هنری کسینجر سیاستمدار مهار و دیپلماسی در خاورمیانه

هنری کیسینجر سیاستمدار، نظریه پرداز مشهور سیاست خارجی آمریکایی و وزیر امور خارجه پیشین این کشور، چهارشنبه شب به وقت محلی در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت.

به گزارش اسپوتنیک، شاید بتوان از هنری کیسینجر به عنوان یکی از معماران اصلی تنش زدایی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی یاد کرد. وی در سال‌های اخیر بدون اینکه در دولت از جایگاه رسمی برخوردار باشد به اظهار نظر درباره تحولات عرصه سیاسی بین‌المللی ادامه داد و بارها نیز با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه ملاقات کرد، همچنین خواستار حل و فصل مناقشه در اوکراین از طریق دیپلماتیک و حفظ کنترل کریمه توسط روسیه بود. به گفته وی، تمایل به عضویت اوکراین در ناتو یک اشتباه جدی بود، اما عضویت کی یف در این ائتلاف برای روسیه مفید خواهد بود - زیرا کشوری با رهبری بی تجربه و تسلیحات خوب نمی‌تواند در مورد آن تصمیم بگیرد. همچنین ایده هایی تجویزی از جمله غیر قابل قبول بودن غیبت روسیه در نظم جدید جهانی پس از پایان درگیری در اوکراین ارائه داده بود. هنری کیسینجر سیاستمدار مشهور آمریکایی در دولت‌های ریچارد نیکسون و جرالد فورد و از سردمدار تعیین سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا بعنوان وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی بود و او را به دلیل عملگرایی و نقش پر رنگش در سیاست‌های واشنگتن در دهه ۱۹۷۰ پدر دیپلماسی آمریکا می‌خوانند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به برجسته ترین نکات سیاست های خاورمیانه ای هنری کسینجر:

هنری کیسینجر در سیاست خارجی به سیاستمداری با رویکرد Realpolitik مشهور بود که بر ملاحظات عملی و عملگرایانه به جای اصول ایدئولوژیک یا اخلاقی شهرت تمرکز داشت. این رویکرد، سیاست‌های خاورمیانه‌ای او را نیز هدایت می‌کرد، زیرا به دنبال متعادل کردن منافع رقابتی کشورهای مختلف در منطقه بود.

همچنین از وی به عنوان معمار کلیدی دیپلماسی شاتل در خاورمیانه که شامل رفت و آمد بین کشورها برای میانجیگری در مناقشات و مذاکره بر سر توافق بود، یاد می شود. او نقش مهمی در میانجی‌گری آتش‌بس 1973 بین اسرائیل و مصر و همچنین توافقنامه‌های جدایی اسرائیل و سوریه در سال 1974 داشت.دیپلماسی شاتل روشی از مذاکره بین المللی است که در آن یک میانجی بین طرف های متخاصم برای تسهیل گفتگو، ایجاد اعتماد و کمک به دستیابی به یک راه حل رفت و آمد می کند.

از دیگر نکات برجسته سیاستهای خاودمیانه ای هنری کیسینجر تلاش برای حفظ توازن قوا در این منطقه، به ویژه بین اسرائیل و همسایگان عرب آن بود. او معتقد بود که توازن قوای باثبات می تواند مانع از تسلط هر کشوری بر منطقه شود و احتمال درگیری را کاهش دهد. از سویی وی در حل مناقشه اعراب و اسرائیل از طریق ابزارهای دیپلماتیک، از جمله مذاکرات بین اسرائیل و همسایگان عرب آن بسیار تلاش کرد و نقش مهمی در توافقنامه کمپ دیوید در سال 1978 داشت که منجر به یک معاهده صلح بین اسرائیل و مصر شد. وی کسینجر از صاحب نظران ایده دیپلماسی نفت بود و بسیار هوشمندانه به اهمیت استراتژیک نفت در خاورمیانه پی برد و به همین دلیل نیز به دنبال تضمین دسترسی به این منبع حیاتی برای ایالات متحده و متحدانش بود. بر این اساس برای حفظ عرضه و قیمت نفت با ثبات با کشورهای تولیدکننده نفت در منطقه وارد دیپلماسی شد. از سویی سیاست های کیسینجر در خاورمیانه بی تاثیر از پویایی جنگ سرد نبود، زیرا وی در تلاش بود تا مانع از گسترش نفوذ شوروی در این منطقه شود و این مسئله شامل ارائه کمک های نظامی و اقتصادی به متحدان کلیدی در خاورمیانه مانند اسرائیل و عربستان سعودی بود.

همچنین درباره سیاستهای وی نسبت به ایران می توان از سیاست مهار و بازدارندگی علیه ایران به ویژه در واکنش به انقلاب ایران در سال 1979 و پس از آن بحران گروگان گیری نام برد. او از موضع سرسختانه علیه دولت جدید ایران حمایت کرد و از مسلح شدن عراق در جنگ علیه ایران حمایت کرد.کیسینجر همچنین در اجرای تحریم های اقتصادی علیه ایران و همچنین حمایت از عملیات های مخفیانه و تلاش های دیپلماتیک برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه نقش قابل توجهی داشت.

به طور کلی، می توان از سیاست‌های کیسینجر در خاورمیانه با رویکردی عمل‌گرایانه و استراتژیک به دیپلماسی، با هدف ارتقای ثبات و مدیریت درگیری‌ها در منطقه نام برد و تلاش‌های او برای میانجی‌گری توافق‌نامه‌های صلح و حفظ توازن قوا تأثیری پایدار بر ژئوپلیتیک خاورمیانه داشته است.