به گزارش اسپوتنیک به نقل از روزنامه «نیویورک تایمز»، آژانسهای اطلاعاتی آمریکا در حال بررسی دقیق همکاری هستهای چین و عربستان میباشند تا بدانند که آیا این همکاری میتواند به طور مخفیانه به توان عربستان برای تولید تسلیحات هستهای بیانجامد.
طبق گفته مقامات آمریکایی، آژانسهای جاسوسی در هفتههای اخیر یک تحلیل محرمانه را درباره اقدامات فعلی در داخل عربستان سعودی و در همکاری با چین در راستای ایجاد ظرفیت صنعتی لازم برای تولید سوخت هستهای منتشر کردهاند.
در بخشی از گزارش سازمانهای اطلاعاتی آمریکا یک سازه در نزدیکی تاسیسات تولید صفحات خورشیدی در منطقهای واقع در نزدیکی ریاض پایتخت سعودی مشخص شده که به تازگی ساختش تکمیل شده است و برخی تحلیلگران دولتی و کارشناسان خارج از دولت گمان میدهند که این سازه میتواند یکی از مجموعه سایتهای هستهای اعلام نشده سعودیها باشد. یکی از این تأسیسات احتمالاً تأسیسات تهیه کیک زرد است که در منطقه دورافتاده «العلا» در شمال غرب عربستان سعودی واقع شده است.
این موضوع مورد انتقاد ایران نیز قرار گرفت. کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمانهای بینالمللی، با اشاره به اینکه عربستان سعودی در حال توسعه و اجرای یک برنامه بسیار غیرشفاف هستهای میباشد، اظهار داشت:«علیرغم اینکه عربستان عضو ان پی تی است و توافقنامه جامع پادمان دو جانبه در حال اجرا با آژانس دارد، ولی متأسفانه هنوز از تعهد پذیرش بازرسیهای پادمانی آژانس خودداری میکند و علیرغم درخواستهای مکرر چندین ساله آژانس نیز تعهدات خود را به گونهای اصلاح نکرده است که اجازه بازرسی به آژانس را بدهد.
عربستان سعودی هیچ رآکتور فعال تحقیقاتی و قدرت ندارد که بخواهد دنبال تولید کیک زرد باشد. این موضوع در کنار اقدامات پنهانی سعودیها در حوزه هستهای و عدم اجازه ورود به بازرسان آژانس و همچنین فعالیتهای بی ثبات کننده آن در منطقه، نگرانیها در خصوص یک برنامه پنهانی سلاح هستهای در این کشور را تقویت میکند».
مقامهای آمریکایی گفتهاند که تلاشهای سعودی هنوز در مرحله اولیه است و تحلیلهای اطلاعاتی هنوز به جمعبندی قطعی درباره بررسی موشکافانه برخی از سایتها نرسیدهاند و حتی اگر پادشاهی عربستان سعودی تصمیم به در پیش گرفتن برنامه هستهای نظامی گرفته باشد، رسیدن ریاض به توانایی مورد نیاز برای ساخت یک کلاهک اتمی سالها زمان میبرد.
پیشینه برنامه موشکی عربستان به دهه ۱۹۸۰ میلادی و پیش از آنکه ایران در مسیر تولید موشک گام برداشته باشد باز میگردد. در این زمان شاهزاده خالد بن سلطان، فرمانده نیروی هوایی برای خرید موشکهای DF-3 (Dong Feng 3) به کشور چین سفر کرد. این موشکها، موشکهایی با برد متوسط بودند که قابلیت حمل کلاهک هستهای را نیز دارا بودند.
افتتاح اولین رآکتور تحقیقاتی در عربستان سعودی توسط محمد بن سلمان در شرایطی اتفاق افتاد که هنوز هیچ توافقی میان واشنگتن و ریاض در خصوص ماهیت فعالیتهای هستهای عربستان سعودی به امضا نرسیده است. لذا سعودیها با افتتاح این رآکتور به واشنگتن این پیام را مخابره کردند که فارغ از هرگونه نتیجهای که مذاکرات دو طرف به آن منجر شود، در اجرای تصمیم اتخاذ شده خود مصرّ هستند. این در شرایطی است که آمریکاییها به شدت اصرار دارند تا عربستان سعودی تمامی تکنولوژی هستهای مورد نیاز خود را از شرکتهای آمریکایی تهیه کند.
خروج امریکا از برجام این فرصت را به این کشور میدهد تا با رقبای ایران از جمله عربستان همکاری هستهای خود را آغاز و گسترش دهد. عربستان در خریدی سری از کشور چین که چند سال پیش انجام شد توانست موشکهایی را در اختیار بگیرد که میتواند قابلیت حمل کلاهک هستهای را نیز داشته باشد.
چین نیز به دنبال این است که عربستان را به لحاظ هستهای به خود وابسته سازد و انحصار هستهای آمریکا در خلیج فارس را بشکند. گفتنی است که برنامه هستهای امارات متعاقب انعقاد توافق ۱۲۳ با آمریکا حاصل شده است و اولین راکتور هستهای این کشور نیز چند روز پیش شروع به کار کرد. امارات پروتکل الحاقی را امضا کرده لذا بازرسان آژانس میتوانند بازرسی سرزده از تاسیسات هستهای این کشور داشته باشند ولی عربستان پروتکل الحاقی را امضا نکرده است.