گزارش و تحلیل

بررسی آسیب های اجتماعی در کشور ایران

© Fotolia / Borna MirahmadianФлаг Ирана на фоне города
Флаг Ирана на фоне города - اسپوتنیک ایران
اشتراک
خبرگزاری اسپوتنیک- در تعریف آسیب اجتماعی گفته می شود که همه پدیده ها و آنومی هایی که باعث می گردد بخشی از ارزشها و هنجارهای جامعه تحت آسیب قرار بگیرد و مانع رسیدن جامعه به هدف خودش گردد را آسیب اجتماعی می گویند.

به عبارتی هر نوع عمل فردی یا جمعی خلاف هنجارها و فرم های اجتماعی را آسیب اجتماعی می گویند. موضوع آسیب های اجتماعی و روشهای مقابله با آن از موضوعات با اهمیت می باشد که برای حل آن نیازمند همکاری مستقیم خانواده ها و متولیان امور اجتماعی و ذیربط در حل آسیب های اجتماعی می باشد. در این خصوص خبرگزاری اسپوتنیک به گفتگو با بهاره چیت ساز- کارشناس و پژوهشگر حوزه ی آسیب های اجتماعی پرداخت:

 — انواع آسیب های اجتماعی

اعتیاد، کارتن خوابی، طلاق، بیکاری، فقر، تن‌فروشی، تجاوز، قتل، کودک آزاری، کار کودکان زیر 18 سال، خودکشی، بیماری های عفونی ناشی از مصرف مواد مانند ایدز ازجمله موارد اصلی آسیب های اجتماعی به شمار می آید. البته نوع آسیب ها از جامعه ای به جامعه ای دیگر متفاوت است، اما بیشتر مواردی که اشاره شد، موارد جهان شمول می باشد.

 — عوامل بروز و یا تشدید آسیب اجتماعی

اولا، در هیچ یک از کشورهای دنیا نمی توانید جامعه ای پیدا کنید که دچار آسیب اجتماعی نشده باشد، به عبارت دیگر، وقتی جامعه ای وجود دارد آسیب همراه با آن نیز وجود دارد و این تنها مختص ایران نیست، اما عوامل زیادی وجود دارد که به صورت کلی می توان به سه عامل فردی، اجتماعی و شخصیتی اشاره نمود. اما به طور دقیق تر می توان به عناصر زیر اشاره نمود: — فقر مادی و فرهنگی بیکاری — طیف گسترده ی از تضاد طبقاتی در یک اجتماع- به عبارتی هرچه تضاد طبقاتی در یک جامعه کمتر باشد و دهک های جامعه به هم نزدیک تر باشد آن جامعه کمتر دچار آسیب می گردد. فاصله زیاد اقتصادی در یک جامعه باعث می شود افراد حس کنند از یکدیگر فاصله دارند. هر اندازه که شبکه تعاملی و ارتباط سالم کمتر شکل بگیرد در نتیجه اعتماد اجتماعی کاهش وزمینه آسیب های اجتماعی افزایش پیدا می کند. — سیستم آموزشی ناسالم و بی عدالتیهای نظام آموزشی، تضعیف نظام خانواده، در اختیار قرار ندادن فضاها و خدمات اجتماعی و رفاهی و بالاخص آموزشی مناسب به خانواده ها. — دگرگونی سریع ارزشها و تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی و.. که مردم جامعه نتوانند سرعت تغییرات در خودشان را با سرعت تغییرات در اجتماع تنظیم کنند. __جامعه ای که هدفی را در میان مردم درونی می نماید اما وسایل دستیابی به اون هدف را در اختیار مردم قرار نمی دهد و در نتیجه جامعه تولید آسیب می کند. به عنوان مثال جامعه ای که ازدواج و ادامه نسل یکی از اهداف آن است اما در آن جامعه افراد نتوانند ازدواج کنند ودر واقع شرایط مناسب برای ازدواج وجود نداشته باشد، این امر می تواند آسیب زا باشد. — خشونت های ساختاری و بنیادی در یک جامعه- مانند همسر آزاری، کتک زدن کودکان، تولید و پخش فیلم های خشن و ترسناک.

 — بیشترین نوع آسیب های اجتماعی در ایران

در این مورد به صحبت های جناب آقای همایون هاشمی رییس سازمان بهزیستی کشور استناد می کنم. طبق آماری که ایشون ارایه دادند از نظر شیوع شناسی در ایران اعتیاد در رتبه اول است، البته تراکنش اعتیاد در کشور قابل رصد نیست و آمارها متفاوت است، سپس طلاق با آمار 16.3 درصد که باید خاطر نشان کرد، 14 درصد آمار طلاق ها در ایران به خاطر اعتیاد است و در نهایت فقر و آسیب‌های اجتماعی نوپدید مثل اعتیاد به فضای مجازی، اچ‌آی‌وی و روابط فراخانوادگی نیز منجمله دیگر مشکلات هستند.

© Sputnik / Somayeh Pasandideبهاره چیت ساز
بهاره چیت ساز - اسپوتنیک ایران
بهاره چیت ساز

 — اقدامات صورت گرفته ایران در راستای کاهش آسیب های اجتماعی

مسلما برای مقابله با خیلی از مشکلات و آسیب ها، در ابتدا باید آن را به رسمیت شناخت. اکنون در ایران موضوع آسیب های اجتماعی پذیرفته شده است. از سیاست های حدصفر برای مقابله با آسیب ها فاصله گرفته شده و اقدامات خوبی درحال انجام است که با اطلاع رسانی عمومی به مردم می شود تاثیر این اقدامات را چند برابر نمود. اکنون 17 دستگاه در زمینه آسیب های اجتماعی در ایران فعال هستند و اقدامات تاصیرگذاری صورت گرفته است. سال ۸۱ شورای اجتماعی وزارت کشور تصویب نمود که اطلاعات بین دستگاه های مختلف در حوزه های اجتماعی جمع آوری گردد و بانک اطلاعاتی آسیب ایجاد شود که اتفاق خوبی است و امیدواریم یک بانک اطلاعاتی کامل و جامع داشته باشیم تا کارشناسان بتوانند برنامه عملی مدون تر و جامع تری براساس آن تنظیم نموده و فقط صرف آمار نباشد. در واقع بهتر است که داده ها هوشمند باشند تا در برنامه ریزی و عمل قابل بهره برداری باشد. خوشبختانه، برنامه های کاهش آسیب در ایران کاملا جدی دنبال می گردد. این برنامه شامل توزیع سوزن و سرنگ رایگان در مناطق پاتوق مصرف مواد، وسایل پیشگیری از بارداری در این مناطق که علاوه بر پیشگیری می تواند در کاهش ریسک انتقال ویروس اچ آی وی نیز موثر باشد، پانسمان رایگان زخم های باز مصرف کنندگان مواد در پاتوق و گاها توزیع شام برای اینکه حداقل مواد غذایی به بدن این بیماران برسد. همچنین برنامه هایی مثل مرکز گذری آسیبهای اجتماعی (DIC) و شلتر ایجاد شده که توسط سازمان های مردم نهاد عموما اداره می شود. به نظر می رسد این موضوع بحث خیلی مهمی باشد، چرا که علی رغم اینکه سازمان های مردم نهاد و دولت حداقل در ده سال گذشته به برنامه های کاهش آسیب توجه ویژه ای نشان دادن و نقش سازمان های مردم نهاد در این زمینه بسار پررنگ تر بوده است. متاسفانه عموم مردم نسبت به برنامه های کاهش آسیب آشنایی کمی دارند و این لزوم یک برنامه جدا است.

 

 — سایر اقدامات در خصوص کاهش آسیب های اجتماعی

این خصوص باید گفت اقداماتی از قبیل پیشگیری، آموزش، افزایش امکانات و خدمات اجتماعی و رفاهی برای خانواده ها و جوان ها جهت افزایش شادی و بالابردن اعتماد اجتماعی مردم ، پیشگیری از بروز آسیب های اجتماعی وجود دارد. در واقع با پیشگیری می خواهیم ، مردم یک سری از رفتار ها را نشان بدهیم و یک سری از رفتارها را نشان ندهند. به عنوان مثال ما باید این توانایی را داشته باشیم که به کودکانمان نشان دهیم که اگر معتاد شوند چه اتفاقی می افتد و اگر معتاد نشوند چه اتفاقی می افتد و قدرت استدلال آن کودک را تقویت کنیم تا به میل و خواست خود انتخاب نماید. اینکه پیشگیری چه مختصاتی باید داشته باشه دو نکته قابل توجه است:

1- هر اقدامی برای هر گروه سنی انجام نمی گیرد

2- ارزیابی و پایش برنامه تعریف شده پیشگیری را می توان به پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالث، پیشگیری همگانی ، انتخابی، موردی و زیست محیطی تقسیم نمود. ضمنا در مدل های مدرن تر پیشگیری به عنوان مثال در بحث اعتیاد، متخصصین این حوزه در رابطه با انواع مدل ها آموزش داده می شوند. در ادامه نیز باید به چندین مدل از جمله مدل باور بهداشتی، نظریه عمل مستدل، نظریه رفتار برنامه ریزی شده، نظریه شناخت اجتماعی و مدل فرانظریه تغییر نظر سلامت اشاره نمود. خلاصه اینکه بحث پیشگیری بحث گسترده ای است و نیاز است تا در برنامه ای جدا در خصوص ان بحث و بررسی صورت پذیرد. مبحث آموزش نیز ازجمله موارد قابل توجه می باشد که شامل آموزش در خانواده، آموزش در سیستم آموزش و پرورش، آموزش در محله و فعال کردن بیشتر سرای محله ها، آموزش در رسانه ها و شبکه های اجتماعی مانند ایجاد و گسترش کانال های آموزشی بیشتر و متنوع تر، استفاده از کارشناسان حوزه های مختلف در این شبکه ها است. در خصوص آموزش در سیستم‌های آموزشی باید عرض کنم، متاسفانه جای آموزش‌های صحیح جنسی، آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش مهارت نه گفتن، آموزش حفاظت از خود و آموزش‌های مربوط به هویت‌یابی صحیح در مدارس ایران خالی است. هرچند میزان این آموزش‌ها نسبت به گذشته افزایش یافته‌ و این جای امیدواری دارد، اما به نظر می‌رسد جامعه به ایجاد واحدهای درسی بیشتر و رسمی‌تر نیاز مبرم دارد. آموزش را به صورت کلی باید در بخش کلی و بخش آموزش در حیطه های آسیب مانند نقش آموزش در پیشگیری از اعتیاد بررسی نمود. همچنین افزایش امکانات و خدمات اجتماعی و رفاهی برای خانواده ها و جوان ها جهت افزایش شادی و بالابردن اعتماد اجتماعی مردم ضروری می باشد. برخی اقدامات تشویقی مانند اختصاص روزهایی درهفته که بلیط سینما یا موزه یا مکان های فرهنگی برای خانواده هایی که با تمام اعضای خانواده به آن مکان می روند، نیم بها یا رایگان باشد. این امرمی تواند دور هم بودن اعضای خانواده را تقویت نموده و به بنیاد خانواده استحکام ببخشد. البته برخی اقدامات دیگر مانند دادن کارت های کتابخوانی برای تهیه کتاب به جوان ها و کلا سایر خدماتی رفاهی و فرهنگی که امکان ارایه آن به هر ترتیبی وجود دارد در مسئله کاهش آسیب حائز اهمیت است. امیدوارم که توجه بیشتر به این سه اقدامی که اشاره در ایران به اضافه اقداماتی که هم اکنون در کاهش آسیب در حال صورت گرفتن است بتواند راه را برای مهار آسب های اجتماعی باز تر نماید.

 

ممکن است عقاید نویسندگان مقالات با نظر هیئت تحریره مطابقت نداشته باشد.


نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала