معرفی رادارهای ایرانی در حوزه پدافند هوایی

رادارهای ساخت ایران در حوزه پدافند هوایی که با اتکا به توان داخلی و به دست متخصصین ایرانی ساخته شده اند از جمله دستاوردهای بزرگ جمهوری اسلامی محسوب می شوند.

به گزارش اسپوتنیک به نقل از خبرگزاری تسنیم، برای اولین بار حدود 5 سال پیش نام رادار معراج4 در فضای رسانه ای کشور مطرح شد.این رادار آرایه فازی در مراسم روز صنعت دفاعی در 31 مرداد 1395 به همراه برخی دیگر از اجزاء سامانه باور-373، معرفی شد. این رادار یک رادار کنترل شکاری با برد بلند است.از قابلیت های این رادار، ردگیری همزمان 200 هدف در محدوده برد خود به صورت سه بعدی است. با توجه به زاویه ثابت آنتن تخت این رادار در راستای عمودی، قابلیت پویش (اسکن) الکترونیکی محیط در این رادار نیز ایجاد شده است.

پروژه عصر، رادار هوایی دیجیتالی است که در باند S عمل کرده و علاوه بر استقرار در پایگاه‌های ساحلی، نیاز عمده یگان‌های شناور کشور در رده ناو و بالاتر را در زمینه هشدار اولیه هوایی برطرف می‌کند. باند S برای کار در محیط‌های دریایی و شرایط مختلف آب و هوایی بسیار مناسب بوده و طول موج آن بین 8 تا 15 سانتیمتر است.به علاوه به دلیل طول موج کاری این باند، رادار عصر توانمندی مناسبی در کشف اهداف هوایی پنهانکار دارد. در این رادار از آنتن مسطح استفاده شده است که از نظر مشخصات عملکردی بهتر بوده و امروز بیشتر رادارهای پیشرفته از چنین آنتن‌هایی استفاده می‌کنند.

رادار چشم عقاب به عنوان دومین محصول مهم راداری معرفی شده توسط جهادخودکفایی نیروی دریایی ارتش ایران ، از طراحی به مراتب پیشرفته تری نسبت به رادار عصر برخوردار است.این رادار در واقع از چهار آنتن صفحه تخت که هر یک دارای 1000 المان کوچک رادار هستند تشکیل شده است. این چهار آنتن با زاویه 90 درجه نسبت به هم قرار گرفته و کل محیط پیرامونی شناور را پوشش می دهند.برد این رادار که در باند S عمل می کند حدود 200 کیلومتر بوده و هر وجه آن توانایی رهگیری همزمان 3 هدف و مجموعاً توسط چهار وجه رادار، توانایی رهگیری همزمان 12 هدف وجود دارد.

 رادار فتح ۱۴ پیشرفته که اواخر سال 1392 در شیراز معرفی شد، توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ساخته شده است. فتح-14 از جمله سامانه‌های جستجو و مراقبت هوایی برد بلند محسوب می‌شود که با تولید آن به عنوان رادار هشدار اولیه در شبکه پدافند هوایی، توان مراقبت هوایی کشورمان بیش از پیش تقویت شد.فتح-14 یک رادار برخوردار از فناوری حالت جامد بوده و قله توان آن 24 کیلووات است. رادار فتح-14 قابلیت ردگیری بیش از 40 هدف را حین جستجو داشته و برد نهایی آن 600 کیلومتر است.

خانواده رادارهای مشهور نبو، یکی از مطرح ترین رادارهای پدافند هوایی روسیه است که اولین نمونه های آن در دهه 1980 و نمونه های پیشرفته آن طی دو دهه بعد معرفی شد.نمونه ایرانی رادار نبو، اهداف آیرودینامیک را با سرعت 30 تا 1000 متر بر ثانیه (3 ماخ در ارتفاع متوسط)، اهداف بالستیک را تا سرعت 12 ماخ و حتی ماهواره های مدار پائین را تا سرعت 23 ماخ کشف می کند.آنتن این رادار از نوع آرایه فازی بوده و در بادهایی تا سرعت 90 کیلومتر بر ساعت قابلیت به کارگیری دارد.

رادار کیهان یک رادار 2بعدی است که به گفته مسئولین دفاعی کشور قابلیت کشف فاصله، زاویه سمتی و سرعت شعاعی اهداف را داشته و آشکارسازی و ردگیری اهداف هوایی در ارتفاعات مختلف شامل هواپیماهای متعارف، پنهانکار، ریزپرنده‌ها و موشک‌های کروز از دیگر توانمندی‌های آن است.

نام ثامن بر روی دو نوع رادار ایرانی گذاشته شده است. یک رادار هواشناسی ثامن و دیگری یک رادار نظامی در باند VHF. همانطور که اشاره شد، باند VHF از باندهای طول موج بلند است که برای کشف اهداف با سطح مقطع راداری پائین که رادارگریز یا به بیان بهتر، پنهانکار راداری، تلقی می‌شوند بسیار توانمند است.این رادار در زمره نمونه‌های میانبرد و راهکنشی (تاکتیکی) بوده و قابلیت کشف اهداف پنهانکار و ریزپرنده را دارد. 

شهاب، سامانه راداری میانبرد، راهکنشی و غیر قابل کشف با قابلیت تداوم عملیاتی بالا در شرایط و محیط‌های جنگ الکترونیک بوده که در شرایط تحریم توسط متخصصان قرارگاه پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به بهره‌برداری رسیده است.

رادار آرش۱ و ۲  جستجوگر، شناسایی اهداف در برد بلند با قابلیت تفکیک دقیق در سمت و برد پروازهای نزدیک به هم و کشف اهداف با سطح مقطع راداری کم را برعهده دارد.

آرش-1 که قابلیت کشف ریزپرنده‌ها را  دارد، از نوع استقراری بوده و برد آن در حدود 400 کیلومتر تخمین زده می‌شود.

سامانه راداری نذیر که برای اولین بار در شهریور 1394 معرفی و عملیاتی شدن آن در آستانه روز پدافند هوایی در شهریور 1395 اعلام شد، راداری پیشرفته با برد بیش از 800 کیلومتر با قابلیت کشف اهداف تا ارتفاع بیش از 30 کیلومتر است. برد آن 1100 کیلومتر و ارتفاع قابل پوشش آن 300 کیلومتر عنوان شد. تنها با چهار رادار از نوع قدیر، منطقه ای تا عمق دست‌کم 500 کیلومتر در فضای کشورهای همسایه قابل رصد است.

رادار سپهر که به عنوان دوربردترین رادار ایران نیز مطرح است ، از نوع رادارهای ماوراء افق بوده و به گفته مسئولین دفاعی برد معمول آن 2500 کیلومتر است که قابلیت تغییر از 800 کیلومتر تا 3000 کیلومتر را نیز دارد.