گزارش و تحلیل

حکمت‌الله ملاصالحی: همکاری وتبادلات علمی باستان شناسان روس و ایرانی در قفقاز یک اقدام راهبردی است

© Fotolia / Stevica MrdjaАрхеолог на раскопках
Археолог на раскопках - اسپوتنیک ایران
اشتراک
خلق وخوی فرهنگی واجتماعی مردم ایران به روسها بسیارنزدیک تراست تا انگلیسی ها وآمریکایی ها، و مرز مشترک ما نه در جغرافیا، بلکه باید در تاریخ وفرهنگ مشترک با روسها جستجو گردد.

خبرگزاری اسپوتنیک- باستان‌ شناسی بر خلاف تصور بسیاری از نهادهای مدیریتی، کاوش برای گنج‌ یابی و به دست آوردن اشیاء قیمتی نیست، بلکه به دست آوردن اطلاعات برای باسخگویی به ابهام‌ های تاریخی در محورهای مختلف است. فرصتی پیش آمد تا با دکتر حکمت‌الله ملاصالحی-استاد دانشگاه‌های تهران و آتن و نخستین پژوهشگری که مباحث عمیق و دشوار دانش نوظهور «فلسفه باستان شناسی» را در ایران پی ریزی کرده به گفتگو بپردازیم که در ادامه ارائه می گردد.

اسپوتنیک- بنظرشما اعمال تحریم های غرب بر علیه ایران موانعی را برای فعالیتهای باستان شناسی و بویژه برنامه های پژوهشی کشور ایجاد نمود یا خیر؟
بصراحت وبا تاسف و تاثر خدمت شما عرض میکنم کم لطفی های مدیران دولت نهم و دهم بر پیکر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری کشور وخسارت های جبران ناپذیری را که برمواریث فرهنگی، تاریخی ومحوطه های باستانی میهن ما درآن مقطع از تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه معاصر ما وارد آوردند بمراتب عمیق تروگسترده تراز اعمال فشار تحریم ها علیه مردم و ملت ما بود. کارنامه دولتمردان نهم و دهم درهمه زمینه ها علی الخصوص درحوزه مواریث فرهنگی کشور بسیار تخریب کننده تر از فشار و اعمال برنامه تحریم های نظام های سلطه علیه مردم ما بوده است. باید عرض کنم که آن تحریم ها چتر پوششی برخیانت ها وخسارت های بی سابقه و ویرانگر دولت مردان نهم ودهم بود. آنها با رفتارهای خود تحریم ها را دامن زدند و برشانه ملت ما نهادند. تحریم و تخریب، خیانت و خسارت درآن مقطع از تاریخ معاصرما شانه به شانه هم سائیدند وستون فقرات سیاست، دیانت، معنویت، اخلاق، ادب، فرهنگ، زندگی، اقتصاد ومعیشت مردم ما را درهم شکستند.
جامعه باستان شناسی ومیراثیان میهن ما درآن سالهای سخت حاکمیت دولت تحریم وتخریب آسیب های سنگینی را تجربه کرد وزخمهای عمیقی را متحمل شد. فعالیت ها وپژوهشهای میدانی باستان شناسان میهن ما ومطالعات باستان شناسی بویژه دردوره دوم با موانع ومحدودیت های جدی مواجه شد و رکود و انجماد بی سابقه ای را ازسرگذراند، از سویی سنگربانان میراث و میراثیان میهن ما دچار سرگشتگی، یاس، بی اعتمادی و بهم ریختگی جدی شدند.کابوسی که همچنان سایه سنگین آن برسروسینه میراثیان کشوراحساس می شود. گمان نمی برم شرایط و اوضاع درحوزه های دیگر دانش وپژوهش درآن سالهای سنگین ومنجمد کمترغم انگیزبوده است.


اسپوتنیک: ایران درزمینه مطالعات و کاوش های باستان شناسی همکاری های بین المللی هم داشته است؟
آشنایی جامعه معاصرما با دانش باستان شناسی در امتداد و ادامه فعالیت ها ومطالعات هیات های باستان شناسان غربی بویژه هیات های باستان شناسی وباستان شناسان کشورهای اروپای غربی از جمله فرانسه، آلمان، بریتانیا وایتالیا، همچنین ایالات متحده و کانادا که بیش از یک سده ونیم فعالیت هایشان مسبوق به سابقه است اتفاق افتاده است. کمتراز یک سده است که جامعه معاصرما این دانش نوظهور وپیچیده را بطور رسمی هم درسطح دانشگاه ها هم مراکزمیراث فرهنگی کشور پذیرفته است. با این همه دانش باستان شناسی درمیان دولتیان ونظامیان ومجلسیان و قضائیان یا حتی دانش آموختگان رشته های تاریخ و فرهنگ وانسان واجتماع میهن ما همچنان تعریف وتفهیم ناشده مانده است. تصورمیکنم مسیرهای پرپیچ و ناهموار وصعب العبوری همچنان پیشاروست که می باید طی شود تا بدانیم، بشناسیم وبفهمیم دانش باستان شناسی چگونه دانشی است و آنچه از غرب دوره جدید به معنی عام دریافت نموده ایم، چه سهمی درتحولات جامعه معاصرما داشته و تا چه میزان بوده و چه اثرات و تبعاتی بر تاریخ، فرهنگ، زندگی، روان، رفتار، خُلق وخوی وذوق و رفتارما داشته و نهاده است.
هم باستان شناسان هم هیات های باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و… میهن ما دهه هاست که با هیات های خارجی همکاری دارند. این همکاری ها قبض و بسط ها همچنین فراز و فرود، رشد و رکود های مقطعی بسیاری را که متاثر از رویدادها وتحولات درون و بیرون مرزهای کشور ما بوده از سرگذرانده است. اکنون همچنان دوران رکود و فرود همکاری ها را تجربه می کنیم. رکودی که بیش ازهمه متاثرازمدیران ناباستان شناس وفرهنگ ناشناسی است که دولتیهای جامعه بعد از انقلابی ما بویژه طی یک دهه ونیم اخیر برکرسی رفیع سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری کشورومیهن ما گماشته وتحمیل کرده اند. فراموش نکنیم که طراحان ومهندسان ومعماران نظام دانایی وارزشی دوره جدید غربیان بویژه جوامع اروپای غربی بوده اند. دانش باستان شناسی نیز نطفه اش دررحم اندیشه تاریخی وارزش های غربی و تحولات عظیم وبی سابقه علمی وصنعتی سده های هجده ونوزده بسته می شود وخاستگاه و زادگاه آن نیز قاره غربی بوده است. طبیعی است که تجربه آنها از این دانش نوظهوروفوق العاده مهم، دلربا وپیچیده ازما بیشتراست. ازآزموده ها وآموخته ها واندوخته های آنها تا رسیدن به موقعیت و مقامی مطلوب تر ومقبول تر می توان بهره های فراوان برد. ایران درهمین مرزهای جغرافیای سیاسی اکنونش به لحاظ حجم، تنوع وغنای مواریث فرهنگی و مآثر تاریخی ومحوطه های باستانی اگر نگوییم غنی ترین بی هیچ اغراق یکی از غنی ترین کشورهای جهان است. می توان گمان زد با چنین حجم وتنوع سنگینی ازمواریث و مآثرفرهنگی وبافت های تاریخی ومحوطه ها وآثار باستانی چه مسئولیت سنگین وخطیری برشانه دولت وملت ما نهاده شده است. صیانت از مواریث فرهنگی، ملی، تاریخی و سرزمینی و البته بطور عمیق فرهنگی، همچنین حفاظت، مرمت، ساماندهی، شناختن و شناساندن موثر بافت های تاریخی بدون اراده وعزمی ملی و بویژه بدون آگاهی تاریخی که متاسفانه اغلب تصمیم گیرندگان ما از آن بی بهره وبی نصیب هستند نه آسان و نه اساسا شدنی وامکان پذیراست.

 

اسپوتنیک: با توجه به اینکه برخی مناطق قفقاز روسیه در گذشته به ایران تعلق داشته آیا امکان انجام مطالعات وتحقیقات واکتشافات مشترک وجود دارد؟ اگروجود دارد به چه ترتیبی؟
مناطق قفقاز وماوراءالنهرهرچند دریک دوران طولانی پاره ای از پیکرجغرافیای تاریخی وفرهنگی ایران بوده است، لیکن دردوسده اخیرشرایط ویژه ای داشته و وقایع و تحولات تاریخی دیگری را ازسرگذرانده است. وقایع وتحولات تاریخی که برتقدیرتاریخ ملت ما اثرات وتبعات جدی داشته است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیرشوروی سوسیالیستی این مناطق اینک بصورت کمربندی ازجمهوری های جدید التاسیس درآمده اند که درمیانه و حد واسط کشورما ایران وکشورروسیه قرارگرفته اند.این کمربند جمهوری های نوبنیاد تازه تاسیس شده هم می توانند درنقش کمربند سبزهمکاری های گسترده وتعاملات چند سویه وفعال وحاصلخیز وصلح آمیز ومستحکم میان کشورما وکشورروسیه برصحنه بازی حضورداشته باشند هم این خطربالقوه نیز وجود دارد دردام ودامن شیطنت های قدرت های فرامنطقه ای افتاده و مانند کمربندی آتشین وآشوبگرعمل نموده وصلح وثبات منطقه را به مخاطره افکنند. متاسفانه درمنطقه قفقاز برخی ازهمین جمهوری های جدید التاسیس در این مسیرگام برمی گیرد و مسئولین ذیربط بجای رصد دقیق و مراقبت از کنار اقداماتی که درپایتخت این جمهوریهای جدید ممکن است رخ دهد بی توجه می گذرند.
یک محاسبه غلط سیاسی یک غفلت تاریخی یک تحلیل نادرست سیاسی می تواند به ستون فقرات تاریخ وفرهنگ وجغرافیای سیاسی میهن ضربه وارد آورد که تصورش بذهن نیاید ودرفهم ما خطور نکند. لازم است که از تجربه قاجاریان بیابنگرد که نمی دانستند ونمی فهمیدند برچه کشور و ملت و تاریخ مردمی حکومت می کنند درس عبرت گرفت.
ایران می تواند همکاری های راهبردی، دوستانه وگسترده ای هم با کمربند جمهوری های جدید الاستقلال شمالی داشته باشد هم با کشورروسیه که نظام وقدرت سیاسی تاثیرگذار ومهم درمنطقه اورسیا وجامعه وجهان معاصراست. ما با این جغرافیای طبیعی عظیم وتاریخی ومردمان آن میراث مشترک، تاریخ مشترک، فرهنگ مشترک ومنافع ومصالح مشترک داریم و باید هوشمندانه برنامه ریخت وخردمندانه دامن همکاری های چندضلعی را درهمه زمینه ها گسترش وبسط وتوسعه داد.
مراکز ایران شناسی واسلام شناسی بویژه میراث و ذخایرمعنوی عظیم شیعه را در روسیه می باید فعال کرد. با جامعه مسلمان ومسیحیت ارتدوکس کلیسای روسی می توان گفتگوها وگفتمان بسیارسازنده وغنی و پرثمر داشت. آموزش زبان روسی را در سطح دانشگاه های کشورمی توان توسعه داد. با باستان شناسان روسی که تجربه طولانی و بسیار هم درمطالعات میدانی باستان شناسی هم درحوزه نظر دارند می توان همکاری ها وتبادلات علمی وفکری گسترده داشت. مجله ها ی مشترک می توان داشت، مراکز چاپ ونشر مشترک به دوزبان فارسی و روسی را نیزمی توان دایروتاسیس کرد. روسها دریک جغرافیای طبیعی با ما هم مرزنیستند. ما دریک جغرافیای تاریخی وفرهنگی با روسها هم مرز مشترک داریم. ایران شناسان روسی چهره های بنام، شناخته شده جهانی هستند. جامعه معاصرما با ادبیات روسی هم مانوس است هم نویسنگان روسی مطلوب ومحبوب نویسندگان جامعه معاصرما هستند. خُلق وخوی فرهنگی واجتماعی ما به روسها بسیارنزدیک تراست تا انگلیسی ها وآمریکایی ها. هرچند که متاسفانه جامعه ما اینک جولانگاه تبلیغات غربیان علیه روسها است وموفق هم شده اند تاحدی افکارعمومی را نیز باسیاست های شیطنت آمیز وتفرقه افکنانه خود همسوکنند.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала