گزارش و تحلیل

گاز، ارمغان‌آور امنیت و ثبات

© Fotolia / Pakhnyushchyyگاز، ارمغان‌آور امنیت و ثبات
گاز، ارمغان‌آور امنیت و ثبات - اسپوتنیک ایران
اشتراک
کشورها دوستان و دشمنان دائمی ندارند.

در مثلث گازی ایران، ترکمنستان و ارمنستان، چالش ها کنار می روند. معاملات مواد انرژی‌زا می توانند به «پل امنیتی و ثبات اقتصادی» بین کشورها مبدل شود. در این میان کشورها می توانند با توجه به سود اقتصادی به همکاری بپردازند و از شدت تنش‌های سیاسی و اختلافات بکاهند.

قرارداد مربوط به واردات گاز طبیعی در سال 1992 میلادی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ارمنستان امضاء شد ولی بنا به دلایل مختلف، دوطرف نمی‌توانستند در راستای تحقق این طرح گام بردارند. بخش اول خط لوله گاز صادراتی ایران به ارمنستان در مارس 2007 انجام شد.

اجرای این پروژه در ارمنستان بین 90 تا 100 میلیون دلار و در ایران 120 میلیون دلار هزینه برداشت. در مرحله اول ایران سالانه 400 میلیون متر مکعب گاز به ارمنستان صادر ‌کرد و پس از تکمیل این خط لوله 140 کیلومتری حجم صادرات گاز ایران به 2/3 میلیارد متر مکعب در سال رسید.

اسپوتنیک با بهرام امیراحمدیان متخصص مسائل آسیای مرکزی و قفقاز و استاد دانشگاه تهران دانشکده مطالعات روسیه ودبیر انجمن دوستی ایران و روسی در خصوص صادرات گاز ترکمنستان از طریق ایران به ارمنستان به گفتگو نشست.

پرسش:آیا ایران در این پروژه ذینفع است؟

پاسخ: واقعیت این است که صادرات گاز ترکمنستان از طریق ایران به ترکیه ترانزیت شده است که سابقه زیادی هم دارد. زیرساخت خط لوله‌ای که می تواند گاز ترکمنستان را به ارمنستان منتقل بکند وجود دارد. برای ایران هم امکان‌پذیر است که گاز ترکمنستان را هم به ارمنستان صادر کند. همانطور که مطلع هستیم، مبادله برق هم بین ارمنستان و ترکمنستان وجود دارد که خطوط آن از ایران می‌گذرد. سیستم مبادله برق بین این سه کشور وجود دارد.

آنچه به ترانزیت گاز ترکمنستان از طریق ایران به ارمنستان مربوط می شود، این کار امکان پذیر است ولی ممکن است برخی گرفتاری ها و چالش هایی که در صادرات گاز ترکمنستان به ترکیه از طریق ایران وجود داشت و این تجربه تا حدی در گذشته ناخوشایند بود و موضوعاتی را مطرح کرده است، ممکن است آن را تعمیم بدهند به اینکه چون در گذشته این گرفتاری ها بوده و اختلافی هم بین ایران و ترکمنستان به وجود آمده بوده است، ممکن است ترانزیت گاز به ارمنستان از طریق ایران امکان‌پذیر نباشد.

ممنوعیت پوشیدن لباس تنگ برای دانش آموزان دختر در ترکمنستان - اسپوتنیک ایران
ممنوعیت پوشیدن لباس تنگ برای دانش آموزان دختر در ترکمنستان

اما باید بدانیم که کشورها دوستان و دشمنان دائمی ندارند. منافع و تهدیدات است که می تواند دائمی باشد. بنابراین منافع دوکشور اگر ایجاب بکند که هر کدام از طریق انتقال گاز بتوانند برای خودشان منافعی را بدست بیاورند، حتما اینکار را خواهند کرد. ایران و ترکمنستان این ظرفیت را دارند که در همکاریهای منطقه‌ای با یکدیگر همکاری کنند و اختلافات خود را با یکدیگر حل کنند. انتقال گاز ترکمنستان از ایران به ارمنستان یکی از این موارد باشد.

آری، ایران در هر ابتکار منطقه ای علاقمند به همکاری است. به ویژه در شرایط کنونی که ایران می خواهد حسن نیت خود را در همکاری های منطقه ای نشان بدهد. در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران هم همکاری با همسایگان نقش خیلی اساسی دارد. بر عکس دوره احمدی نژاد که ما علاقمند بودیم به اینکه در کشورهای دیگر و در فواصل خیلی دور مثل «ماورای بهار»- آورسیز- برویم کار بکنیم و متحدانی داشته باشیم، سیاست خارجی در دوره آقای روحانی بیشتر منطبق است بر اینکه همکاری ها با کشورهای همسایه از اولویت بیشتری برخوردار است. این مشی دنبال می شود و ما روابط خیلی خوبی با همسایگان داریم.

در این رابطه ایران به عراق گاز صادر می کند و با وجود اینکه ممکن است در تحریم گازی ایالات متحده باشد، برای برقراری ثبات در عراق، آمریکا صادرات گاز ایران به عراق را از تحریم مستثنی کرده است. ایران در چا‌بهار با افغانستان و هندوستان کار می کند. این مورد را هم آمریکا از تحریم‌ها خارج کرده است. در چابهار موافقتنامه سه جانبه ما با افغانستان و هندوستان می تواند اجرایی بشود.

بدین ترتیب در سیاست خارجی ایران همکاری با همسایگان از اولویت برخوردار است. همکاری با کشورهای منطقه برای ما منفعت زیادی دارد و ما به آن علاقمند هستیم. همکاری ایران ارمنستان و ترکمنستان می تواند در همین چارچوب سودمند باشد.

اسپوتنیک با فرزاد رمضانی بونش، کارشناس مستقل و تحلیلگر مسایل  بین المللی و منطقه ای (خاورمیانه، آسیای مرکزی و ترکیه)در رابطه با صادرات گاز از ترکمنستان به ارمنستان از طریق ایران به گفتگو نشست.

مرز کوچک، اما مفید بین ایران و ارمنستان - اسپوتنیک ایران
گزارش و تحلیل
مرز کوچک، اما مفید بین ایران و ارمنستان

پرسش: آیا اختلاف‌نظرهای گازی با ترکمنستان مانع از اجرای پروژه گازی ترکمنستان – ارمنستان نخواهد شد؟

پاسخ: اگر نگاهی به وضعیت ارمنستان و ترکمنستان داشته باشیم، ترکمنستان از یکرو کشوری دارای منابع عمده گاز در جهان است. در این شرایط ترکمنستان مانند هر بازیگر دیگری بدنبال افزایش فروش گاز خود به کشورهای دیگر است. ارمنستان نیز کشوری است که با توجه به نبود منابع گسترده نفت و گاز در داخل کشور و نیازمندی برای واردات گاز و نفت، تلاش می کند به واردات گاز دست پیدا بکند.

ارمنستان از لحاظ جغرافیایی از یکرو با آذربایجان همسایه است  که با مشکلات زیاد امنیتی و نظامی و ژئوپلیتیکی با آن کشور روبروست. روابط ارمنستان با ترکیه با وجود تلاش هایی که طی دهه گذشته انجام شده، همچنان دارای تنش و مشکلات بسیاری است.

ایران تنها همسایه ارمنستان است که با آن کشور روابط بسیار خوبی با آن کشور دارد. در این شرایط ارمنستان تلاش می کند بگونه ای مستقیم و یا غیرمستقیم منافعی از طریق ایران بدست بیاورد. در واقع اگر ارمنستان و ترکمنستان به توافق گازی برسند. این گاز می تواند از طریق قرارداد سوآپ از طریق ایران براحتی صادر بشود. در این شرایط ایران می تواند نقش سوددهنده به هر دوکشور را داشته باشد.

ترکمنستان نمی تواند از طریق دریای خزر ( کاسپین) و آذربایجان منابع گازی خود را به ارمنستان برساند. چراکه هم آذربایجان و ارمنستان دارای روابط پرتنش هستند و بحث خطوط لوله گاز ترکمنستان با آذربایجان با چالش هایی روبروست. از اینرو ترکمنستان تلاش می کند در وضعیت موجود از جغرافیای ایران استفاده بکند و گاز خود را به ارمنستان صادر کند.

آیا نام تجهیزات رژه روز ارتش در ایران را می دانید؟ ( تصاویر) - اسپوتنیک ایران
گزارش و تحلیل
اگر برنامه دفاعی و نفوذ ایران در منطقه نبود چه می شد؟

البته اختلافات گازی مانع از اجرای این پروژه نخواهد شد. زیرا نفع هردوکشور در همکاری های گازی بین دو کشور وجود دارد. صادرات گاز از طریق ایران به ارمنستان بر اساس سوآپ می تواند اجرایی بشود.

پرسش: آیا اجرای این پروژه بر معاملات گازی ایران تأثیر خواهد گذاشت؟

پاسخ: ایران یکی از بزرگترین کشورها از لحاظ منابع گازی است. سوآپ ارمنستان و ترکمنستان نیز می تواند نوعی منافع مالی برای ایران داشته باشد و درصدی از فروش به ایران برسد. ممکن است رقابتی در این عرصه بروز کند، اما نمی توان آن را برخلاف منافع اقتصادی ایران تلقی کرد.

قرارداد سوآپ یا معاوضه یا تاخت نوعی از ابزار مشتقه است که در آن یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام می‌کند. عواید چنین قراردادی بستگی به نوع ابزار مالی مورد معامله دارد. این‌گونه از قراردادها معمولاً شامل تاریخ پرداخت و نیز نحوه محاسبه عواید یا جریانهای نقدی مورد معامله می‌باشد.

اولین سوآپ در سال 1981 میلادی بین شرکت IBM و بانک جهانی صورت گرفت. امروزه قراردادهای سواپ جزء مهمترین قراردادهای مالی مورد استفاده در دنیا می‌باشند. چنانچه مطابق گزارش بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی در سال 2010 حجم این نوع از قراردادها بیش از 348 تریلیون دلار بوده‌است.

 

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала