اسپوتنیک – فوتبال ورزشی است که برای بسیاری از یک ورزش گذشته و به جزئی از زندگی آنها تبدیل شده است. از قاره سبز تا قاره کهن و از آمریکا تا آفریقا ورزش فوتبال را دنبال می کنند. این رشته پرطرفدار ورزشی زن و مرد و یا پیر و جوان نمی شناسد.
فوتبال در ایران نیز همچون سایر کشورهای دنیا از طرفداران بسیاری برخوردار است و بسیاری در ایران این رشته ورزشی را دنبال می کنند و با هر پیروزی به هوا پریده و با هر شکست اشک میریزند.
فوتبال ایران در دوران حیات خود از ابتدا تا کنون دست خوش حوادث مختلفی از جمله پیروزی و شکست های بسیاری بوده است.
فدراسیون فوتبال ایران در سال 1946 تاسیس شد و در سال 1948 به عضویت فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) درآمد و در سال 1954 به کنفدراسیون فوتبال آسیا (ای اف سی) پیوست.
تیم ملی فوتبال ایران از زمان تاسیس فراز ونشیب های بسیاری داشته و تا به امروز 34 نفر ریاست این رشته ورزشی پرطرفدار در ایران و جهان را عهده دار بوده اند.
عمر 73 ساله فدراسیون فوتبال ایران همواره با خاطرات تلخ و شیرین بسیاری همراه بوده است. تیم ملی ایران برای نخستین بار در سال 1968 موفق شد قهرمانی آسیا را در تهران بدست بیاورد و چهار سال بعد نیز برای دومین بار در سال 1972 به این عنوان دست یافت.
اما دوران طلایی فوتبال ایران در دوران ریاست کامبیز آتابای، دهمین رئیس فدراسیون فوتبال ایران آغاز شد که تیم ملی فوتبال ایران برای نخستین بار توانست به مسابقات جام جهانی فوتبال (جام جهانی فوتبال 1978) صعود کند در این مسابقات اولین امتیاز خود را با تساوی در برابر اسکاتلند بدست آورد. از دیگر افتخارات این دوران می توان به صعود ایران به المپیک 1976 و قهرمانی ایران در مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1976 اشاره کرد که برای سومین سال پیاپی به این عنوان رسید.
کامبیز آتابای که از سال 1351 و به مدت 6 سال، دهمین رئیس فدراسیون فوتبال ایران بود، از او به عنوان موفق ترین رئیس فدراسیون فوتبال ایران شناخته می شود و او همچنین از سال 1355 تا 1357 به عنوان رئیس کنفدارسیون فوتبال آسیا فعالیت داشت.
پس از انقلاب اسلامی در ایران، ناصر نوآموز به عنوان اولین رئیس فدراسیون فوتبال ایران انتخاب شد و در زمان مدیریت وی، تیم ملی ایران در مسابقات جام ملت های آسیا 1980 که در کشور کویت برگزار شد، که این مسابقات با جنگ ایران و عراق همراه شد و با وجود مشکلاتی که ایران برای آماده سازی داشت، پس از تیم های کویت و کره جنوبی در جای سوم قرار گرفت. هشت بعد نیز در سال 1988 تیم ملی ایران در مسابقات جام ملت های آسیا در قطر بار دیگر به مقام سومی رسید.
اما به یاد ماندنی ترین دوران پس از انقلاب به سال های 1996 – 1998 برمیگردد که از نسل جدیدی در فوتبال ایران رونمایی شد، بازیکنانی همچون علی دایی، خداداد عزیزی، کریم باقری، مهدی مهدوی کیا، احمدرضا عابدزاده و ... .
یادی کنیم از بازی #فوتبال تاریخی #ایران_استرالیا
— Tavaana توانا (@Tavaana) November 28, 2016
در جشن بعد از صعود برای اولین بار بعد از سالها مردم سراسر ایران در خیابان رقصیدند. pic.twitter.com/oAKvVlXzo5
فوتبال ایران در مسابقات جام ملتهای آسیا 1996 که در کشور امارات برگزار شد، با بازیهای درخشان که انجام دادند، حتی می توانستند به فینال این رقابت ها برسند که به این مهم دست نیافتند و مقام سوم را به خود اختصاص دادند.
ایران در این رقابت ها تیم ملی کره جنوبی را نیز با 6 گل در هم کوبید. تیم ملی عربستان را نیز که یک رقیب سنتی برای ایران بشمار میرود را در مرحله گروهی با سه گل شکست داد.
تیم ملی ایران در ادامه به مسابقات مقدماتی جام جهانی 98 فرانسه پای گذاشت که پس از فراز و نشیب های بسیار، در نهایت توانست در بازی به یادمادنی که در ملبورن برابر تیم ملی استرالیا انجام داد، به عنوان آخرین تیم راهی فرانسه شود.
ایران در جام جهانی 1998 فرانسه با تیم های آلمان، یوگسلاوی و آمریکا همگروه شد و در دیداری که بازی قرن لقب گرفت، تیم ملی فوتبال آمریکا را با نتیجه 2 بر 1 شکست دهد و اولین 3 امتیاز خود در مسابقات جهانی را به حساب ایران واریز کند.
— John (@Pazitronika) December 10, 2019
در این دوره برخی از بازیکنان ایرانی طی سال های مختلف عنوان مرد سال آسیار به خود اختصاص دادند. خداداد عزیزی در سال 1996 - علی دایی در سال 1999 - مهدی مهدوی کیا در سال 2003 و علی کریمی در سال 2004 موفق شدند توپ طلای آسیا بدست بیاورند.
ایران همچنین طی سال های 2006 آلمان، 2014 برزیل و 2018 روسیه به مسابقات جام جهانی راه یافت که به جرات می توان گفت، بهترین تیم ایران در ادوار مختلف بود و حتی شانس صعود به مرحله دوم را نیز داشت ولی محقق نشد. ایران تیم ملی مراکش را شکست داد، برابر تیم ملی اسپانیا با نتیجه خفیف یک بر صفر شکست خورد و برابر تیم ملی پرتغال نیز به تساوی یک بر یک دست یافت.
اما فوتبال ایران مشکلات و دوران تلخی را نیز پشت سر گذاشته است که در دوره های مختلف کام مردم ایران را تلخ کرده است. شکست در دیدارهای حذفی جام ملت های آسیا، تعلیق فوتبال ایران و ... .
فدراسیون فوتبال ایران در سال 2006 پس از مسابقات مقدماتی جام جهانی آلمان به دلیل آنچه دخالت دولت در امور فدراسیون فوتبال خوانده می شد، پس از برکناری محمد دادکان از ریاست فدراسیون فوتبال ایران، فیفا ایران را ملزم به اصلاح اساسنامه و انتخاب رئیس جدید کرد که به علت عدم انجام خواسته های فیفا، فوتبال ایران تعلیق شد که با تلاش های محس صفایی فراهانی ایران توانست از این بحران خارج شود.
تیم ملی ایران آخرین بار در سال 1976 موفق شده کاپ قهرمانی آسیا را بدست آورد و بیش از 40 سال است که نتوانسته قهرمان آسیا شود و در دوره های مختلف به امید قهرمانی راهی این مسابقات شده، اما هرگز نتوانسته بر سکوی نخست بایستد.
شکست در ضربات پنالتی در برابر عربستان در سال 1996، شکست در برابر کره جنوبی در سال 2000، ضربه پنالتی چیپ یحیی گلمحمدی در سال 2004 و شکست در برابر چین، شکست در برابر عراق در جام ملتهای آسیا 2015 در دیداری که می توانست به راحتی پیروز شود و آخرین شکست در برابر ژاپن به دلیل حرکات عجیب و اعتراضات بازیکنان ایران در جام ملتهای 2019 می توانند از تلخترین شکست های ایران در مسابقات جام ملتهای آسیا باشند که مانع رسیدن این تیم به قهرمانی شده اند.
اما ایران روزهای تلخ تری را در دوران خود پشت سر گذاشته است که در این بین می توان به شکست ایران در برابر بحرین در مسابقات مقدماتی جام جهانی 2002 که منجر به صعود مستقیم تیم ملی عربستان شد اشاره کرد که پس از پایان این دیدار بازیکنان تیم ملی بحرین با پرچم عربستان در ورزشگاه دور افتخار زدند و ایران در نهایت در بازی پلی اف در برابر ایرلند قرار گرفت و نتوانست از پس این تیم برآید و از راهیابی به جام جهانی 2002 کره و ژاپن بازماند.
شکست ایران در مقابل عربستان در تهران نیز یکی دیگر از روزهای تلخ فوتبالی این کشور است. زمانی که علی دایی، سرمربی تیم ملی ایران بود. این پیروزی در برابر ایران با خوشحالی و بی حد بازیکنان تیم ملی عربستان در ورزشگاه آزادی، سالیان سال در ذهن هزاران تماشاگر ایرانی خواهند ماند.
اما تیم ملی فوتبال بانوان ایران نیز به دلیل استفاده همواره با مشکلاتی داشته اند. بانوان فوتبالیست ایرانی به دلیل استفاده از حجاب اجازه حضور در بسیاری از مسابقات بین المللی را بدست نیاوردند، حتی در سال 2011 به دلیل استفاده از حجاب از سوی فیفا اجازه حضور در بازی ها را از دست دادند.
تیم ملی فوتبال بانوان ایران تا کنون موفق به حضور در مسابقات جام جهانی فوتبال بانوان، جام ملتهای آسیا و المپیک نشده است و تنها چند دوره در رقابتهای قهرمانی غرب آسیا شرکت کرده است.
در ایران پیش از حضور بانوان در ورزشگاه ها برای تماشای مسابقات ورزشی آقایان از جمله فوتبال جلوگیری بعمل می آمد که در سال جاری با تصمیم مقامات ایرانی و تلاش هایی که صورت گرفت این مجوز صادر شد.
