در تاجیکستان کلاه تاجیکی « tubeteika» مد شده است که فقط یک پوشش برای سر به حساب نمی آید و اغلب به عنوان «کارت شناسایی» صاحب کلاه ایفای نقش می کند. با نگاه به این کلاه می توان گفت شخص به کجا تعلق دارد، چند سال دارد و به چه حرفه ای اشتغال دارد. عالم فصح الدینوف خبرنگار ویژه « اسپوتنیک» در این خصوص گزارش می دهد.
هوای تاجیکستان گرم شده است و دمای هوا تا 20 درجه بالای صفر می رسد. مردم لباس های زمستانی را کنار می گذارند و به لباس های خنک تر و کلاه های تابستانی رو می آورند. بهار سال جاری، کلاه تاجیکی با گلدوزی های دست باف مد است. نه فقط بزرگسالان، بلکه محصلان نمونه مدارس نیز می توانند این نوع کلاه را بر سر بگذارند. بعضی از ناظران این تغییر و تحولات را با نوروز مرتبط می دانند و دیگران این امر را به توجه ساکنان تاجیکستان به سنن و لباس ملی ربط می دهند.
نادژدا واسیتووا مدیر موزه ملل آکادمی علوم تاجیکستان در خصوص کلاه تاجیکی « توبِتیکا» گفت:
خیلی زیباست وقتی دو گیس بافته از زیر کلاه تاجیکی آویزان است. کلاهی شاید به دست خود همان دختر زیبای تاجیکی دوخته شده است. واقعا زیباست. دختران با علاقه زیاد این نوع کلاه ها را می پوشند. همه چیز بتدریج احیا خواهد شد. واقعیات کنونی این تغییرات را طلب می کند. ما از مشاهده بازگشت تاجیک ها به سنن اصیل خود خوشحالیم».
هر تاجیک می تواند بیش از 5 کلاه تاجیکی داشته باشد. مطابق با موارد خاص و یا بهانه های مختلف می توان از کلاه های متفاوت استفاده کرد. کلاه تاجیک سفید برای نماز و دعا ، رنگ سبز برای شرکت در مراسم عزاداری، طلایی برای جشن خانوادگی و یا جشن تولد خود و رنگارنگ برای شرکت در جشن عمومی و سیاه — سفید برای روزهای کاری هفته مناسب است. به گفته کارشناسان « کلاه tubeteika» نوعی «کارت هویت» نیز است. کلاه گویای سن صاحب کلاه است.
موکَرَما قیومووا مدیر خانه مد « هفت پیکر» در این خصوص گفت: کلاه های تاجیکی مطابق با سن دوخته می شوند — برای بچه ها و بزرگسالان. نوزادان از کلاه های خاص خود برخوردارند. حتی برای کسانی که قصد ازدواج دارند، کلاه ها طور دیگری هستند».
کلاه تاجیکی تعیین کننده تعلق مکانی شخص تاجیک است. ساکنان نواحی جنوبی تاجیکستان کلاه های دور گرد می پوشند که به معنای ارتباط انسان با خورشید است. ساکنان نواحی شمال کلاه های چهار گوش را ترجیح میدهند که هر طرف آن به معنای یکی از عناصر طبیعت است — آتش، آب، خاک و هوا. گویی با پوشیدن این نوع کلاه، « tubeteika» از انسان حفاظت می کند و سر او در امن و امان قرار خواهد داشت. نقش های روی کلاه متفاوت و حاوی معنای خاصی هستند.در کلاه های اهالی شمال تاجیکستان، 16 طاق به معنای سیکلی بودن زندگی و مرگ است. فلفل دوخته شده با نخ سفید در جلوی کلاه به معنای ثروت است. بادام — سعادت خانوادگی. هر نقش، هر خط و انحنا، حاوی معنا و پیام خاصی است. مهم توانایی خواندن این خطوط و نقش هاست.
— وقتی به کلاه تاجیکی نگاه می کنیم، روی آن هم شعر و هم فلسفه و تاریخ را مشاهده می کنیم. وقتی دختر جوانی با عشق کلاهی برای شوهر آینده اش گلدوزی می کند با یک شعر دو بیتی کار خود را به اتمام می رساند. در حال دوخت کلاه و گلدوزی به زبان خاصی با آن حرف می زند که شخص باید توانایی درک و خواندن این خطوط را داشته باشد».
همیشه در آسیای میانه از این نوع کلاه استفاده می کردند. اما در زمان « بازسازی — پروسترویکا» در اتحاد شوروی آنها بشکل غیرمنتظره ای از مد افتادند. حالا دوره احیای آن ها فرا رسیده است و دولت از این روند حمایت می کند. مقامات تاجیکستان علاوه بر اعطای کمک به پیشه وران این رشته، سرمایه نمایش مد تاجیکی را تأمین می کنند. چندی پیش در تاجیکستان «ماه لباس سنتی تاجیکی» اعلام شد. اینگونه برنامه ها به نفع خیاطان و کلاه دوزان تاجیک است.
