ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه داشته باشد. اما مسکو دیدار با سران تهران را پس از نزدیکی روابط واشنگتن با سعودی ها برنامه ریزی کرده است. ایران وعربستان در سال های اخیر به طور مداوم در شرایط نزاع دائمی بودند و به همین دلیل دو طرف به دنبال یافتن متحدان خارجی قدرتمند می باشند.
اما بر سر راه روابط واشنگتن و سعودی ها طرح دعوی شهروندان آمریکا علیه ریاض قرار گرفت. بر اساس این طرح شهروندان آمریکا سران حکومت سعودی را به حمایت از گروه تروریستی القاعده متهم کرده اند.
طرح دعوی شهروندان آمریکا به نام 800 نفر از کشته شدگان حادثه 11 سبتامبر 2001 هفته گذشته به دادگاه فدرال منهتن ارائه شد. مبلغ غرامتی که سعودی ها باید پرداخت کنند تقریبا شش میلیارد دلار است. تقریبا همزمان با ارایه این شکایت به دادگاه فدرال، دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده آمریکا با محمد بن سلمان پسر پادشاه سلمان آل سعود ملاقات کرد. محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان سعودی، و همچنین رئیس دربار سلطنتی است. در این دیدار این دو در باره مسائل اقتصادی و تجاری صحبت کردند و نتیجه این دیدار مثبت ارزیابی شده است. مبلغ کل توافقنامه های میان دو طرف طی چهار سال آتی حدود 400 میلیارد دلار اعلام شده است.
- پول بالاتر از انسان ها
رویترز به نقل از یکی از نمایندگان سعودی نوشت: این دیدار روابط دو کشور را با تغییرات زیادی مواجه کرد و به مسیر درست بازگرداند. توافقات مهمی در زمینه های سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی صورت گرفته است.
در ابتدا ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی خود کشورهای بسیاری را مورد حمله و نقد قرار داد. در این میان عربستان سعودی نیز سهم خود را دریافت کرد. ترامپ در مصاحبه ای با نیویورک تایمز گفت: ما از کشورهایی که به آنها خدمات عظیم دفاعی ارائه می دهیم چیزی در عوض دریافت نمیکنیم، یکی از این کشورها عربستان سعودی است.
همچنین ترامپ در میتینگ لاس وگاس در تابستان گذشته ریاض را مدیون ابدی نامید و تاکید داشت که بدون کمک های جنگی و پایگاه های آمریکایی، این کشور حتی یک هفته هم دوام نمی آورد. امیران سعودی هم به حدس و گمان بر سرنوشت خود با رییس جمهور جدید امریکا بودند. اما با روی کار آمدن ترامپ همه چیز به خیر گذشت و ذات تاجری ترامپ بر شومن پوپولیست پیروز شد.
نکته دوم که روابط واشنگتن و ریاض را دشوار و پیچیده می کند سند JASTA (عدالت در برابر حامیان تروریسم) که از باراک اوباما به ارث گذاشته شده است نام دارد. خاطر نشان میشود که شکایت علیه عربستان سعودی هم بر اساس همین دستورالعمل به دادگاه فدرال ارائه شده است.
سند JASTA در اواخر دوره ریاست جمهوری اوباما ثبت شد ولی بمبی علیه ترامپ نبود. اوباما این سند را وتو کرد اما نمایندگان دموکرات کنگره به این دستورالعمل رای دادند.
به هر حال دولت جدید آمریکا با این سند به مشکل بر خواهد خورد و سند JASTA پاشنه آشیلی در روابط آمریکا و عربستان سعودی خواهد بود.
- دوستی اجباری
واشنگتن و ریاض مجبور به حفظ روابطشان هستند. نه فقط به این دلیل که روابط اقتصادی آنها بسیار تنگ و نزدیک است، بلکه آنها دشمن مشترکی به نام ایران را در روبروی خود می بینند که در حال افزایش قدرت است. در سال های اخیر تهران سعی بر افزایش نفوذ خود در منطقه از طریق جوامع شیعه در عراق و حزب الله در سوریه داشته است
به علاوه با برداشته شدن تحریم ها پس از مذاکرات اتمی و برجام ایران به بازارهای جدید نفتی و غیر نفتی وارد می شود و طبق گزارش The Wall Street Journal این کشور به زودی جا را برای سعودی ها در بازارهای جهانی تنگ خواهد کرد.
تنها مذاکره کننده برای ایران در شرایط فعلی مسکو خواهد بود. هیچگونه مانع سیاسی یا اقتصادی بر سر راه دو کشور برای همکاری های احتمالی دیده نمی شود. این تفاوت و امتیاز رابطه مسکو وتهران در مقایسه با رابطه واشنگتن و ریاض است. با این حال تعداد پروژه های مشترک میان ایران و روسیه کمتر است.
