صبح روز 11 آوریل (یکشنبه)، سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که در شبکه توزیع برق کارخانه غنی سازی اورانیوم در نطنز حادثه ای رخ داده است که این حادثه صدمات انسانی و آلودگی به دنبال نداشته است.
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز 12 آوریل (دوشنبه) در کنفرانس مطبوعاتی خود درباره حادثه نطنز اظهار داشت که خرابکاری در تأسیسات هسته ای نطنز برای جلوگیری از مذاکرات در خصوص برنامه هسته ای انجام شد و اگر هدف حمله به نطنز کاهش سرعت تولید هسته ای ایران باشد، پس هدف محقق نشده است.
گفتنی است که رسانه‌های اسرائیلی مدعی شدند که اختلال در شبکه توزیع برق تاسیسات هستهای نطنز در ایران در نتیجه حمله سایبری اسرائیل بوده است. تمامی سانتریفیوژها که از مدار خارج شدند از نوع IR1 بوده و با سانتریفیوژهای جدید جایگزین می‌شوند. آنچه در نطنز اتفاق افتاد نه میتواند صنعت هستهای ایران که دانش بومی است را به عقب بیندازد و نه میتواند در مسیر قطعی رفع تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران موثر باشد.
برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به زمان خرابکاری در تأسیسات نطنز، این موضوع فقط یک عملیات ساده نیست بلکه طرفی که عامل این خرابکاری بوده، خواسته پیامی در خصوص پیشرفت برنامه هسته ای ایران برساند. خبرها حکایت از آن دارد که اسرائیل تلاش‌هایی را برای دور کردن ایران و آمریکا از فضای به وجود آمده برای احیای برجام آغاز کرده است.
اسپوتنیک با سجاد عابدی عضو هیئت تحریریه مجله تحقیقاتی علوم سیاسی آمریکا در این رابطه به گفتگو نشست.
اسپوتنیک: چرا فرایند امنیتی در تأسیسات هسته ای ایران آسیب می بیند، زیرا این تأسیسات اولین بار نیست که مورد اینگونه حملات قرار می گیرند؟
عابدی: همانطور که می دانید روز 22 فروردین ماه (11آوریل یکشنبه)، تنها یک روز پس از آنکه جمهوری اسلامی ایران از راه اندازی سانتریفیوژهای جدید غنی سازی اورانیوم در تأسیسات هسته ای نطنز خبر داده بود، مشکل در شبکه توزیع برق این تأسیسات سبب بروز حادثه شد. ببینید بد نیست مروری هم بر یک روند تاریخی داشته باشیم. حملاتی به تأسیسات هسته ای جمهوری اسلامی ایران می شود، در سال 2010 در حمله سایبری توسط اسرائیل با ورود ویروس «استاکس نت» به تأسیسات نطنز، بیش از هزار سانتریفیوژ ما نابود شد.
اسپوتنیک: ضعف در کجا می تواند باشد؟
عابدی: در اینکه چرا تأسیسات دچار حمله می شود، ما باید ضعف را در مسائل سایبری و روند بازدارندگی سایبری در کشور نگاه کنیم، با توجه به اینکه خلاء های سایبری که در کشور وجود دارد بالاخره در تأمین امنیت تأسیسات هسته ای خودش میتواند دستاوردهای بدی داشته باشد و بهرحال، همین حملات منتسب به کشورهای مختلف خودش می تواند آسیب پذیر باشد و از طرفی هم آسیب پذیری ما را در دنیا در نظام بین الملل نشان بدهد.
اما اینکه ضعف از کجا می تواند باشد، خب ببینید با توجه به اینکه در کشور ما هنوز یک مرکز مستقر و منتسب به فضای سایبری را نداریم و اکثر جاهایی که روی این موضوع دارند کار می کنند خودشان دارند فعالیت های سایبری خود را پیش می برند، یعنی منظور این است که توی فعالیت های هسته ای ما هنوز بهرحال ارگان خاص یا وزارتخانه خاصی را نداریم که اگر اتفاقی توی این زمینه می افتد، مثلا حملات سایبری که توی این زمینه اتفاق می افتد، به عنوان مثال همین «استاکس نت» و امثال اینها هنوز جایی را نداریم که بتوانند گزارشی را تهیه کنند و یا میزان آسیب پذیری را اعلام کنند و یا اینکه بتوانند عامل بازدارندگی باشند در برابر این حملات به تأسیسات هسته ای ما. چون به نظر من، روند موازی که در حوزه اطلاع و امنیت در کشور ایجاد شده و دارد پیش می رود خودش می تواند ضعف بزرگی باشد که ما نتوانیم تأسیسات هسته ای را محافظت بکنیم و آن ها در برابر این حملات آسیب نبینند.
اسپوتنیک: چه کسی عامل خرابکاری است و آیا اسرائیل در این اختلال دست دارد؟
عابدی: در رابطه با دست داشتن اسرائیل در این قضیه، بهرحال روند تاریخی که عرض کردم، از سال 2010 دارد نشان می دهد که آن حمله سایبری منتسب به اسرائیل با ویروس «استاکس نت» که در ایران خرابی به وجود آورد و این روند تاریخی نشان می دهد که می تواند کار اسرائیل باشد و از طرفی هم خود خبرگزاری های داخلی اسرائیل عنوان کردند که موساد در حمله سایبری جدید که روز یکشنبه (11 آوریل) در ایران اتفاق افتاد دست دارد، اما مستقیم اشاره ای نکردند ولی اعلام کردند که اسرائیل در این حمله دست داشته است.
اسپوتنیک: آیا آسیب به تأسیسات نطنز خیلی زیاد است و آیا این موضوع می تواند با مذاکرات در وین در باره برجام مرتبط باشد؟
عابدی: بالاخره پروتکل های هر کشور اینطور ایجاب می کند که اگر یک حمله ای به آن کشور شد از میزان اعلام خرابی یا میزان آسیب‌دیدگی که در بخش های مختلف به وجود آمده، حالا در بخش تأسیسات هستهای باشد و یا دیگر تأسیسات، این پروتکل ها اجازه آن را نمی دهند که بخواهند در باره این موضوع شفافیت داشته باشند و بخواهند یک گزارش تکمیلی و شفافی را در رسانه ها منتشر بکنند و بگویند که میزان خرابی ها چنین بوده و یا چنان بوده، بهرحال شبیه به این.
با توجه به اینکه خود خبرگزاری های اسرائیل دارند عنوان می کنند که موساد می تواند در این حمله نقش داشته باشد و از طرفی با توجه به روند تاریخی که عرض کردم و همینطور رسانه ای کردن سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم در تأسیسات هسته ای نطنز از طرف ایران و همپوشانی آن با موضوع برجام که فکر می کنم دارد به نتایج خوبی می رسد، همین مسئله باعث می شود که اسرائیل با توجه به اینکه مخالفت خودش را در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ هم مربوط به بحث برجام اعلام کرده بود با انجام این دست از حملات بخواهد مخالفت خودش را نشان بدهد و از طرفی اجازه ندهد که توزان قدرت در منطقه ایجاد بشود و از طرفی هم در تلاش است که نتیجه این معاهده (برجام) را به تعویق بیاندازد و یا بهرحال بخواهد اختلال ایجاد بکند.
تأسیسات هستهای نطنز با نام رسمی مرکز هستهای شهید احمدی روشن، بخشی از «تأسیسات زیرزمینی» مرتبط با برنامهٔ هستهای ایران است که به منظور غنی‌سازی اورانیوم در نزدیکی نطنز در استان اصفهان احداث شده و تصور می‌شود که توسط ۳۰ پا (۹ متر) از بتن‌آرمه محافظت شده‌است. به منظور «ایمنی مردم» و همچنین از بیم «بمباران احتمالی»، دستگاه‌های سانتریفیوژ به تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی اورانیوم انتقال داده شده‌است.
گفتنی است، در تاریخ ۱۶ ژانویهٔ ۲۰۱۱ میلادی، روزنامهٔ نیویورک تایمز در مقاله‌ای تحقیقی مدعی شد که اسرائیل و آمریکا هیچ‌گاه به‌طور رسمی دست‌داشتن در انتشار ویروس استاکس‌نت را تأیید نکرده‌اند.
در تاریخ ۲۱ دی ۱۳۹۰ خورشیدی، مصطفی احمدی روشن، معاون بازرگانی تأسیسات غنی‌سازی نطنز در اثر انفجار یک بمب در منطقهٔ سیدخندان تهران کشته شد.
