عروسک های غول پیکر ایرانی که در دنیا گل کاشتند

جوانی که با هنر خود مسلک ها و نمایش‌های ایرانی را به کشورهای دیگر معرفی می‌کند.

حامد زارعان نویسنده و کارگردان فعال و شناخته‌شده تئاتر عروسکی است و مدیریت کمپانی عروسک‌های غول‌پیکر را برعهده دارد. کمپانی عروسک‌های غول‌پیکر ایران به غیر از تهران شعبه دیگری در امارات دارد و قرار است شعبه دیگر آن در انگلستان راه‌اندازی شود. مدیرعامل کمپان عروسک های غول پیکر تاکنون اجراهای متعددی در جشنواره‌های ایرانی و خارجی داشته و ۱۰۰ عروسک در ابعاد مختلف ساخته که یکی از شاهکارهای او ساخت ۱۴ عروسک با نماد کشورهای مختلف است که در "گلوبال ویلیج" امارات نگهداری می‌شود.

عروسک های غول پیکر ایرانی که در دنیا گل کاشتند

© Courtesy Hamed Zarean / Копирайт: Courtesy Hamed Zarean

از چه زمانی ساخت عروسک های غول پیکر را شروع کردید؟

من ۲۱ سال هست که در این زمینه کار می کنم و اولین کارگردانی خود را در سال ۷۸ شروع کردم. در سال ۸۲ بصورت جدی وارد نمایش عروسکی شدم و گونه های مختلف عروسکی را ساختم و اجرا کردم.

چگونه متوجه شدید که در زمینه عروسک سازی و اجرا می توانید در سطح بین الملل خوب عمل کنید؟

همه این ها با دیدن نمایش های مختلف شروع شد. مخصوصا نمایشنامه های بین المللی تاثیر خوبی روی من گذاشت چرا که در کشورهای مختلف حضور بهم رساندم و فستیوال های مختلفی را تماشا کردم و از آنها الهام گرفتم.

تیم شما متشکل از چند نفر است؟

تیم ما بصورت ثابت متشکل از ۲۰ نفر است اما ۱۰۰ نفر با ما بصورت پروژه ای همکاری می کنند. طراحی صحنه، اجرای گریم و رنگ آمیزی بسته به نوع کار متفاوت است که در هر کار از دوستانی در این زمینه فعالیت می‌کنند، کمک میگیریم.

عروسک های غول پیکر ایرانی که در دنیا گل کاشتند

© Courtesy Hamed Zarean / Копирайт: Courtesy Hamed Zarean

آیا فکر می کنید ایران در حوزه نمایش عروسکی و عروسک سازی تا باحال قوی عمل کرده است؟

ما علی رغم اینکه محدودیت های خاص خودمان را داریم اما در حوزه نمایش عروسکی کارگردان های مطرحی داریم و صاحب سبک هستیم و در جاهایی سردمدار نیز بوده ایم. ما نیاز به امکانات و حمایت های ویژه‌ای داریم که البته در این حوزه کمتر اتفاق می افتد، تا بتوانیم فعالیت های خوب و ادامه دار داشته باشیم. ما همیشه سعی کردیم بروز باشیم تا در سطح بین‌الملل هنر خود را به نمایش بگذاریم.

تا به حال چه فستیوال هایی شرکت کردید؟

ما در کشور روسیه در چهارمین شهر بزرگ آن یعنی یکاترینبورگ، در کشور ایتالیا اکسپوی میلان، شانگهای، امارات، قزاقستان، تونس، تایلند، رومانی و ترکیه نمایش های مختلفی کار کردیم. تمرکز من بیشتر روی نمایش های آیینی ایرانی بود و تمام تلاشم این بود که مسلک ها و نمایش های ایرانی را به کشورهای دیگر معرفی کنم. برای آنان نیز لباس های ایرانی و رنگ هایی که در طراحی لباسهای ایرانی استفاده شد، بسیار جالب بود.

چه افتخاراتی در این راه کسب کردید؟

نمایش "یک سفر رویایی" در جشنواره تئاتر عروسکی شهر یکاترینبورگ روسیه مقام نخست را به دست آورد. این جشنواره هر سال در یک کشور برگزار می شود که در سال های قبل در کشورهایی مثل قزاقزستان، اندونزی، تونس، چک و تایلند برگزار شده است و گروه ما تا به حال توانسته است پنج بار جایزه اول این جشنواره را از آن خود کند. حضور ما در اکثر فستیوال های خارجی موفقیت آمیز بوده است. حضور ما در اکسپوی میلان سبب شد تا در سال ۲۰۱۵ نیز روزنامه رسمی کشور ایتالیا با نام "کوریره دلاسرا" به حضور عروسک‌های بین المللی در نمایشگاه اکسپو میلان با تیتر "عروسک‌های ایرانی غرب را فتح کردند" واکنش مثبت نشان دهد.

داستان شرکت شما در مسابقه استعدادیابی چه بود؟

از آنجا که عصر جدید نخستین برنامه استعدادیابی در ایران است و رسانه ای است که می تواند هنر افراد را نمایش دهد، ما هم تصمیم گرفتیم بعنوان افرادی که در زمینه عروسک سازی سالها کار کردیم و حرفه ای شدیم دراین برنامه شرکت کنیم تا افرادی که در شهرهای دور و نزدیک نتوانستند با ما آشنا شوند از طریق بستری که این برنامه مهیا کرده است، کاراکترهای ما را ببینند. ما در این برنامه یک نمایش مدرن و یک نمایش مدرن- سنتی را به نمایش درآوردیم و بدین وسیله توانستیم با مخاطب مدرن خود که با تکنولوژی آشناست، ارتباط برقرار کنیم. خوشبختانه برنامه ما جزو برنامه های پر بیننده بود و جزو آیتم هایی بود که در سطح رسانه رکورددار بود. هرچیزی که سبب شود هنر ما بیشتر دیده شود برای من جذاب است و از آن استقبال می کنم. من همیشه سعی می کنم که بهترین خودم باشم و برای این کار بسیار پژوهش می کنم و کتاب می خوانم.

عروسک های غول پیکر ایرانی که در دنیا گل کاشتند

© Courtesy Hamed Zarean / Копирайт: Courtesy Hamed Zarean

آیا همکاری مشترکی هم با خواننده های ایرانی در کنسرت ها داشته اید؟

بله ما با بسیاری از خواننده های ایرانی کار کردیم. برای مثال با گروه ماکان بند، فرزاد فرزین، میثم ابراهیمی، امید حاجیلی، حمید هیراد و کمپانی آواز نو همکاری مشترک داشتیم. در حال حاضر هم با چند خواننده جدید در حال مذاکره هستیم و بزودی کارهای متفاوت و جذابی با آنها ارائه خواهیم کرد. ما از هر کار جدید استقبال می کنیم و برای خودمان نیز جذاب است.

مخاطب شما چه کسانی هستند؟

مخاطب ما عموم مردم هستند و برای ما پیر و جوان و کودک فرقی ندارد. ما سعی می کنیم مخاطب را کل خانواده ببینیم و جواب بسیار مثبتی در ایران و خارج از کشور دریافت کردیم. من هیچ گاه انتظار نداشتم که روزنامه ایتالیایی "کوریره دلاسرا" از عروسک های ایرانی در غرب سخن بگوید. این اتفاق بسیار مهمی است چرا که ما داریم بوسیله نمایش فرهنگ خود را صادر می کنیم. گروهی از ورزشکاران بوسیله ورزش، ایران را در سطح جهانی مطرح می کنند و ما داریم با هنر خود به صورت مستقیم، فرهنگ و آیین ایرانی را به جهان ارايه می کنیم. ما توانستیم کاراکترهای مبارک، ننه سرما، عمو نوروز و .... را در سطح جهانی مطرح کنیم و از خودمان راضی هستیم.

چه اجراهایی در ایران داشتید؟

ما بیشترین اجراها را در ایران در مکان های مختلف داشتیم و از نوروز امسال تا به حال حدود ۵۰۰ اجرا داشتیم. همیشه برنامه های اجرا را در اینستاگرام خودم به نشانی https://instagram.com/hamedzarean63 اطلاع رسانی می کنم تا مردم ایران در جریان آن قرار بگیرند.

آیا ارگان یا سازمان خاصی از شما حمایت می کند؟

تمام کاراکترها با هزینه شخصی است و هیچ ارگانی تا به الان ما را حمایت نکرده است. ما درآمدی را که از فضاهای مختلف، ایونت‌ها، افتتاحیه‌ها و مراسمات لاکچری بدست آوردیم، دوباره بر روی پروژه های خود سرمایه گذاری کردیم. اتفاقا الان در حال جستجوی اسپانسر برای تولیدات جدید هستیم و هیچ ارگان دولتی و غیردولتی ما را حمایت نکرده است البته ما به راه خود ادامه می دهیم و حتی اگر این اتفاق نیفتند ما مسیر خود را پیش میگیریم، فقط ممکن است کمی زمان را از دست دهیم.

عروسک های غول پیکر ایرانی که در دنیا گل کاشتند

© Courtesy Hamed Zarean / Копирайт: Courtesy Hamed Zarean

آیا این کار از نظر مالی توجیهی دارد؟

کلا اقتضای هنر علاقه است و هنرمندان عموما در درجه اول دیدگاه مالی ندارد و از روی عشق و علاقه کار هنری را دنبال می کنند. اما به هر حال شرایط اقتصادی موجود در جامعه و مشکلات آن مخصوصا کرونا کار ما را کندتر کرده است. البته این هنر می تواند به بیزینس هم ختم شود و برای ما به هر حال منفعت مالی داشته است و توانستیم تا به امروز آن را ادامه دهیم.

ساخت هر عروسک چه هزینه ای در بر دارد؟

بستگی به نوع عروسک دارد. هر عروسک یک بعد هزینه مادی و بعد هزینه معنوی دارد. از نظر بعد مادی به متریال و متراژ بستگی دارد اما تقریبا هر کدام از عروسک ها برای ما ۳۰۰ میلیون تومان هزینه در بر دارد. البته ربات ۳ متری من ۵۰۰ میلیون هزینه در برداشته است. این عروسک ها برای تولید، عموما نیاز به آزمون و خطا هم دارند که آن هم هزینه بردار است.

آیا در ساخت ربات ها از الگوریتمها و سیستم های هوش مصنوعی نیز استفاده شده است؟

می توانند در آن ها از هوش مصنوعی هم استفاده شوند اما ما در حال حاضر بیشتر بر روی لباس ها و بعد نمایشی آن تمرکز داریم چرا که هزینه های هوش مصنوعی بسیار بالاست و برای تولید آن نیازمند اسپانسر جدی هستیم که درحال حاضر نداریم.

ساخت هر عروسک از نظر زمانی چه قدر طول می کشد؟ کاراکترها، دیالوگ ها و شخصیت پردازی آنها چطور؟

بستگی به نوع عروسک دارد اما از ۱۰ روز تا ۶ ماه متغیر است. برای شخصیت پردازی عروسک ها در اتاق فکر به سرپرستی خودم ایده پردازی می شود و برای هر کدام از عروسک ها سناریو ساخته و پرداخته می شود. هدف ما این است که هر کسی در هر جای دنیا بتواند با دیدن عروسک ها با آن ها ارتباط برقرار کند و همچنین آن را دوست داشته باشد و با دیدن آنها شاد شود. ما بر اساس نوع کاراکترها موسیقی سنتی و مدرن استفاده می کنیم تا بر جذابیت آن اضافه کنیم. گاهی موسیقی را بسته به شرایط و کاراکتر عروسک خود می سازیم و گاهی از موسیقی های موجود در بازار استفاده می کنیم.

عروسک های غول پیکر ایرانی که در دنیا گل کاشتند

© Courtesy Hamed Zarean / Копирайт: Courtesy Hamed Zarean

چه کشورهایی به شما درخواست همکاری داده اند؟

تا به حال فقط کشور امارات خواهان بوده است اما این پتانسیل در ما وجود دارد که با کشورهای مختلف همکاری مشترک انجام دهیم. ما برای امارات ۱۴ عروسک مختلف با ملیت های گوناگون ساختیم و تلاش کردیم تا کاراکترهای کشورهای مختلف را بسازیم و بتوانیم هنرمان را صادر کنیم.

برنامه های آینده

کار با خواننده های جدید از جمله برنامه هایی است که قصد داریم انجام دهیم. با برخی از کشورهای دیگر در حال مذاکره هستیم و احتمالا کمپانی ما در جام جهانی، با عروسک های متفاوت حضور خواهد داشت. سعی داریم عروسک های بین المللی بسازیم و فضا را بصورت جهانی ببینیم. چون این توانایی در ما وجود دارد که با هر شیوه، تکنیک و ساختاری کار تولید کنیم. من دوست دارم این تکنیک‌ها را برای کشورهای دیگر نیز اجرا کنم و بتوانم عروسک های خاص آن کشور را تولید کنم. همچنین علاقمند به انجام کار مشترک با کشورهای دیگر هستم و دنبال آن هستم که سفارتخانه یا کمپانی پیدا کنم که بتوانم تعامل داشته و کارهای مشترک در فضاهای سنتی و مدرن تولید کنیم و در ایران و خارج از ایران به نمایش درآوریم. ما کاراکترهایی را که در دنیا وجود دارد، عموزاده هم می پنداریم و آنها را جدا از هم نمی بینیم. پتروشکا، مایوشکا، دم روبرتو، پولچینلا و ... عموزاده‌های کاراکتر مبارک ایرانی هستند و بسیار به هم شباهت دارند. این شباهت از نظر تاریخی می تواند به زیبایی نمایش داده شود و فکر می کنم آشنایی با آیین ها و مناسک های مختلف برای همه مردم جهان جذاب باشد. ما در شاهنامه کاراکترهای مختلفی داریم و سعی داریم که این کاراکترها را که شاهکار ادبیات هستند بازسازی کنیم و این هم جزو بهترین اتفاق هایی است که در سال جدید برای ما رقم خورده است. ما به دنبال این هستیم که شخصیت هایی را بازسازی کنیم که کمتر به آن پرداخته شده است. مثلا در ادبیات و فرهنگ ما اژدها هم نماد خیر، ثروت و هم شر بوده است اما کمتر به نماد قدرت آن اشاره شده است که ما در حال کار بر روی آن هستیم. مثلا درفش رستم قهرمان شاهنامه، منقش به طرح اژدها بوده است اما پژوهشگران کمی به آن پرداختند. بنابراین اولین عروسک ما با الهام از شاهنامه کاراکتری است که کمتر به آن توجه شده است.

حرف آخر

تلاش ما در این راستاست که بهترین خودمان باشیم و به دنبال رقابت با هیچ کس نیستیم بلکه به دنبال این هستیم که خلاق و نوآور باشیم و پیام آور صلح و دوستی باشیم. نمایش این قابلیت را دارد که بتواند تبادل فرهنگی ایجاد کند. مخاطب اصلی هر آیین و نمایشی مردم هستند و باید به مردم احترام گذاشت. ما باید همیشه سعی کنیم تولیدات جذاب و درخوری داشته باشیم.امیدوارم که صلح و آرامش در همه جای دنیا برقرار باشد و بهترین ها برای همه مردم دنیا با دعای خیر آنان رقم بخورد.