چرا گردش مالی نیروگاه تولید برق در ایران پایین‌تر از نقاط دیگر دنیاست؟

به گزارش اسپوتنیک به نقل از "فارس نیوز"، بر اساس گزارش‌های ارائه شده از سوی شرکت توانیر، شهرهای کشور تحت پوشش 100 درصدی شبکه قرار دارند و تعداد روستاهای برق‌دار شده نیز از 4 هزار 367 روستا در سال 1357 به 57 هزار و 815 روستا تا پایان مهرماه سال 1400 رسیده است. بر این اساس برق‌رسانی به همه روستاهای بالای 20 خانوار به طور کامل انجام شده و روستاهای کمتر از 10 خانوار در اولویت قرار دارند.

بر خلاف بسیاری از نقاط دنیا، تنها ایران و چند کشور معدود برای عرضه انرژی از نظام یارانه‌ای استفاده می‌کنند که زمینه کاهش قابل توجه قیمت فروش برق نسبت به قیمت تمام شده آن را فراهم می‌کند. رویه مذکور علاوه بر ایجاد زیان سنگین برای بخش خصوصی و دولتی فعال در صنعت برق، زمینه کاهش ارزش انرژی نزد مشترکان را فراهم کرده و این مسئله بی‌توجهی به اصلاح الگوی مصرف را به دنبال دارد.

نظام غیر اصولی تعرفه‌گذاری برق زمینه ایجاد بدهی 38 هزار میلیارد تومانی وزارت نیرو به نیروگاه‌ها را به وجود آورده است از سوی دیگر گردش مالی یک نیروگاه تولید برق در ایران به دلیل نظام تعرفه‌گذاری اشتباه یک‌بیست‌‌و‌چهارم یک نیروگاه در دیگر نقاط دنیا است.

در این شرایط مشترک صنعتی به دلیل ارزان بودن انرژی هیچ انگیزه‌ای برای ارتقای فناوری تولید و کاهش مصرف برق ندارد، مشترک بخش خانگی نیز حسی از ارزش این کالای اساسی را ندارند و بخشی از مشترکان نیز بدون توجه به صرفه‌جویی به استفاده از برق ادامه می‌دهند.

به عبارت دیگر، براساس اطلاعات حسابرسی انجام شده در سال 1398، فقط 43 درصد از هزینه تبدیل انرژی فارغ از هزینه سرسام‌آور سوخت توسط مشترکان برق انجام شده و 57 درصد باقی‌‌مانده از این هزینه در قالب یارانه انرژی از جیب بیت‌المال به جیب مشترکان عمدتا پرمصرف برق رفته است.

در این راستا، میزان بدهی شرکت مادر تخصصی توانیر به عنوان بزرگترین مجموعه صنعت برق به فروشندگان برق 13.43 هزار میلیارد تومان عنوان شده است. علاوه بر شرکت مادر تخصصی توانیر، شرکت مادر تخصصی برق حرارتی نیز بدهی بسیار سنگینی به فروشندگان برق داشته و میزان این بدهی تا انتهای مهر ماه سال 1400 برابر با 24.51 هزار میلیارد تومان عنوان شده است.

سومین بدهکار بزرگ زیر مجموعه وزارت نیرو به فروشندگان برق، شرکت مدیریت منابع آب ایران است که متولی نیروگاه‌های برق‎‌آبی تلقی شده و بدهی 3.17 میلیارد تومانی به فروشندگان صنعت برق دارد. بر این اساس مجموع بدهی‌های وزارت نیرو به فروشندگان برق در قالب بدهی 3 شرکت مادر تخصصی زیر مجموعه این وزارت‌خانه به 37.95 هزار میلیارد تومان می‌رسد.

به عبارت دیگر تنها بدهی وزارت نیرو به فروشندگان برق به دلیل نظام تعرفه‌گذاری ناکارآمد 1.5 برابر بودجه عمرانی این وزارتخانه در سال جاری به حساب می‌آید.

در این شرایط هزینه‌ای 37.94 هزار میلیاردی که در قالب یارانه انرژی باید توسط وزارت نیرو پرداخت شود، می‌توانست با حضور یک نظام کارآمد و موثر تعرفه‌گذاری نظیر، تعرفه‌گذاری پلکانی موثر، زمینه ساخت یک نیروگاه کلاس f سیکل ترکیبی 1000 مگاواتی را فراهم کند اما این رقم در شرایط کنونی باید به جیب پرمصرف‌های عمدتا ثروتمند حرکت کند.