خاورمیانه و اوکراین؛ بایدن کجا موفق خواهد شد؟

بایدن قصد دارد از عربستان سعودی و اسرائیل بازدید کند، اما سفر او به خاورمیانه ممکن است کشورهای دیگر را نیز شامل شود.

اسپوتنیک به نقل از پایگاه خبری عربی رصیف 22 (لبنان) می نویسد: ملک عبدالله دوم پادشاه اردن در سفر اخیر خود به ایالات متحده گفت که خاورمیانه به دنبال راه های جدیدی برای توسعه سیاسی است. و اکنون جو بایدن رئیس جمهور آمریکا قرار است از 13 تا 16 ژوئیه از این منطقه دیدن کند. ابتدا از اسرائیل دیدن کرده و سپس در اجلاس سران شورای همکاری کشورهای عربی خلیج فارس - GCC ( شامل بحرین، امارات، کویت، قطر، عمان و عربستان سعودی) و مصر، اردن و عراق (GCC+3) در ریاض حضور خواهد داشت.

در هفته های اخیر، مقامات بلندپایه آمریکا بارها از عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر دیدن کرده اند. هیئت های بلندپایه نیز از ریاض به واشنگتن سفر کردند. سه مقام فعلی و سابق آمریکا که خواستند نامشان فاش نشود، به پرتال خبری آکسیوس گفتند که دو مشاور رئیس جمهور آمریکا مخفیانه از ریاض بازدید کردند. آنها به عنوان میانجی در مذاکرات بین عربستان سعودی، مصر و اسرائیل عمل کردند و همچنین در مورد افزایش احتمالی تولید نفت گفتگو نمودند.

فراس الیاس، تحلیلگر سیاسی، به رصیف 22 گفت که سفر بایدن به خاورمیانه می تواند کشورهای دیگر منطقه را نیز شامل شود. واشنگتن مایل است بر سر افزایش تولید نفت و گاز به توافق برسد. این امر قیمت انرژی را کاهش می دهد، تورم را در غرب کاهش می دهد و روسیه را از تمام درآمدهای نفت و گاز خود محروم می کند.

کشورهای خلیج فارس و آمریکا به یکدیگر نیاز دارند. مسکو به فروختن منابع انرژی بیشتر به بزرگترین واردکنندگان کشورهای حاشیه خلیج فارس، هند و چین آغاز کرد. بنابراین، این کشورها نیاز به بازگشت به بازار غرب دارد. استیون کوک، روزنامه ‌نگار فارین پالیسی خاطرنشان کرد که به دلیل بحران اوکراین، واشنگتن همچنین به کشورهای خلیج فارس برای از سرگیری عرضه گاز و نفت به اروپا نیاز دارد. مسائل دیگری هم وجود دارد: پرونده ایران، عادی سازی روابط با اسرائیل، مسئله فلسطین و حقوق بشر.

عادل الحمیدان، روزنامه ‌نگار و تحلیلگر سیاسی سعودی یادآور ‌شده که از زمان روی کار آمدن بایدن، مشارکت راهبردی طولانی مدت با ریاض در معرض خطر قرار گرفته است و این دیدار باید روابط آنها را به مسیر قبلی بازگرداند. در واقع، دولت بایدن بر حمایت از حقوق بشر، ترور روزنامه نگار جمال خاشقجی و دخالت محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در این جنایت تمرکز کرده است. پرونده حملات 11 سپتامبر 2001 نیز دوباره در دستور کار قرار گرفت. به گفته ایاد المجالی، تحلیلگر اردنی، آمریکایی ها با این سفر سعی دارند از پیامدهای بحران اوکراین بکاهند و از ترس تشدید درگیری با ایران، کشورهای حوزه خلیج فارس را تحت فشار قرار دهند.

ایاد المجالی به رصیف 22 گفت: "آمریکا می خواهد از خلاء ایجاد شده در نتیجه خروج نیروهای روسی از سوریه استفاده کند. ایران همچنین در تلاش برای گسترش نفوذ خود است که از نظر آمریکا و اسرائیل به عنوان تهدید اصلی تلقی می شود."

فراس الیاس، کارشناس مسائل سیاسی گفت: "بایدن درک می کند که نمی تواند از تعهداتی که آمریکا در خاورمیانه پذیرفته است صرف نظر کند، زیرا این امر بر عادی سازی روابط میان کشورهای خلیج فارس و اسرائیل تأثیر منفی می گذارد."

اگر آمریکایی ها به دور شدن از کشورهای حاشیه خلیج فارس ادامه دهند، روسیه و چین نفوذ خود را در خاورمیانه باز خواهند یافت. و اگر واشنگتن موفق به ایجاد اتحاد کشورهای عربی با تل آویو شود، ایالات متحده می تواند به کنترل منطقه ادامه دهد. به نوشته روزنامه اسرائیلی هاآرتص، یکی از جهت گیری های اصلی، تشکیل یک سیستم دفاعی منطقه ای است که به مقابله با تهدید فزاینده ایران کمک می کند.

سایت آمریکایی آکسیوس گزارش می دهد که به منظور بهبود روابط تل آویو و ریاض، دولت بایدن مذاکرات محرمانه ای را با عربستان سعودی و اسرائیل انجام می دهد. حمد بن جاسم نخست وزیر پیشین قطر در ارتباط با دیدار عنقریب رهبران عرب با بایدن در توییتی نوشت: آمریکا باید "چتر هسته‌ای" را بر سر کشورهای حاشیه خلیج فارس باز کند. ما بارها این تقاضا را مطرح کرده ایم."

با این حال روزنامه فایننشال تایمز انگلیس می نویسد که امارات و عربستان سعودی سیاست خارجی مستقلی را دنبال می کنند و روابط خود را با روسیه و چین تقویت می نمایند و بعید است که سفر بایدن تغییر اساسی در سیاست خارجی عربستان سعودی ایجاد کند.

جورجیو کافییرو، تحلیلگر آمریکایی به رصیف 22 گفت: "فکر نمی ‌کنم سفر بایدن اساساً وضعیت خاورمیانه را تغییر دهد. ریاض به شدت نگران سیاست دولت بایدن در قبال منطقه است. برای من سخت است تصور کنم که یک دیدار چیزی را اساساً تغییر دهد." این تحلیلگر به کشورهای عربی هشدار داد که نمی توان به دولت بایدن اعتماد کرد.

فراس الیاس کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که عراق نیز در جریان تماس های بایدن و بن سلمان به دلیل بحران سیاسی و اوضاع امنیتی متشنج در این کشور در دستور کار قرار خواهد گرفت. و عربستان منتظر پایان مذاکرات با ایران است. ریاض بر اساس نتایج آنها عمل خواهد کرد.

بسیاری بر این باورند که سفر بایدن نفوذ واشنگتن را در خلیج فارس بازگرداند، اما بر وضعیت حقوق بشر و دموکراسی در منطقه تأثیر منفی خواهد گذاشت. به گزارش واشنگتن پست، بسیاری از اینکه بایدن قول داده ریاض را به دلیل نقض حقوق بشر و قتل روزنامه نگار خاشقجی منزوی کند، عصبانی هستند.

اما دانیل برومبرگ، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات عرب در واشنگتن، گفت که از آنجایی که سفر بایدن گام دیگری برای عربستان سعودی برای عادی سازی روابط با اسرائیل خواهد بود، می تواند منتقدان کنگره را که مخالف نزدیک شدن واشنگتن به ریاض هستند، ساکت کند.

وال استریت ژورنال همچنین معتقد است که مذاکرات بین عربستان سعودی و اسرائیل با میانجیگری دولت بایدن می تواند به عادی سازی روابط بین این کشورها کمک کند. متأسفانه این روزنامه به هیچ پیشرفتی در موضوع فلسطین اشاره نکرده است.

به گفته ایاد المجالی، کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی دیگر علاقه ای به حل بحران فلسطین ندارند. آنها بر امنیت خود و پیگیری منافع خود متمرکز هستند و مبارزه برای حقوق مردم فلسطین و مخالفت با اسرائیل را فراموش می کنند.