ماجرا با عذرخواهی آقای اردوغان بابت سرنگونی جنگنده روس و بازگشت روابط میان ترکیه و اسرائیل شروع شد و ظاهرا قرار است با نوعی مصالحه با سوریه و عراق و ایران، یعنی خط مقاومت، ادامه یابد.
تاریخ سیاسی آقای اردوغان نشان داده که تلاش دارد هیچ فرصتی را برای همراهی با برنده ها از دست ندهد و ظاهرا این بار اطمینان پیدا کرده که ریل قبلی دیگر بازنده است و باید ریل قطار را عوض کند و اینبار قطار خود را در ریل دیگری به حرکت در آورد.
با شروع جنگ سوریه عملا کشورهای منطقه و شاید بتوان گفت جهان همه مجبور بودند که یک طرف جنگ را انتخاب کنند یا حامی حکومت شرعی و قانونی سوریه باشند که اینان عملا با نام جبهه مقاومت معروف هستند و یا در جبهه مخالف آن باشند به نام جبهه مخالفین معروف هستند.
اشتباه بزرگ محاسباتی ای که که آقای اردوغان در این تغییر خط انجام داد آن بود که به جبهه مخالفین پیوست، جبهه ای که نه خط فکری و عقیدتی واحدی داشت و نه هدف واحدی، و امیدوار بود که ترکیه لیدر عقیدتی این جبهه باشد. اما متوجه شد اخوان المسلمین عرب به هیچ وجه رهبری ترکیه را قبول ندارند چون ریشه تشکیل اخوان المسلمین بر اساس وحدت کشورهای اسلامی به رهبری اعراب ها بنا شده. مضاف بر اینکه در این جبهه خط دیگری به رهبری عربستان سعودی وجود دارد که با سرمایه گذاری های کلان می خواهد رهبری کشورهای اسلامی را از آن خود کند و این جبهه هم به هیچ وجه رهبری ترکیه را قبول ندارد. تنها دلیلی که اینان به این جبهه پیوسته بودند منافع جزئی هر کدام از اطراف بود. و شاید بتوان لیبی را نمونه ای از اختلافات شدید درونی این جبهه تلقی کرد.
اما ترکیه درگیر شده بود و هر چه می گذشت بیشتر در شن های متحرک جنگ سوریه فرو می رفت.
روند جنگ در لیبی به ترکیه، و تقریبا تنها همپیمان واقعی آن در کشورهای عربی یعنی قطر، نشان داد که نمی توانند به همپیمانان خود در جبهه جنگ حساب باز کنند و بلا فاصله پس از پایان جنگ همپیمانان دیروز در صدد حذف نمایندگان ترکیه و قطر خواهند بود.
پس از سرنگونی جنگنده روس اردوغان امیدوار بود از حمایت سیاسی و نظامی و اقتصادی کشورهای غربی و مخصوصا کشورهای عضو ناتو در مقابل روسیه برخوردار گردد اما علیرغم گذشت حدود یکسال از سرنگونی جنگنده روس و فشار های اقتصادی و سیاسی فراوانی که ترکیه با آن مواجه شد، کشورهای غربی حاضر نشدند کوچکترین حمایتی از ترکیه انجام دهند و این کشور را به حال خود رها کردند، وعملا به آن فهماندند که حال ترکیه مسلمان به هیچ وجه مانند اکراین نیست و نمی تواند از غربی ها توقع حمایت های مشابه را داشته باشد. صحبت نخست وزیر سابق انگلیس آقای دیوید کامرون به وضوح دیدگاه غرب و اتحادیه اوروپا نسبت به ترکیه که در حال التماس برای عضویت در اتحادیه اوروپا هست را نشان داد، "شاید سال 3000 ترکیه بتواند عضو اتحادیه اوروپا شود". "البته اگر تا سال 3000 دیگر اتحادیه اوروپایی وجود داشته باشد" چون فعلا حدث و گمان بر سر از هم باشیدن آن طی یکی دو دهه آینده بسیار زیاد است.
در واقع غربی ها به اردوغان فهماندند که هزینه درگیری با روسیه برای آنها بسیار سنگین است، سنگین تر از اینکه به خاطر ترکیه بخواهند با روسیه درگیر شوند و لذا این ترکیه است که باید کوتاه بیاید.
روند جنگ در سوریه و عراق از سوی دیگر نشان می دهد که دیر یا زود جبهه مقاومت بر جبهه مخالفین پیروز خواهد شد و نابودی گروه های مورد حمایت جبهه مخالفین امری بدیهی است و فقط محتاج زمان می باشد.
در سوریه جبهه مقاومت با حمایت هوایی روسیه و ارتش سوریه در حال پیشروی است وکار حلب، شهری که ترک ها امیدوار بودند به عنوان پایتخت مخالفان از آن بر علیه دولت مرکزی استفاده کنند، از نظر نظامی تمام شده و عملا احتمال سقوط کامل آن طی چند هفته آتی قطعی شده و پیشروی ارتش سوریه به سمت رقه که عملا سرنگونی حلب را به تعویق انداخته بود نشان می دهد که گروه های وابسته به ترکیه دیگر تاب مقاومت ندارند.
در آن سوی جبهه علیرغم اینکه رسما هیچ گونه ائتلافی میان جبهه مورد حمایت ایران و ایالات متحده وجود ندارد اما طبق اظهار نظر آقای جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده هر دو در عراق در یک جبهه قرار دارند و عملا سقوط فلوجه به دست جبهه مقاومت مورد حمایت ایران به ترکیه نشان داد که نوعی توافق پشت پرده وجود دارد که ترکیه و جبهه مخالفین در بیرون آن قرار دارند. سقوط فلوجه را می توان نقطه عطفی در جنگ جبهه مقاومت بر علیه جبهه مخالفین تلقی کرد چون فلوجه نوعی نماد برای داعش و مخالفین در عراق وسوریه به حساب می آمد. نباید فراموش کرد که علیرغم اشغال کل عراق توسط ایالات متحده آمریکایی ها هیچ وقت نتوانستند فلوجه را کنترل کنند و پایگاه اصلی همه مقاومت ها بر علیه اشغال آمریکا همیشه فلوجه بود و نه موصل. اینکه نیروهای الحشد الشعبی که نوک پیکان عملیات در عراق بودند بتوانند فلوجه را کاملا در اختیار بگیرند یعنی اینان به راحتی خواهند توانست موصل را نیز تصرف کنند.
بمب گذاری هایی که توسط داعش در ترکیه انجام شد به حکومت ترکیه نشان داد که به هیچ وجه نمی تواند روی جبهه مخالفین حساب باز کند و هر لحظه ممکن است اینان به ترکیه خیانت کنند و ترکیه را تبدیل به فضای جنگ بعنی خود کنند.
در این راستا نمی توان عامل کرد ها را نیز در نظر نگرفت. حمایت ایالات متحده از کرد ها مخصوصا در جنگ سوریه، علیرغم مخالفت شدید ترکیه، نشان داد ترکیه حتی بر متحد استراتژیک خود یعنی ایالات متحده نیز نمی تواند حساب باز کند و آمریکایی ها هر لحظه بنا به منافع خود ممکن است ترکیه را به کرد ها و یا دیگران بفروشند.
روابط خود با اسرائیل را که به دلیل تلاش برای ایجاد نوعی وجهه در میان مسلمانان به حالت تعلیق در آورده بود بازگرداند تا از لابی اسرائیلی در ایالات متحده نیز بتواند استفاده کند.
از روسیه عذر خواهی کرد تا اقتصاد خود را از نابودی نجات دهد.
امروزه در تلاش است تا با بازگرداندن رابطه خود با سوریه نوعی عذر خواهی انجام دهد تا بلکه به جبهه ای که افق پیروزی آن در منطقه روشن شدن بپیوندد.
بدیهی است در این زمینه ترکیه با چالش های متعددی مواجه است.
اولین چالش پذیرش عذرخواهی آن از سوریه است. با توجه به رفتار های ترکیه در پنج سال اخیر قطعا پذیرش ندامت این کشور خیلی راحت نخواهد بود اما به هر حال اردوغان روی برگه خروج ترکیه از جبهه مخالفین و بستن راه لژستیکی ترکیه در قبال گروه های مخالف دولت ترکیه ، که البته برگه ای بسیار ارزشمند به حساب می آید، بازی می کند و با توجه به ارزش این برگه ممکن است جبهه مقاومت حاضر باشد برای کسب این برگه مقداری بخشش به خرج دهد.
دوم چالش ناراحتی اعضای عرب جبهه مخالفین است که در راس اینان عربستان سعودی – امارات عربی متحده و قطر قرار دارند.
در این مورد ترکیه کاملا در جریان است که به دلیل اختلافات موجود در این جبهه قطری ها خودشان نیز تلاش های بسیاری برای جدایی از این جبهه داشتند و پیغام و پسغام های زیادی برای ایرانی ها فرستاده اند تا خود را از جبهه عربستان جدا کنند. ترک ها می دانند که قطری ها اگر به دلیل ترس از اشغال قطر توسط عربستان نبود امروز قبل از فردا همان رفتار ترکیه را پیش می گرفتند و امروزه همه تحلیلگران سیاسی متفق هستند که سیاست قطر با عربستان کاملا متفاوت است.
در مورد امارات که تنها متحد واقعی عربستان به حساب می آید این کشور نیز با خارج کردن نیروهای خود از یمن نشان داد که دیگر تمایل به همراهی با ماجراجویی های عربستان سعودی را ندارد ولی در ظاهر به حمایت از عربستان ادامه خواهد داد.
به این ترتیب فقط عربستان سعودی می ماند. ترکیه ظاهرا با سبک و سنگین کردن روابط سیاسی و اقتصادی خود با روسیه – ایران و مزایایی که می تواند از بازگرداندن رابطه خود با سوریه و عراق به دست آورد ظاهرا به این نتیجه رسیده که رابطه با عربستان سعودی ارزش این همه درگیری را ندارد، مخصوصا که از نظر ایدئولوژیکی این دو کشور با هم فاصله زیاد دارند و هنوز جبهه آنها به جایی نرسیده سعودی ها در لیبی تلاش دارند ترک ها را بیرون کنند و در خود ترکیه گروه های مورد حمایت عربستان سعودی برای ترکیه تهدید امنیتی به وجود می آورند.
با توجه به این شرایط می توان گفت اگر ترکیه به تصمیم خود پایبند باشد احتمال حل مشکلات منطقه خاورمیانه مخصوصا سوریه و عراق بسیار سریعتر و نتیجه بخش تر از قبل از چرخش ترکیه خواهد بود و میتوان امیدوار بود که با همکاری ترکیه با جبهه مقاومت ریشه گروه های تروریستی در منطقه که امروزه تهدیدی برای همه کشورهای منطقه و جهان تبدیل شده اند خشکانده شود.
با اینکه دور از انتظار است اما هیچ بعید نیست که پس از ترکیه شاهد تغییر رویکرد عربستان سعودی که امروزه در ماجراجویی های خود تنها مانده باشیم.
ممکن است عقاید نویسندگان مقالات با سیاست های اسپوتنیک مطابقت نداشته باشد.
