اسپوتنیک — از ماه ژانویه تا مارس 2019، میزان تحویل نفت توسط تانکرهای ایران و ونزوئلا به چین به ترتیب به میزان 78 و 192 درصد افزایش یافت. چین بعنوان بزرگترین سرمایهگذار در کاراکاس محسوب شده و همچنین به طور فعال در پروژههای تهران سرمایهگذاری میکند. کارشناسان معتقدند، چین در تلاش برای کمک به شرکای انرژی خود در برابر تحریمهای ایالات متحده است؛ اما دلیل دیگری نیز وجود دارد، تحلیل گران معتقدند که چین قصد دارد از خود در برابر فشار آمریكا محافظت كند.
دلیل علاقه چین برای خرید نفت از ایران و ونزوئلا علی رغم اینکه هر دوکشور تحت تحریمهای ایالات متحده قرار دارند چیست؟ آیا میتوان گفت که اتحاد جدیدی میان ایران، چین و ونزوئلا در حال شکلگیری است؟ ایران چه خریداران بالقوه دیگری برای نفت خود میتواند پیدا کند؟
برای یافتن پاسخی برای این سوالات با دکتر منوچهر تکین، کارشناس در حوزه نفت و گاز از لندن به گفتگو نشستیم.
دلیل علاقه چین برای خرید نفت از ایران و ونزوئلا علی رغم اینکه هر دوکشور تحت تحریمهای ایالات متحده قرار دارند چیست؟
"ایران از تمامی جنبهها تحت فشار قرار دارد و متاسفانه حتی اگر کشوری نفت ایران را خریداری کند و بخواهد پرداخت خود را از طریق سیستمهای بانکی بینالمللی انجام دهد، آمریکا جلوی این کار را میگیرد. بعنوان مثال ما پول حاصل از فروش نفت به هند را به روپیه و در بانکهای این کشور دریافت میکنیم و این در حالی است که ما به عنوان یک کشور صادر کننده نفت نیاز داریم تا پول نفت خود را به ارزی دریافت کنیم که بتوانیم آزادانه با آن در سراسر دنیا خرید داشته باشیم ولی اینکه ما مجبور باشیم پول صادرات نفت خود را از هندوستان خرید داشته باشیم به ضرر ایران است حتی اگر نفت خود را به قیمت معمول و بدون تخفیف به فروش رسانده باشیم.
با وجود تحریمهای و فشارهای ایالات متحده بر روی کشورهای خریدار نفت، این یک مسئله طبیعی محسوب میشود که کشوری مانند چین بدون نگرانی از تهدیدها نفت خود را از ایران خریداری نماید".
آیا میتوان گفت که اتحاد جدیدی میان ایران، چین و ونزوئلا در حال شکلگیری است؟
"این اتحاد آنچنانی محسوب نمیشود. بنده با مسائل مربوط به ونزوئلا آشنایی کامل دارم، در این کشور با روی کار آمدن آقای چاوز، وی بیست هزار کارمند این صنعت را اخراج نمود اما پس از مدتی صنعت نفت این کشور بر روی روال خوبی قرار گرفت ولی اتفاقات 2-3 سال اخیر و مسائل سیاسی این کشور و ورود آمریکا، شرایط صنعت نفت این کشور را به موقعیت حال حاضر کشاند که این کشور از لحاظ خرید دستگاهها و وسائل نفتی و صادرات نفت با مشکل روبروست. این کشور تنها روزانه 400 هزار بشکه نفت به آمریکا صادر میکرد و حتی شرکت ملی نفت ونزوئلا چند شرکت نفتی مستقر در ایالات متحده مانند سیتگو دارد که تمامی آنها با تحریمهای اعمالی در وضعیت نامشخصی قرار دارند.
از سوی دیگر به عنوان مثال ونزوئلا یک مشکل در زمینه تامین نفت سبک برای به تزریق به خطوط لوله نفت سنگین برای به جریان انداختن نفت احتیاج دارد و حتی چندی پیش نفت سبک مورد نیاز خود را از عربستان سعودی تامین نمود اما اگر این کشورها تحت فشار از ارائه نفت سبک سرباز بزنند صنعت نفت ونزوئلا با مشکل روبرو میشود.
با توجه به مسائل یاد شده ونزوئلا تحت فشار قرار دارد و هرجا و به هر طریقی که بتواند اقدام به فروش نفت خود میکند و روسیه نیز به این کشور در این زمینه کمک میکند و حتی من شنیدهام که این کشور یک شعبه بانکی در شهر مسکو پایتخت روسیه گشوده است تا به تجارت نفتی خود کمک کند. این مسائل منجر به این میشود که این کشور از یک سو با چین بعنوان خریدار نفت و از سوی دیگر با روسیه به عنوان کشور کمککننده در تسهیل فروش نفت و از سوی دیگر با ایران حتی با وجود این مسئله که هر دو کشور صادر کننده و به نوعی رقیب هم هستند، همکاری داشته باشد.
اما در مورد اتحادی که شما فرمودید از نظر عملیات نفتی و نه از نظر سیاسی، شاید این اتحاد را حتی بتوان اتحاد چهارگانه ایران، روسیه، ونزوئلا و چین نامید".
ایران چه خریداران بالقوه دیگری برای نفت خود میتواند پیدا کند؟
"نفت کالایی است که وقتی روی کشتی بارگیری میشود و راهی دریای آزاد میشود دیگر تفاوتی نمیکند که مقصد آن کجا باشد، ممکن است حتی مقصد آن عوض شود؛ البته که مشخصات نفت مشخص کننده منبع آن است. متاسفانه ایالات متحده دارای سیستم ردگیری است و اینکه کشتیهای نفتی ایران در کجا واقع هستند را حتی شرکتهای بیمه بصورت اطلاعات باز در اختیار دارند و به همین دلیل است که آمریکا میتواند بر روی خریداران نفت ایران فشار بیاورد، اما در همین جا یک قابلیت انعطاف برای ایران وجود دارد که میتواند با خاموش کردن رادار نفتکشها به فروش نفت خود ادامه دهد".