در روز 27 فوریه نخست وزیر ارمنسان اقاي نیکول پاشینیان از ایران دیدار خواهد کرد. یکی از موضوعات مهم مورد بحث و تبادل نظر، مسئله اجرای مرحله به مرحله توافق نامه امضا شده بین ایران و اتحاديه اورآسيا خواهد بود. در مصاحبه ای با اسپوتنیک، دو کارشناس مستقل ایران و از متخصصین خاورميانه، چشم انداز همبستگی اقتصادی ایران با اتحاديه اقتصادی اورآسيا ارزيابي نموده اند. به عقيده کارشناسان ايراني، این توافق نامه، یک پلت فرم عالی نه تنها برای کشورهای مستقل مشترک المنافع، بلکه حتی برای ديگر کشورهای خاورمیانه است.
در اين راستا، با آقاي بهرام امیرحمدیان کارشناس ارشد جغرافی سیاسی ایران و مسائل آسیای مرکزی و قفقاز، استاد دانشگاه تهران در بخش مطالعات جهان، رئیس سابق انجمن جامعه دوستی ایران و روسیه به گفت و گو نشستیم.
اسپوتنیک: با توجه به علاقمندی ایران و حتی سایر کشوهای خارج از حوزه اورآسیا آیا می توان گفت که اتحاد در واقع پروژه امید بخش و پلاتفرم خوب برای همگرایی اقتصادی بسیاری از کشورها، نه فقط کشورهای مشترک المنافع است؟
در پاسخ به این پرسش می توان گفت که ساختار اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا به طوری نیست که بتواند همه فعالیتها و نیازهای اقتصادی و فنی و تکنولوژیک اعضا را در درون اتحادیه تامین کند. بنابراین اتحادیه بخشی از نیازهای اعضا را تامین خواهد کرد و اتحادیه کماکان به سرمایه گذاری خارجی بیرون از اتحادیه و تکنولوژی های پیشرفته ای که نمی تواند تامین کند، نیازمند خارج از اتحادیه خواهد بود. ایران نیز به عنوان شریک تجاری در تجارت ترجیحی و معافیتهای بازرگانی با این اتحادیه همکاری خواهد داشت. در صورت عضویت ایران در این اتحادیه، اتحادیه اقتصادی اوراسیایی می تواند با بهره گیری از فضا و شبکه های ارتباطی و بنادر جنوبی ایران در خلیج فارس و دریای عمان با کشورهای منطقه خلیج فارس و دریای عمان و اقیانوس هند ارتباط برقرار کند. هم چنین ایران می تواند از مبادلات اقتصادی و تجاری و روابط فرهنگی بیشتری با اعضا نسبت به گذشته برخوردار شود.
آقای احمديان خاطرنشان کرد حل و فصل مسئله منطقه تجارت آزاد در شهر مغری در چارچوب بازدید نخست وزیر ارمنستان از تهران به نفع همه اعضای اتحادیه اقصادی اوراسیا است:
«تاسیس منطقه آزاد تجاری مشترک ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیایی به نفع هر دو طرف خواهد بود. طرح ایجاد منطقه ازاد تجاری مشترک بین ایران و ارمنستان در منطقه مقری می تواند به رونق اقتصادی منطقه مرزی مشترک و پسکرانه های آن کمک کرده و موجب ایجاد اشتغال و رونق تجاری هر دو طرف شود. منطقه آزاد اقتصادی جلفا برنامه های معینی برای تاسیس این بازارچه مشترک دارد. در هر حال ایران علاقه مند به همکاری با ارمنستان است. ولی نباید فراموش کرد که اقتصاد ارمنستان اقتصاد کوچکی است و حجم مبادلات هر دو کشور محدود است. از سویی دیگر روابط تجاری ارمنستان با ترکیه(که فاقد روابط دیپلماتیک رسمی هستند) بیشتر از روابط تجاری آن با ایران است. البته ایران این مسائل را در نظر دارد».
از سوی ديگر، کارشناس ديگر ايراني آقاي شعیب بهمن، کارشناس مسائل بین الملل و روابط بین ایران و روسیه و همچنین رئیس موسسه پژوهان جهان معاصر معتقد است که اجرای اولیۀ توافق بين اتحاديه اقتصادي اوراسيا و ایران توسط همه احزاب، باعث کاهش فشار اقتصادی ایالات متحده در برخی کشورهاي عضو اين اتحاديه می شود: «پيوستن ايران به اتحاديه اقتصادي اورآسيا، از نظر اقتصادي بسيار مهم است. با توجه به ظرفيت اقتصادي کشورهاي عضو اتحاديه اقتصادي اورآسيا، هم ايران مي تواند از روابط اقتصادي با کشورهاي اتحاديه آنها استفاده کند و هم کشورهاي عضو اين اتحاديه مي توانند از توانمندي هاي ايران استفاده کنند، همگرايي منطقه اي بين کشورهايي عضو اين اتحاديه حائز اهميت است. از نظر ژئوپلوتيکي، پيوستن ايران به اين اتحاديه بسيار مهم است زيرا ايران مي تواند به عنوان پل شمالی-جنوبی نقش ایفا کند تا کشورهای اوراسیا را با کشورهای خلیج فارس و اقیانوس هند مرتبط کند. در واقع بدين ترتيب مسافت ترانزيت کالا به کشورهاي جنوبي براي اتحاديه اقتصادي اورآسيا کاهش پيدا مي کند و هزينه کمتري خواهد داشت.
در بعد بين المللي نيز پيوستن ايران بيانگر اين است که سياست های ایالات متحده را برای انزوای اقتصادی و فشار بر برخی کشورهاي منطقه (من جمله ايران و روسيه را) خنثی خواهد کرد. اين امر نشان مي دهد که ديگر کشورها خارج از تصميمات امريکا مي توانند عمل کنند.
علاوه بر ایران، برخی کشورهای دیگر نیز خواستار عضویت در اتحادیه اقتصادی اورآسیا هستند. از میان این کشورها می توان به اسرائیل، کشور متضاد با ایران اشاره نمود.
اسپوتنیک: نظر شما در خصوص تلاش اسرائيل براي پيوستن به اتحاديه اقتصادي اورآسيا چيست؟ نگاه ايران به پيوستن اسرائيل به اين اتحاديه چگونه خواهد بود؟
بحث عضويت اسرائيل در اتحاديه اقتصادي اورآسيا فعلا به صورت بحث و گفتگو بوده است، به نظر مي رسد که پيوست اسرائيل به اين اتحاديه با چالش هاي متعددي مواجه باشد. در حاليکه مذاکرات بين ايران و اتحاديه اورآسيا از مدت ها پيش شروع شده است و دو طرف به سمت اجرايي کردن اين توافقات و شيوه هاي قانوني ان در حرکت هستند. در حال حاضر همکاري ايران با اتحاديه اورآسيا عيني تر است و اين اسرائيلي ها بايد تصميم بگيرندکه ايا حاضر هستند با اتحاديه اي کار کنند که ايران عضو اين اتحاديه خواهد بود و همکاري تنگاتگي دارد. در هر صورت ایران در صورت تمایل اسرائیل برای پیوستن به این اتحادیه، از امتیازات اقتصاد و تجارت خود در اين اتحاديه را از دست نخواهد یافت. علاوه بر این، ایران ارتباطات سیاسی و تجاری بیشتری با اعضای دائم فعلی اتحادیه دارد.
یکی از مسائل مهم در امضای توافقنامه ایجاد موافقتنامه کاهش و يا به صفر رساندن تعرفه هاي گمرکي بین ایران و اتحاديه اورآسيا است، چشم انداز اجراي اين بند توافق نامه را چگونه مي بيند؟
"روند پيش برد اين توافق نامه به صورت گام به گام خواهد بود، دو طرفين بايد بر مبناي توافقات مشترک دست به رفع تعرفه هاي گمرکي بزنند. اگر همکاري ها در اين خصوص به اجرا درآيد، ايران نيز تمايل خواهد داشت که بندهاي انرا اجرا نمايد. از انجا که هنوز اين توافق نامه به طور کامل اجرا نشده است، در صورت اجرا ايران طبق توافق نامه عمل خواهد کرد و اقدام به کاهش يا لغو تعرفه هاي گمرکي خواهد نمود".
