بحث گاز بدور از تحریم است

ما هنوز کاری در میادین مشترک انجام ندادیم و این باعث می شود که ما هنوز ذخایر " درجا" داریم.

قرارداد سه جانبه سواپ (انتقال) سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق ایران با حضور ابراهیم رییسی و الهام علی‌اف به امضا رسید. بر اساس این توافق که در حاشیه اجلاس سران اکو در ترکمنستان توسط وزرای نفت ایران و جمهوری آذربایجان به امضا رسید، ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می‌فروشد.

این گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت (سواپ) خواهد شد. ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان کشور را از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.

اسپوتنیک در این خصوص با هدایت خادمی، نماینده دور دهم مجلس شورای اسلامی، مدیر عامل شرکت حفاری نفت و گاز به گفتگو نشست.

اسپوتنیک: چرا ایران از همسایگان گاز خریداری می کند در حالی که خودش از لحاظ ذخایر گاز دومین کشور جهان و اولین کشور خاورمیانه است؟

خادمی: الان این قراردادی که با ترکمنستان بسته شده است، یک سوآپ گاز به مقصد آذربایجان است و با آن قراردادی که ایران خرید گاز را از ترکمنستان داشت، متفاوت است. یعنی قراردادی هست بین ترکمنستان و آذربایجان که ترکمنستان می خواهد گاز خود را به آذربایجان بدهد، منتها از طریق ایران. ایران این گاز را می گیرد و از طرف دیگر آن را به آذربایجان می دهد. این یک قرارداد تقریبا سوآپ گازی است. حالا این وسط هم ایران می تواند با توجه به اینکه در شمال این گاز را تحویل می گیرد در زمستان هم می تواند در استان های شمالی ما هم از آن استفاده و بعد جایگزین بکند. این روند به این شکل است.

چنین قراردادی را هم ما با ترکمنستان داشتیم. منتها خوب، تقریبا متوقف شد. البته یکجورایی هم می شود اسمش را گذاشت "قرارداد خریدی" که ما بخریم و بعد ما بفروشیم به آذربایجان که اینطور نیست. این قراردادی سه جانبه است که از مسیر ایران می گذرد و چون از مسیر ایران می گذرد، ایران هم یکسری مزایایی دارد.

یک قرارداد دیگر هم ما با شرکت هایی که در ترکمنستان کار می کنند تحت عنوان " سوآپ نفت" داشتیم. ما از آن شرکت هایی که در ترکمنستان کار می کردند نفت را در شمال می گرفتیم و در مخازن ما پر می شد و بعد در جنوب هم یا تحویلش می دادیم و یا استفاده می کردیم. آن "سوآپ نفت" پروژه خوبی بود که متأسفانه آن هم تعطیل شد که ای کاش استارت آن را هم می زدند.

بله، ایران تقریبا به اندازه روسیه گاز دارد، ولی روسیه 9 درصد بازار دنیا را دارد ولی ما متأسفانه درصدی از بازار دنیا را نداریم و بخشی از آن هم به این دلیل است که سبد مصرف انرژی ما روی گاز متمرکز شده است. کل مصرف خانگی ایران روی گاز است در حالی که در بقیه کشورها مصرف انرژی متنوع است، یعنی هم از برق استفاده می کنند و هم از چیزهای دیگر استفاده می کنند اما ما کاملا از گاز استفاده می کنیم.

موضوع دیگر این است که ما میادین خود را به آن مقداری که داریم توسعه ندادیم. ما هنوز در بخشی از میادین مشترکمان هنوز کاری در آنجا شروع نکردیم. میادین مشترک با عربستان " فرزاد A و فرزاد B". ما هنوز کاری در این میادین انجام ندادیم و این باعث می شود که ما هنوز ذخایر " درجا" داریم، ولی بالفعلش هنوز تبدیل نکردیم. این عقب ماندگی را ما داریم.

اسپوتنیک: آذربایجان در ازای سواپ گاز چه چیزی می تواند به ایران بدهد؟

خادمی: بهرحال این یک ترانزیت است که از مسیر ایران صورت می گیرد و ایران هم بابت آن احتمالا یک مقداری از این گاز را استفاده می کند و بابت ترانزیت، مقداری از آن را برمی دارد که این یک نکته ارتباط گازی ایران است و ارتباط ما با همسایگان شروع می شود و یک مقداری شاید بحث های ما با آذربایجان و خود ترکمنستان بتواند کمکی باشد، بهرحال ما با ترکمنستان قرارداد گازی داشتیم ولی قراردادمان متوقف شد. بهرحال می گفتند که ما طلبکار هستیم که درست هم می گفتند و آنطوری که گفتند، توافق شده که از ماههای آینده شروع بکنند و پرداخت ها را انجام بدهند تا تسویه حساب صورت بگیرد.

ولی بهرحال ما با این همه ذخایر نفت و گاز که داریم، بایستی بیشترین سهم را در منطقه خودمان داشته باشیم، هم به عنوان صادرکننده و یا به عنوان اینکه این نفت و گاز را تبدیل کنیم به فراورده های باارزش‌تری و صادر بکنیم ولی خب به دلایل مختلفی حالا، به دلایل مدیریت،یا تحریم و یاعدم انگیزه و همه اینها را که بگذاریم روی هم باعث شده که خیلی از میادین خود را هنوز توسعه ندهیم و به بالفعل تبدیلشان نکنیم و ذخایر ما زیر زمین فعلا مانده باشد.

اسپوتنیک: این فرایند ممکن است بتواند باعث کاهش تنش بین ایران و آذربایجان بشود؟

خادمی: اینکه گاز از ترکمنستان می آید و می رود به آذربایجان و از مسیر ما میگذرد و بهرحال ما در یک نقطه آن را دریافت می کنیم، و در یک نقطه دیگر آن را تحویل میدهیم که خب برای ایران هزینه هایی دارد که حالا نمیدانم این هزینه ها را آذربایجان می پردازد یا ترکمنستان، یا هر دو بشکلی آن را می پردازند.

اما اینکه این موضوع بر روابط دو کشور تأثیر دارد، خب بهرحال این حداقل هایی است که ما ایجاد می کنیم با این کشورهای همسایه و حتما تأثیرگذار است، منتها بستگی به سطح موضوعاتی دارد که بین ماها وجود دارد. یک موقع می بینید که بحث های بزرگی هست که خب خدای نکرده درگیری هایی باشد و مشکلات دیگر که اینها می توانند کمکی بکنند ولی کمک نه چندان. باز هم بستگی دارد به سطح منازعات و سطح اختلافاتی که ما داریم.

اما بهرحال همینکه ما پنجره ای را شروع بکنیم این می تواند بعدا بزرگتر و یک دروازه بشود و مسائلمان را بتوانیم حل بکنیم و روابط دوستانه ما بتواند ادامه پیدا بکند.

اسپوتنیک: آیا تحریم ها می تواند بر همکاری بین ایران و کشورهای همسایه در این عرصه تأثیر بگذارد؟

خادمی: گاز به دلیل مصرفی که دارد و به دلیل اینکه نیازی برای خانه ها از نظر سوخت است، معمولا حرف از تحریم آن نمی زنند و تا حالا هم کسی این بحث را نکرده است. بهرحال روسیه هم که گاز به اروپا می دهد در بدترین شرایط نتوانستند به روسیه بگویند "آقا، نده" و یا به اروپا بگویند" آقا، گاز را نگیر". این بحث نیاز اصلی است و اگر امکان صادرات گاز روسیه به اروپا نبود، خب اروپا در بعضی مواقع می توانست " یخ بزند".

در این گاز، بحث تحریمی وجود ندارد و قبلا هم ما با خود ترکمنستان این کار را انجام می دادیم و الان هم داریم یک مقداری گاز را به ترکیه صادر می کنیم. توی بحث تحریم تا بحال بحث گاز را لحاظ نکردند.

پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) به میزبانی ترکمنستان برگزار و این کشور ریاست دوره‌ای اکو را عهده‌دار شد. جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان، ۱۰ عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو را تشکیل می‌دهند.

منابع و ظرفیت‌های گسترده اقتصادی به ویژه در بخش‌های معدن، نفت و گاز و گردشگری کشورهای عضو سازمان اکو سرمایه ارزشمندی را دراختیار این سازمان مهم اقتصادی منطقه قرار داده است.

از طرفی جمهوری اسلامی ایران به دلیل داشتن مرز زمینی با ۵ کشور عضو اکو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیایی برای برقراری اتصال سایر اعضا به آب‌های بین‌المللی و همچنین به دلیل استقرار دبیرخانه دائمی اکو در تهران از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است.