پیشنهاد جدید مالی ایران برای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای چه امتیازاتی و فواید دارد؟

اخیرا رئیس شورای سیاستگذاری رویداد بین المللی ایران اسکوکواکس 2022، در گفت‌وگو با رسانه های ایران از تغییرات احتمالی مالی در این سازمان خبر داد

اسپوتنبک - محمدحسین فضلی بیان داشت که با توجه به عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای در سال 1400 و ایجاد فرصت مناسب برای به اشتراک گذاشتن فعالیت‌های اقتصادی بین کشورهای عضو این سازمان، حوزه خلیج فارس و برخی دیگر از کشورهای هدف، با هدف بی‌اثرسازی تحریم‌ها، قرار است مهر امسال نمایشگاه و همایشی، با مشارکت 26 کشوردر ایران برگزار شود. وی گفت که برگزاری این نمایشگاه مهم برای ایران اهداف راهبری و اساسی دارد مانند ایجاد سازمان توسعه تجارت مشترک میان کشورهای عضو؛ تاسیس یک بانک مشترک و ایجاد سامانه ای مانند سوئیفت؛ ایجاد دبیرخانه دائمی در تهران؛ ایجاد انجمن بین المللی میان تشکل‌های صنعتی و مدیریتی 26 کشور؛ ایجاد هلدینگ های بین المللی صنعتی، تجاری و سرمایه گذاری؛ معرفی طرح‌های بین المللی کشورها به ویژه ایران در این نمایشگاه با هدف جذب سرمایه گذاری و مشارکت های خارجی.

محمدحسین فضلی همچنین افزود که نمایشگاه ایران اسکوکواکس به واسطه حضور شرکت کنندگان خارجی، بستری را برای رونق گردشگری فراهم می‌کند.

در این راستا، خبرگزاری اسپوتنیک با شعیب بهمن متخصص مسائل روابط ایران و روسیه و قفقاز و رئیس موسسه تحقیقاتی جهان امروز در ایران به گفتگو نشست.

اسپوتنیک: چشم انداز ايجاد چنين نهاد مالی (تاسیس بانک مشترک) چگونه ارزيابی می كنيد؟ در کدام کشور اين بانک می تواند تاسيس بشود؟

بهمن: جهان آینده جهان اقتصادمحور خواهد بود چراکه حتی کشورهایی که با یک دیگر دارای روابط اقتصادی گسترده ای هستند، در حوزه های مهم مثل حوزه های سیاسی و نظامی و امنیتی پیوند های عمیق و قابل توجهی را پیدا می کنند. در نتیجه اگر ارتباط و همکاری در حوزه اقتصادی هرچه بیشتر افزایش پیدا کند می تواند امیدوار بود که این نوع همکاری ها به حوزه های دیگر هم تساوی بیابد. قاعدتا پیشنهادهایی مثل تاسیس بانک مشترک می تواند باعث هم افزایی و همسویی بیشتر کشورها باشد و یک موقعیت ویژه ای را برای همکاری آنها ایجاد کند. با توجه به اینکه کشورهای غربی در سال گذشته به نوعی از نهاد های پولی و مالی بیم المللی مثل بانک جهانی و صندوق بین المللی پول سوء استفاده کردند. این افزارها را به شکل یکسان در اختیار تعدادی از کشورها قرار ندادند. مثلا ایران سالهاست که به خاطر تحریمات آمریکا نمی تواند از بانک جهانی وام را دریافت کند. در نتیجه اگر این ساز و کارهای جایگزین ایجاد بشود می تواند به اقتصاد های همه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای کمک کند. با توجه به تحریکات فزاینده ای که غرب و آمریکا علیه تعدادی از کشورهای عضو، از جمله ایران، روسیه و چین اعمال می کنند، قاعدتا ایجاد چنین بانکی کمک می کند که این کشورها استقلال مالی و اقتصادی خودشان را حفظ کنند و هم می توانند از این طریق به همکاری های خودشان در ابعاد سیاسی، امنیتی و نظامی و فرهنگی توسعه ببخشند.

این که مرکز و یا مقر این بانک مشترک در کدام شهر و کدام کشور باشد، اهمیت چندانی ندارد. اهمیت این مساله درجه دو است. ولی اگر مساله تشکیل بانک مورد توافق کشورها قرار بگیرد، قطعا می تواند یک چشم انداز روشن اقتصادی برای کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای پدید بیاورد. اگر این ییشنهاد ایران محقق بشود، این یک اتفاق بزرگ در عرصه اقتصاد بین المللی خواهد بود.

اسپوتنیک: به نظر شما جایگزین سیستم سوئیفت چه تاثیری بر روابط تجاری و اقتصادی کشورهای عضو و شرکای سازمان همکاری های شانگهای خواهد گذاشت؟ چه چیزی را در سطح بین المللی می تواند تغییر کند؟

بهمن: یکی از مسایلی که موجب شد که آمریکا در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم بتواند یک سیطره اقتصادی بر دنیا پیدا بکند و پول ملی اش یعنی دلار را به ارز بین المللی تبدیل نماید و یک سری از نهاد هایی مانند بانک جهانی و صندوق بین المللی پول ایجاد بشود، در واقع سامانه سوئیفت بوده است. این ابزارهایی بوده است که آمریکایی ها در حوزه اقتصادی در فضای بین المللی ایجاد کردند تا بتوانند بر سایر کشورها تسلط پیدا کنند. اگر کشور ها بخواهند از این فضا خارج بشوند و در یک مسیر مستقل تر گام را برداند، ناگزیرا به سمت ایجاد نهادهای مشابه (سوئیفت) و جایگزین بروند. ایده تشکیل یک بانک مشترک برای کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و جایگزین سامانه سوئیفت به دریافت راحت تر وام و انجام سرمایه گذاری ها و حتی انجام محاسبات داخلی و بین کشورها بسیار کمک می کند. کشورها می تواند در چنین بانکی نه فقط سهمی داشته باشند بلکه از فواید و سود آن استفاده کنند.

مساله جایگزینی سوئیفت به همین دلیل مطرح است. ایجاد چنین سامانه ای کمک می کند که کشورهای عضو و کشورهای شریک سازمان همکاری شانگهای بتوانند از یک سیستم دیگر تبادل مالی مستقل برخوردار باشند. سامانه ای که توسط آمریکا و کشورهای غربی نتوانند تحت تحریم قرار بگیرند و دسترسی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را محدود کنند. به عنوان مثلا در سالهای گذشته ایران از دسترسی به سوئیفت محروم شد و حتی الان پس از آغاز عملیات جنگی در اوکراین خیلی از بانکهای روسیه از این سیستم سوئیفت قطع شدند. از سال 2018 با آغاز جنگ تجاری ترامپ برای برخی از نهاد های مالی چین هم به واسطه تحریمات آمریکا محدودیت های جدی نیز در این سیستم ایجاد شده است.

بنابراین با سامان دادن یک سوئیفت مستقل، کشورهای عضو سازمان شانگهای می توانند اطلاعات مالی و بانکی خودشان را با یک دیگر تبادل کنند و بسیاری از حقوق اقتصادی را پیش ببرند و در نهایت این کشورها می توانند استقلال خودشان را حس کنند و از تحریمهای غرب آسیب های جدی را نبینند و در عین حال این سامانه می تواند در آینده برای کشورهای دیگر هم جذابیت را ایجاد کند در صورتی که این کشورها به نوعی تحت فشارهای آمریکا قرار بگیرند. آنها در این صورت می توانند به عضویت این سامانه بیایند تا از شرایط تحریمی فشارهای مالی کمتری را داشته باشند.

علاوه بر این، عضویت در این سیستم جایگزین سوئیفت هم می تواند وابستگی کشورها به دلار کاهش و هم می تواند ارزش پول ملی این کشورها را افزایش دهد. همینطور که می دانید، افزارهایی که آمریکا از آن در سالهای گذشته استفاده می کرد، این بود که با اعمال تحریمها بر بانکها و یا بر سوئیفت عملا کشورهای مختلف را از دسترسی به منابع ارزی بین المللی (یکی از آنها دلار می باشد) محروم بکند. در صورت ایجاد سامانه جایگزین سوئیفت این فشارهای ارزی آمریکا بر کشورها کاهش پیدا می کند و کاهش پول ارزی کشور که از طرف آمریکا به وجود آمده، می تواند ز این طریق جبران گردد. در نهایت ارزش پول ملی کشورها افزایش خواهد یافت.

سازمان همکاری شانگهای یک سازمان بین المللی است که در سال 2001 تأسیس شد. اعضای آن هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان، پاکستان و ازبکستان هستند. کشورهای ناظر در سازمان همکاری شانگهای افغانستان، بلاروس، ایران و مغولستان، کشورهای شریک آذربایجان، ارمنستان، کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا هستند. در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه در سپتامبر 2021، روند پذیرش ایران در این سازمان و اعطای وضعیت شریک گفتگو به مصر، قطر و عربستان سعودی آغاز شد.