به گزارش اسپوتنیک به نقل از «ایرنا»، ژست های سیاسی متعدد اروپایی ها برای حفظ برجام بود و راه اندازی داستان اینستکس هم یکی از آنها بود، اما بی عملی آنها در قبال تعهداتشان در قبال برجام به اینستکس هم سرایت کرد و بدتر اینکه حالا به دنبال مقصریابی برای ناکارآمدی این سامانه هستند.
انگلیس فرانسه و آلمان در ادامه ادعاهای خود مبنی بر تعهد و تلاشهای برای حفظ برجام، در بهمن ۱۳۹۷ به طور رسمی اعلام کردند که اینستکس (نام اختصاری سامانه حمایت از تبادلات تجاری) راه اندازی شد.
در زمان خود، نورمن لامونت فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری با ایران عنوان کرد که راهاندازی این سازوکار به دلیل مخالفتهای جدی آمریکا به طول انجامید. او با این حال ابراز امیدواری کرد که این سازوکار در آینده بتواند بخشی از تعهدات طرف اروپایی به جبران تحریمهای آمریکا و پرداخت بدهی های نفتی ایران منجر شود.
با گذشت زمان، نواقص این سازوکار نمایان تر، و مشخص شد که شرکتهای اروپایی از ترس تحریمهای دولت ترامپ، حاضر به استفاده از این سازوکار نیستند. دولتهای اروپایی هم با دست تحریمهای آمریکا را پس زده و با پا پیش کشیدند.
درست یک سال بعد از اثبات ناکارآمدی اینستکس، دولت سوئیس نوید راه اندازی کانال مالی جدیدی را برای تبادل کالاهای دارویی و کشاورزی با ایران داد. بهمن ۱۳۹۸ گزارش شد که نخستین پرداخت برای محموله ای از دارو به مقصد ایران مورد موافقت قرار گرفت. این محموله شامل داروهای مربوط به سرطان و نیز داروهای مورد نیاز برای پیوند اعضا بود که ارزش آنها به ۲.۳ میلیون یورو میرسید.
اینک که به نظر میرسد اینستکس آخرین نفسهای خود را میکشد یک مقام وزارت خارجه آلمان، با طرح ادعایی تازه و خلاف واقع، جمهوری اسلامی را مسئول عمکرد ناموفق اینستکس معرفی کرده است. در اطلاعیه بانک مرکزی در حساب رسمی توییتری آن امده بود:« اینستکس قرار بود روابط تجاری ایران و اروپا را فارغ از تحریم های آمریکا شکل دهد نه آن که آن را تحت تحریم ها تعریف کند».
هرچند اتحادیه و سه کشور اروپایی با پایان دوران ریاست جمهوری ترامپ خود را پیروز میدان دیپلماسی و آزمون سخت حفظ برجام میدانند اما به گواه تاریخ ضعف آنها دربرابر آمریکا برملا شد.