از فعالیتهای فضایی ایران چه می دانیم؟

ایران در سال های اخیر پیشرفت های چشمگیری در صنعت هوافضا داشته است و 20 ماه مارس آخرین مهلت پرتاب 5 ماهواره جدید این کشور به فضا است.

به گزارش اسپوتنیک، به این بهانه نگاهی خواهیم داشت به برخی از دستاوردهای قابل توجه ایران در صنعت هوافضا. ایران با استفاده از وسایل پرتاب فضایی توسعه یافته داخلی خود چندین ماهواره را با موفقیت به مدار پرتاب کرده است و این ماهواره ها اهداف مختلفی از جمله سنجش از دور، ارتباطات و تحقیقات علمی را انجام می دهند. از سال 2005 میلادی با ارسال ماهواره "سینا 1" به باشگاه کشورهای فضایی پیوست، ماهواره‌ای که به کمک روسیه به آسمان فرستاده شده بود و در این مسیر سازمان فضایی ایران برنامه‌ریزی برای استفاده از فضا و گسترش فناوری‌های فضایی در کشور با استفاده از دانش بومی و همکاری‌های بین‌المللی را در دستور کار خود قرار داد. ماهواره های "امید"، "رصد"، "نوید"، "فجر"، "پیام"، "دوستی"، "ظفر 1"، "نور 1" و "خیام" ماهواره های ایرانی هستند که در مدار قرار گرفته اند و اخیرا نیز سه ماهواره "مهدا، کیهان 2 و هاتف 1" با ماهواره‌بر "سیمرغ" در مدار زمین قرار گرفته‌اند.

ایران فناوری ماهواره ای خود را توسعه داده است، از جمله اتوبوس های ماهواره ای، محموله ها و سیستم های کنترل زمینی. این امر به کشور کمک کرده است تا وابستگی خود را به تامین کنندگان خارجی برای فناوری مرتبط با ماهواره کاهش دهد. این کشور با ایجاد زیر ساخت‌های علمی خود توانست علاوه بر طراحی و ساخت ماهواره به سمت پرتاب آنها نیز پیش برود که این امر با توسعه پایگاه‌های فضایی از جمله پایگاه‌های فضایی "امام خمینی (ره) سمنان"، "پایگاه فضایی قم"، "مرکز فضایی البرز" و "پایگاه فضایی چابهار" محقق شد.

علاوه بر این، ایران برای اعزام انسان به فضا نیز تحقیقاتی انجام داده و در توسعه زیرساخت ها و فناوری لازم برای ماموریت های فضایی سرنشین دار پیشرفت های خوبی نیز داشته و چند سال قبل نیز حیواناتی را به عنوان بخشی از برنامه اکتشاف فضایی خود به فضا فرستاده است. ایران در فناوری موشکی نیز پیشرفت هایی داشته است و طیف وسیعی از موشک های بالستیک و کروز را توسعه داده است. این موشک ها با موفقیت آزمایش شده اند و بخشی از توان دفاعی ایران هستند.

ایران نهمین کشور دنیا پس از روسیه، آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، بریتانیا، هند و اسرائیل است که مستقلاً موفق به پرتاب ماهواره شده و دستاوردهای ایران در زمینه هوافضا نشان دهنده قابلیت های رو به رشد آن در فناوری فضایی و تعهد این کشور به پیشبرد صنعت هوافضا است. ایران از صنعت فضایی برای اهداف مختلفی مانند ارتباطات، سنجش از دور، تحقیقات علمی و امنیت ملی استفاده می کند. احتمالا، ماهواره‌های "مهد"، "کیان 2" و "هاتف 1" که توسط ماهواره‌بر "سیمرغ" به فضا پرتاب شده‌اند، برای خدمات ارتباطی، رصد زمین و احتمالاً شناسایی نظامی استفاده می‌شوند. این ماهواره ها قابلیت های مخابراتی، رصد بلایای طبیعی، مدیریت منابع کشاورزی و ارتقای امنیت ملی از طریق نظارت و شناسایی را در اختیار ایران قرار می دهند.

رویکرد جدی سازمان فضایی ایران حمایت از شرکت‌های دانش بنیان است و منظومه "عملیات طراحی و ساخت منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی" که اولین منظومه ماهواره‌ای ایران است، به شرکت‌های دانش بنیان سپرده خواهد شد. منظومه ماهواره‌ای شهید سلیمانی یکی از مهمترین پروژه‌های فضایی کشور ایران است که در لیست 10 برنامه فضایی ایران نیز تحقق آن قید شده و فرایند اجرایی این پروژه از بهمن ماه سال 1401 آغاز شده است.

جالب است که بدانیم ایران در رتبه اول تولید علم هوافضا بر اساس مقالات ایندکس شده در اسکوپوس به عنوان مرجع اصلی بررسی سایت scimagojr در منطقه قرار دارد و تعداد مقالات ایران در بازه زمانی 1996 تا 2021 تعداد 6 هزار و 76 مستند بوده است. از سوی دیگر ایران بالاترین میزان اچ ایندکس را در منطقه خاورمیانه دارد. بر اساس رتبه بندی سال 2022 کیواس، 8 دانشگاه ایرانی در موضوع "مهندسی مکانیک، هوانوردی و ساخت و ساز" در جمع برترین‌های جهان قرار گرفتند.

"عیسی زارع‌پور" وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران با اشاره به زمان دستیابی به لایه ژئو در صنعت فضایی اظهار کرده که یک نقشه راه 10 ساله برای صنعت فضایی ایران در نظر دارند که سال گذشته تصویب شد و توسط رئیس‌جمهور ابلاغ شد؛ بر اساس این نقشه راه مقرر شده تا در افق 1407 ایران به لایه ژئو در 36000 کیلومتری زمین دست پیدا کند. همچنین طبق برنامه 10 ساله صنعت فضایی ایران، قرار است تا سال 1407 به مرحله اعزام انسان به فضا با کپسول‌های کاملا ایرانی دست پیدا کنند.