قدیمیترین فرش ایرانی با طرحی از سربازان هخامنشی، پازیریک نام دارد که عمری ۳۴۰۰ ساله داشته و توسط باستان شناسان روسی کشف شده است. اولین تابلو فرش جهان نیز حدود ۸۰ تا ۹۰ سال پیش در ایران و در شهری به نام سردرود بافته شد.
به طور کل میتوان ایران را مبداء تولید فرش و تابلو فرش جهان دانست. الیافتهایی که از گذشته تاکنون جهت بافت فرش بکار برده میشود الیافهایی از جنس اکرولیک است. این الیافها از ماندگاری بالایی برخوردار بوده به طوری که اگر از آن به درستی مراقبت شود تا چند صد سال میتوان از آن استفاده کرد.
فرشهای ماشینی در ایران در حدود سال ۵۰ توسط دستگاههای بافندگی خارجی در ایران بافته شد. به دلیل تشابه زیاد آن با فرش دستباف و قیمت ارزانی که داشت خیلی زود جایگاه خود را در عرصه بازار پیدا کرد. اولین فرش ماشینی در فرش کاشان توسط دستگاههای ژاکارد تولید شد. در واقع میتوان گفت کاشان پایتخت فرشهای ماشینی و دست بافت جهان است که دارای کارخانجات معروف و به نامی است و تقریبا ۷۰۰ واحد فعال در زمینه بافت فرش را در دل خود جای داده است. بیشترین صادرات ایران به صادرات فرش تعلق دارد و سالانه کشورهای زیادی از سرتاسر جهان متقاضی دریافت فرش ایرانی هستند. خرید فرش از درب کارخانه و یا نمایشگاهها غالبا سی درصد ارزانتر از فروشگاههای سطح شهر میباشد.
فرشها دارای تراکمهای عرضی و طولی هستند که به تراکم عرضی، شانه نیز گفته میشود. در واقع به تعداد گرههای یک فرش در یک متر از عرض آن را تراکم عرضی یا شانه میگویند. مثلا اگر در یک متر از عرض فرش تعداد گره ۷۰۰ عدد باشد به آن فرش ۷۰۰ شانه میگویند. به همین دلیل قیمت فرش ۷۰۰ شانه ارزان تر از فرش ۱۲۰۰ شانه است. تعداد گره در یک متر از طول فرش را تراکم طولی یا رج فرش میگویند و معمولا بالاتر از ۵۰۰ گره است.
مشخصات فرش ۷۰۰ شانه
همانطور که گفتیم تعداد گرهها در یک متر از عرض فرش را شانه میگویند. در حال حاضر بخاطر اهمیتی که فرش در خانههای ایرانی دارد تولید کنندگان تمام تلاش خود را میکنند تا متناسب با هر سلیقه و بودجهای انواعی از فرشها با طراحی و ابعاد متنوع را تولید کنند که هر کدام از آنها دارای ویژگیها و خصوصیات منحصر به فرد خود است. فرشهای ماشینی با طرح۷۰۰ شانه غالبا دارای تراکم طولی ۲۵۵۰ تا ۲۷۰۰ میباشند. زمینه این نوع از فرشها نسبت به فرشهای ۱۰۰۰ یا ۱۲۰۰ شانه خالیتر بوده اما از لطافت و نرمی بالاتری برخوردار هستند.
فرشهای ۷۰۰ شانه علاوه بر داشتن قیمتی ارزان، از تنوع رنگی و طرح بالا نیز برخوردارند به همین دلیل نسبت به سایر فرشهای ماشینی فروش بالاتری داشته و در بین خانوادههای ایرانی از جایگاه ویژهای برخوردار است. به طور کل فرش ماشینی ۷۰۰ شانه به سه دسته تقسیم میشود که شامل: فرش ۷۰۰ شانه واقعی، فرش ۷۰۰ شانه تبدیلی و فرش ماشینی طرح ۷۰۰ شانه میباشد. در فرش هفتصد شانه واقعی تراکم شانه آن ۷۰۰ و رج آن حدود ۲۷۰۰ میباشد؛ اما در فرش هفتصد شانه تبدیلی ابتدا توسط دستگاههای بافت، فرش با تراکم عرضی ۵۰۰ گره بافته میشود و سپس به کمک دستگاههای دیگری تبدیل به ۷۰۰ شانه میشود. رج این فرشها ۱۵۰۰ گره است. در فرشهای ماشینی طرح هفتصد شانه تعداد شانه ۵۰۰ و رج آن ۲۴۰۰ است؛ اما از طرحهای ۷۰۰ شانه در هنگام بافت فرش استفاده میگردد. به طور کل فرش ۷۰۰ شانه ارزان قیمتتر از فرش ۱۲۰۰ شانه است.
خصوصیات فرش ۱۲۰۰ شانه
فرش ۱۲۰۰ شانه با تراکم 3۶۰۰ گل برجسته یکی از زیباترین و با کیفیتترین فرشهای بافته شده در ایران است که توسط برخی از کارخانجات فرش بافی ایران نظیر کارخانه فرش کاشان بافته شده و با قیمتی بسیار مناسب و ارزان به بازار عرضه میگردند. در بافت این محصول غالبا از الیافی نظیر اکریلیک و یا اکریلیک هیت ست شده استفاده میشود که خاصیت ضد حساسیت داشته و از دوام و عمر بالایی نیز برخوردار هستند. این فرشها به هیچ عنوان پرز نمیدهند و جزو متراکمترین و زیباترین فرشهای ماشینی بعد از فرشهای ۱۵۰۰ شانه محسوب میگردند. در تولید فرش ۱۲۰۰ شانه از ۸ رنگ اصلی استفاده شده که طیفهای رنگی فرعی را نیز در کنار خود دارد.
البته باید این نکته را هم یاد آور شد که این نوع از فرشها مناسب مکانهای پر رفت و آمد نظیر آشپزخانه، نزدیک دربهای ورودی و.. نیست؛ زیرا این فرشها بسیار ظریف و ریز نقش بوده و با الیافی بسیار نازک و کوتاه بافته شدهاند و فقط مناسب مکانهای لوکس مانند سالنهای پذیرایی میباشند. فرش ۱۲۰۰ شانه با تراکم ۳۶۰۰ گل برجسته به علت داشتن برجستگی و فرورفتگی حالتی سه بعدی داشته و امروزه به عنوان جذابترین و زیباترین فرش ماشینی جهان از آن یاد میشود.
الیاف این فرشها از ویژگی بسیار بالایی برخوردار بوده و به خاطر حرارتی که میبینند از مقاومت بالایی نیز برخوردار هستند، اما این الیاف نازک بخاطر داشتن نقش برجسته بیشتر در معرض آسیب و پوسیدگی قرار میگیرند؛ زیرا تمیز کردن آنها کمی دشوار بوده و پاک کردن قسمتهای فرورفته به سختی صورت میگیرد. از لحاظ قیمت فرش ۷۰۰ شانه ارزان قیمتتر از فرش ۱۲۰۰ است و فرش ۱۲۰۰ شانه با تراکم ۳۶۰۰ گل برجسته گرانتر از فرش ۱۲۰۰ شانه با طرح معمولی است.
خرید حضوری فرش در درب برخی از کارخانهها و یا نمایشگاهها غالبا ۳۰ درصد ارزانتر از فروشگاههای سطح شهر است. به همین دلیل برای خرید فرش بهتر است متقاضی آن را مستقیما از خود تولیدکننده خریداری کند تا هم از کیفیت و اصل بودن آن اطمینان حاصل کند و هم زیر قیمت بازار بتواند فرش مورد نیاز خود را تهیه نماید.