اسپوتنیک — محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران در خصوص پایان فرصت 2 هفته‌ای ایران و اقدام بعدی ایران در ارتباط با برجام اعلام کرد که اقدام بعدی را اعلام کردیم، در نامه آقای روحانی به سران و نامه بنده به خانم موگرینی 2 مرحله اقدامات اعلام شده، مرحله نخست از 18 اردیبهشت ماه آغاز شد و از مرحله دوم نیز از 16 تیرماه آغاز میشود.
ظریف گفت: ایران از تاریخ 7 ژوئیه مرحله دوم کاهش تعهدات هسته ای را آغاز خواهد کرد.
توافق هسته‌ای ایران و قدرت های بزرگ جهان که به آن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هم گفته میشود، سال 2015 میان ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 متشکل از آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین، پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به علاوه آلمان منعقد شد. برپایه این توافق، در برابر محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور لغو یا تعلیق شد.
حسن بهشتی پور، کارشناس و پژوهشگر در زمینه مسایل هسته ای در گفتگو با خبر گزاری اسپوتنیک گفت:
ایران پیش از این نامه ای رسمی به آژانس بین المللی انرژی اتمی و اعضای توافق هسته ای 5+1 که امروزه به 4+1 تبدیل شده ارسال کرد و در این نامه دقیقا توضیح داده شده که چه اقداماتی را انجام خواهند داد.
ایران تا تاریخ هجدهم تیرماه دو اقدام، یکی در مورد افزایش غنی سازی اورانیوم که تا پیش از این تنها با "آی آر 1" کار می کرد و لی "آی آر 6" هم به وارد مدار کرده است و این توان غنی سازی را دقیقا افزایش داده به طوریکه ایران تا نهم تیرماه به بعد ذخایر 300 کیلوگرمی را که در برجام تعهد کرده بود را پشت سر خواهد گذاشت. ایران در برجام تعهد کرده بود که مازاد 300 کیلوگرم را به سایر کشورها بفروشد و یا با اورانیوم طبیعی مبادله کرده و سپس اورانیوم طبیعی را وارد ایران کند.
اما اکنون با توجه به اینکه آمریکا در این زمینه تحریم هایی علیه ایران اعمال کرد، واشنگتن انتظار داشت که ایران برای اجرای برجام، عملا غنی سازی را باید متوقف کند و ایران این موضوع را نپذیرفت و اعلام کرد که به غنی سازی ادامه خواهیم داد و تعهد مازاد 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده را اجرا نمی کنیم.
دومین اقدام ایران مربوط به بحث تولید آب سنگین است در کارخانه آب سنگین اراک است که ایران تعهد کرده بود که ذخایر آن در سال به بیش از 130 تن نرسد. پیش از این ایران آب سنگین مازاد خود را به کشورهایی نظیر روسیه، عمان و یا قزاقستان واگذار می کرد، اما پس از تحریم های جدید آمریکا در این زمینه، به طور طبیعی این کشورها آب سنگین مازاد را از ایران خریداری نمی کنند، بنابراین ایران این سقف را پشت سر خواهد گذاشت.
اگر کشورهای اروپایی به اقداماتی را که در برجام تعهد کردند تا هجدهم تیرماه اجرایی کنند، ایران نیز به تعهدات قبلی خود بازمیگردد، در غیر اینصورت اگر اتحادیه اروپا تا تاریخ فوق اقدامی انجام ندهد، ایران دو اقدام دیگر که طی نامه رسمی اعلام کرده است، صورت خواهد داد.
تا به این مرحله کاهش تعهدات ایران یکی از آنها افزایش مقدار غنی سازی اورانیوم و دوم راه اندازی دوباره راکتور آب سنگین اراک است که پیش از این قرار بود که چین این راه اندازی را صورت دهد ولی چون تا بحال اقدامی صورت نگرفته است، ایران این کار را صورت خواهد داد. این اقداماتی است که ایران برای وادار کردن کشورهای اروپایی به انجام تعهدات آنهاست که در صورت اجرایی شدن تعهدات ایران به وضعیت پیش از 18 اردیبهشت ماه 1398 بازخواهد گشت.
کشورهایی اروپایی در واقع اعلام کردند که قصداجرایی کردن تعهدات خود را دارند، اما به نظر می رسد که نمی توانند و در یکسال گذشته نشان دادند که قدرت لازم برای اینکه به شرکتهای این کشورها برای همکاری، مبادله، سرمایه گذاری و مبادلات بانکی را با ایران انجام بدهند را ندارند و ارزیابی اولیه به اینصورت است که فعلا نمی توانند چنین کاری را انجام دهند و باید در آیند دید که سمت و سو تحولات چگونه خواهد بود.
