قطر قرار است نقش میانجی ایران با کی را بازی کند؟

روز گذشته به یکباره چند تماس میان وزیر امور خارجه قطر و وزیر خارجه ایران برقرار شد، امری که علیرغم روابط بسیار خوب ایران و قطر ولی توجه ها را به خود جلب کرد.

معمولا وزرای خارجه و یا رهبران برنامه ریزی می کنند که همه مسایلی که می خواهند مطرح کنند را در همان تماس اول بحث کنند مگر اینکه مثلا در تماس اول یک طرف بخواهد درباره مساله ای استعلامی مطرح کند و بعد با جای دیگری هماهنگ کند و در تماس دوم مثلا پاسخ را بدهد.

به یکباره هم قرار شد وزیر خارجه قطر به ایران سفر کند، که امروز هم ایشان در تهران بود، امری که نشان می دهد مساله ای بسیار جدی وجود دارد.

مخصوصا اگر توجه داشته باشیم که این سفر چند روز قبل از سفر رسمی امیر قطر به ایالات متحده و ملاقات وی با رئیس جمهوری آمریکا رخ می دهد.

تا چند سال قبل معمولا عمان نقش میانجی فیما بین ایران و دیگر کشورها مخصوصا آمریکا را بازی می کرد.

پس از جریان محاصره قطر توسط عربستان سعودی و امارات عربی متحده و بحرین و مصر روابط فیما بین ایران و قطر بسیار صمیمی و نزدیک شد.

البته باید توجه داشت در دوره قبلی ریاست جمهوری آمریکا، آقای ترامپ تلاش داشت با ایجاد تفرقه میان عرب ها نهایت سوء استفاده مالی را از آنها بکند و سیاست آمریکا مبنی بر این بود که به دشمنی فیما بین قطر از یک طرف و دیگر کشورهای همسایه عرب اش از طرف دیگر دامن بزند.

همین که ترامپ در آمریکا سرنگون شد بلا فاصله مشاهده کردیم که کشورهای محاصره کننده قطر یکی یکی به سمت مصالحه با قطر روی آوردند چون متوجه بودند که علیرغم همه توانمندی های سیاسی شان، سیاست قطر بسیار موفق تر بوده و در حالی که آنها همه تخم مرغ هایشان را در سبد ترامپ قرار داده بودند قطری ها روی برنده یعنی بایدن سرمایه گذاری کرده بودند.

همانگونه که توقع می رفت با رسیدن دمکرات ها به قدرت در آمریکا این کشور قطر را به عنوان واسطه کلیدی قابل قبول خود برای بحران های منطقه انتخاب کرد و دلیل اصلی اش این بود که آمریکایی ها متوجه شدند نمی توانند روی دیگر همپیمانان خود در منطقه حساب باز کنند چون بقیه حاکمان همپیمان آنها هنوز از رشد سیاسی کافی برای انجام چنین کارهایی برخوردار نیستند و خود را درگیر ماجرا جویی های بی پایان کرده اند.

کما اینکه مشاهده کردیم قطر نقش اصلی را در هماهنگی های افغانستان و کمک به نیروهای آمریکایی برای خروج سالم از این کشور داشت.

البته بسیاری از تحلیلگران باور دارند که آمریکایی ها حساب بیشتری روی قطری ها باز کرده اند و تمایل دارند قطر نقش بزرگتری به عنوان میانجی آنها در خیلی مسایل بازی کند.

به همین دلیل هم بسیاری تحلیلگران بر این باور هستند که پس از گره خوردن گفتگو ها در وین آمریکایی ها تمایل دارند که قطر به عنوان میانجی وارد میدان شود و برای خروج همه اطراف از باتلاق وین کمک کند.

بد نیست دوباره هم تکرار کنم مخصوصا اگر توجه داشته باشیم که این سفر وزیر امور خارجه قطر چند روز قبل از سفر امیر قطر به واشنگتن اتفاق می افتد.

خوب البته با توجه به نقش کلیدی قطر به عنوان میانجی گری آمریکا در بحران های منطقه این ماجرا یعنی اینکه قطر بخواهد نقش میانجی گری بین ایران و آمریکا را هم بازی کند هم خیلی بعید به نظر نمی آید، ولی خوب جریان های دیگری هم هست که می توان گفت امروزه دوحه می تواند در آن نقش بسزایی بازی کند وشاید هم هدف میانجی گری در رابطه با آن موضوع ها باشد.

طبق برنامه ریزی ها و پس از هماهنگی هایی که وزیر امور خارجه عراق آقای فؤاد حسین بیش از یک ماه قبل در تهران انجام داد بحث برقراری دور پنجم گفتگوها فیما بین تهران و ریاض در بغداد مطرح شد و حتی وزیر خارجه ایران هم به صراحت اظهار داشت که بنا است این گفتگوها در بغداد حدود دو سه هفته پیش برقرار می شد، اما ظاهرا جریان هایی موجب گره خوردن میانجی گری عراق فیما بین ایران و عربستان سعودی شد.

برخی حتی باور دارند که ممکن است عربستانی ها از قطری ها خواسته باشند که به جریان ورود کنند و برای حل و فصل اختلافات فیما بین ایران و عربستان کاری کنند.

این ماجرا زمانی رخ می دهد که امارات عربی متحده هم مورد حمله انصار الله یمن قرار گرفته و ادامه این حملات می تواند موجبات به هم ریختن کل معادلات امنیتی و حتی اقتصادی نه فقط در منطقه بلکه جهان گردد.

به هر حال فراموش نکنید که به دلیل همین حمله ها و تشنج های موجود در شرق اروپا قیمت نفت به شدت صعودی شد و اقتصادهای جهانی آسیب دیده از جریان کرونا هنوز نتوانسته اند نفس تازه کنند.

البته ماجرا شاید فقط محصور به جریان یمن نباشد چرا که مسایل بسیار زیاد دیگری در منطقه است که نیاز به همکاری ایران با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس مخصوصا عربستان سعودی دارد تا بتوان آنها را حل کرد و خوب طبیعتا قطر به عنوان عضوی از شورای همکاری کشورهای عرب حوزه خلیج فارس می تواند نقش میانجی را در این رابطه بازی کند.

امروزه جریان انتخاب نخست وزیر وتشکیل دولت در عراق به شدت گره خورده وحتی ممکن است جریان به درگیری های داخلی در این کشور کشیده شود، اختلافات لبنان و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به اوج خود رسیده، جریان سوریه معلوم نیست قرار است به چه شکلی پایان یابد و نباید فراموش کنیم که قطر روابط بسیار خوبی هم با ترکیه که آن طرف ماجرا است دارد و به زودی قرار است اجلاس آستانه مجددا برگزار گردد و خوب همه امیدوار هستند یک راهکاری برای پایان دادن به جنگ سوریه پیدا شود.

همه اینها مسایلی است که می توان توقع داشت قطر به عنوان میانجی فیما بین ایران و دیگر کشورها نقش کلیدی را بازی کند.

البته در پایان نباید جریان افغانستان را نادیده گرفت و نباید فراموش کرد که بنا به تقاضای آمریکا قطری ها موفق شده اند روابطی با طالبان برقرار کنند و خوب چند سالی است قطر تلاش دارد نقش تاثیر گذاری در ایجاد صلح در افغانستان داشته باشد.

قطعا قطری ها در این زمینه هم میتوانند نقش موثری برای هماهنگی فیما بین ایران و بخش هایی از طالبان که هنوز با ایرانی ها زاویه دارند بازی کند و می تواند به کمک ایران کاری کند که راهکاری برای خروج افغانستان از شرایط بن بست پیدا شود.