در جنگ‌های امروزی تسلط بر دریانوردی یک اصل مهم به شمار می‌رود. ناوگان‌های دریایی در دنیا سابقه چند هزار ساله دارند و تعداد جنگ‌ها و فتوحاتی بزرگی که انواع کشتی در آن عامل اصلی موفقیت و برتری نظامی بودند قابل توجه است. شاید برجسته ترین بخش این نبردها زمانی بود که انسان‌ها تصمیم گرفتند گاهی جنگ‌ها را از زیر آب مدیریت کنند و بدین وسیله با کمک اصل غافلگیری نتایج جنگ‌ها را به سود خود رقم بزنند. از حدود ۴۰۰ سال قبل که زیردریایی‌ها اعلام موجودیت کردند چندان حوزه عملکرد انعطاف پذیری نداشتند ولی به تدریج با انواع ابداعات توانستند بر مشکلات اصلی خود فائق شوند و به سلاح موثری تبدیل شوند.
زیردریایی‌ها همیشه با چند چالش اصلی روبرو بودند. در ابتدا نیروی محرک آن‌ها چالش مهمی بود و بعد مقدار عمقی که می‌توانستند به زیر آب نفوذ کنند و البته بعد از آن قابلیت حفظ یا تولید مقدار اکسیژنی که برای فعالیت کارکنان زیردریایی از اهم واجبات بود تا به وظایف خود عمل کنند. مسایل مهم دیگری نیز در زیردریایی‌ها مطرح هستند همانند سازوکار تامین رفع نیازهای روزمره کارکنان ولی در حقیقت کسانی که در زیردریایی‌ها مشغول به کار می‌شوند، می‌دانند که این مسایل با وجود برنامه‌ریزی و و تامین در درجه چندم اهمیت قرار دارند.
وظایف یک زیردریایی همانند وظایف خطیر گروه شناسایی و تخریب نیروی زمینی است؛ ولی به دلیل اینکه زیردریایی در شرایط خاصی به عملیات می‌پردازند دچار محدودیت‌های بسیار بیشتر و البته در معرض خطرات مهلک‌تری هستند. هر لحظه حضور در زیردریایی حتی در شرایط غیر جنگی خود یک نبرد تمام عیار است. تصور کار در عمق آب در یک جای محدود در یک منطقه جنگی را تصور کنید درحالی‌که زیردریایی حامل اژدرها و موشک‌ها برای نبرد است.
با حضور زیردریایی‌ها و اثبات اهمیت استراتژیک آن‌ها در معادله‌های نبرد، توجه کشورهای زیادی برای ایجاد ناوگان زیردریایی در نیروی دریایی ارتش‌ها جلب شد. در ۷ دهه پیش آلمانی‌ها زیردریایی ساخته بودند که مسافت بین اروپا و امریکا، به‌راحتی در حوزه برد آن قرار می‌گرفت یا تلاش‌های ژاپن برای ساخت یک زیردریایی بیش از ۶۰۰۰ تنی با قابلیت حمل هواپیما از جمله تلاش‌های شگفت‌آور و آینده‌نگرانه به این سلاح زیرآبی بود.
این توجه تا جایی است که اکنون زیردریایی با قوه هسته‌ای در اعماق دریا به عملیات مشغول هستند درحالی‌که تلاش برای ساخت هواپیما اتمی چندان موفق نبوده و حتی اندک ناوهای هسته‌ای در میان آب‌های دنیا به دریانوردی مشغول هستند؛ اما در حوزه زیر دریای هسته‌ای کشورهایی که تعداد آن از انگشتان دست نیز کمتر است در یک رقابت شدید به تجهیز و نوسازی ناوگان خود می‌پردازند.
زیردریایی قاتل خاموش ناوها pic.twitter.com/oUcdpqu6eB
— John (@Pazitronika) 24 декабря 2018 г.
زیردریایی هسته‌ای با تامین قوای مورد نیاز برای حرکت و تامین اکسیژن ناشی از الکترولیز آب یک گام بلند در ارتقا کیفیت زیردریایی‌ها است. در این کلاس زیردریایی‌ها با تامین نیازهای اولیه خود می‌توانند تا مدت‌ها در اعماق آب‌ها مشغول فعالیت باشند که برای هر دشمنی می‌تواند به یک خطر جدی و مهلک تبدیل شوند. در دنیای امروز انواع رده‌ها و کلاس‌ها برای ساخت و تجهیز زیردریایی تعریف شده و هر زیردریایی با تعریف وظایف خود برای شرایط جنگی خاصی طراحی می‌شود.
اکنون با وجود امکان پرتاب موشک هسته‌ای از زیردریایی‌های امروزی آن‌ها به یک اسلحه بازدارنده و قدرتمند در دنیا تبدیل شده‌است. هرچند خطراتی که کارکنان شجاع زیردریایی تحمل می‌کنند نیز به شدت افزایش پیدا می‌کند. این اسلحه‌‌های زیرآبی و مرگ‌بار باعث شدند که ارتش‌های جهان نیز به فکر چاره و مقابله باشند. انواع رادارهای و مین‌های انداختنی برای مقابله با زیردریایی ساخته شده است و کار تا جای پیش رفته که مین‌های انداختنی هسته‌ای به عنوان راه چاره در مقابل مانورهای زیردریایی به مهمات ارتش وارد شده است. حتی برای غافلگیری زیردریایی‌ها از هواپیمای ضد‌زیردریایی متنوعی رونمایی شد که برای کشورهایی که زیردریایی ندارند یک راهکار جایگزین برای مقابله بود.
زیردریایی طارق pic.twitter.com/8jvAZ1RSXl
— John (@Pazitronika) 24 декабря 2018 г.
ایران نیز با وجود مرزهای ساحلی بسیار زیاد و کم نظیر خود در شمال و جنوب و توانمندی دشمن در تسلیحات دریا پایه نیاز به تقویت نیروی دریایی خود را در زمره مهم‌ترین برنامه‌ها قرار داده‌است. در ابتدا و در دهه ۷۰ میلادی ایران با خرید چند زیردریایی از اتحاد جماهیر شوروی صاحب این تجهیزات شد. این زیردریایی‌ها که از کلاس کیلو (Kilo class) هستند با موتور دیزل الکتریک و با وزن ۳۹۰۰ تنی خود به تامین امنیت بنادر و پایگاه‌های دریایی ایران پرداختند. این زیردریایی کلاس سنگین برای مانورهای شناسایی نیز قابلیت استفاده دارد و هم اکنون کشور روسیه از ۱۷ فروند از آن به صورت عملیاتی بهره می‌برد. این زیردریایی در ایران به نام طارق مشهور هستند با وجود قدیمی بودن عملکرد خوبی دارند؛ ولی در هر صورت با وجود شرایط دریایی خلیج‌فارس و جزرومدهای آن و همچنین مشکلات تعمیر و نگهداری کلاس کیلو و البته لزوم استقلال و خودکفایی نظامی، ایرانیان مجبور به ورود به حوزه تجربه ساخت زیردریایی جدیدتر شدند.
توجه به کلاس‌های سبک‌تر زیردریایی و متناسب با شرایط خلیج فارس و سواحل مکران از اولویت‌‌ها بود. با توحه به مشخصات کلاس میدجت‌ها و توانمندی این زیردریایی‌ها، ایران از زیردریایی موتور دیزل الکتریک غدیر با طول ۲۹ متر رونمایی کرد. این زیردریایی با قابلیت جابجایی بیش از ۱۱۰ تن می‌تواند با کف نشینی در بستر دریا به کمین بنشیند و بدین‌وسیله از جستجوی سونارها در امان باشد. این زیردریایی ارتقا یافته با حضور در آب‌های ایران جان تازه‌ای به نیروهای دریایی ایران بخشید و تا به حال تعداد ۲۱ عدد از آن ساخته شده است. با امکان ساخت بیشتر در زمان کمتر و قابلیت انجام عملیات تیمی توسط این زیردریایی‌ها در این منطقه جغرافیایی زیردریایی غدیر از کلاس کیلو بسیار موثرتر و مفیدتر است. این زیردریایی در مواجهه با ناوهای امریکایی حاضر در منطقه نیز عملیات‌های شناسایی خاصی انجام داد که با موفقیت همراه بوده است یکی از آن‌ها پخش تصاویر مربوط به رصد یک ناو آمریکایی بود که از رسانه‌های دنیا پخش شد.
زیردریایی مطرح بعدی ایران با نام فاتح گام های برای ساختن زیردریایی رده نیمه سنگین است که حرکت به سمت آب‌های آزاد را به ایرانیان هدیه می‌کند. این پروژه خود بستر مناسبی برای تجربه کلاس‌های سنگین‌تر زیردریایی است. کلاس فاتح با وزن ۵۰۰ تنی و قابلیت دریانوردی ۳۵ روزه با نمایش توانمندی‌های خود به رقیبی جدی برای زیردریایی سنگین همچون کلاس کیلو تبدیل شده‌است و در سرعت برد و ماندگاری در عمق آب با آن رقابت تنگاتنگی دارد. بدین صورت ایرانیان می‌توانند به تسلط در تنگه‌‌های دورتری همانند باب‌المندب نیز چشم داشته باشند و به عبارتی عمق دفاعی ایران با حضور زیردریایی فاتح بسیار بیشتر خواهدشد.
یک سال بعد زیردریایی بعثت نیز به ناوگان دریایی ایران اضافه شد تا توانمندی ایران در ساخت زیردریایی نیمه سنگین مورد توجه نظامیان جهان قرار بگیرد. این زیردریایی ۶۰ متری قادر به انجام فعالیت در عمق ۳۳۰ متری است و باوجود توانایی استفاده از اژدر قادر به استفاده از موشک کروز دریایی نیز است. این مسله از این نظر مهم است که ایران خود توانایی ساخت موشک کروز تا برد ۲۰۰ کیلومتر را اختیار دارد. در کنار همه این پیشرفت‌ها برنامه‌هایی از ساخت زیردریایی اتمی هم هر از گاهی به گوش می‌رسد که حداقل نشان می‌دهد ایران برای افزایش قدرت غافلگیری و بازدارندگی خود از صرف هزینه‌های کلان‌تر هیچ ابایی ندارد کما‌اینکه تا کنون نیز با همین بودجه نظامی اندک (نسبت به کشورهای منطقه) دست‌آوردهای شگرفی داشته است.
زیردریایی غدیر pic.twitter.com/cf4d2IOoTW
— John (@Pazitronika) 24 декабря 2018 г.
وجود خطرات دریاپایه در منطقه بخصوص رفتار تهدیدآمیز آمریکایی‌ها و حضور تجهیزات و پایگاه‌های نظامی زمینی و دریایی همچون ناوها در خلیج فارس ایرانیان را گوش به زنگ نگاه داشته است. آن‌ها حساب ویژه‌ای روی ادوات نظامی خود به ویژه زیردریایی خود کرده‌اند چرا که با وجود آن به راحتی می‌توانند تا نزدیکی دشمن پیش رفته و صدمات سهمگینی به آن وارد کنند. از این رو حضور نوع جدیدی از زیردریایی کلاس غدیر همانند یک برگ برنده در این عرصه به شمار می‌رود این زیردریایی که به سرعت عملیاتی می‌شود با قابلیت مانور و رادارگریزی خود به راحتی در آب‌های کم‌عمق منطقه جابجا شده و با استفاده از سامانه نوین شلیک اژدر و موشک کروز یک کابوس جدی همانند قایق های تندرو و کوچک ایرانی برای بیگانگان نظامی در منطقه است. قدرت تخریب اژدر این زیردریایی ۶ برابر موشک کروز برآورد شده‌است. از آنجا که با شلیک از زیر آب، ردیابی موشک کار سختی است احتمال اصابت به هدف بسیار بالا است پس زیردریایی غدیر با تنها ۲۹ متر طول قادر به کف نشینی در دریا است و در عملیات کمین خود می‌تواند ضربه مهلکی به هدف وارد کند.
با این احتساب گفته‌های سردار ایرانی در مورد پایگاه‌های نظامی و ناوهای مجهز امریکایی چندان بی‌ربط به نظر نمی‌رسد. سردار حاجی زاده که فرمانده یگان هوا فضای سپاه است در وصف موشک‌های دریایی خود و قدرت، سرعت و دقت آن‌ها ناوهای هواپیمابر امریکا را همچون یک سیبل توصیف می‌کند. او حتی پایگاهای آمریکا در منطقه را گوشت زیر دندان می‌داند و از آمادگی بالای ایران برای دفاع از خود صحبت می‌کند. ناوهای امریکایی در گذشته بارها توسط پهپاد‌های شناسایی ایران مورد رصد قرار گرفتند و ایرانیان نشان دادند که از آسمان نیز می‌توانند امریکایی‌ها را غافلگیر کنند.
در پاسخگویی به شرارتهای تروریست‌ها نیز ایرانیان نشان دادن که می‌توانند از موشک‌های خودبه نحو خوبی استفاده کنند. قایق‌های تندرو نیز که بارها از طرف فرمانده‌های نظامی به عنوان یک خطر جدی برای ناوها مطرح شدند و حتی اخیرا اخباری در مورد تلاش امریکایی‌ها برای ساخت سلاح‌های خاصی همچون موشک Spike NLOS و مهمات سری Hero برای مقابله با آن‌ها به گوش می‌رسد. حال که زیردریایی کلاس سبک غدیر با امکانات مدرنتر و پتانسیل بومی به ناوگان دریایی نداجا اضافه شد حقیقتا باید گفت ناوهای آمریکایی از آسمان تا زیردریا در تیررس قوای نظامی ایران قرار دارند. حتی اگر بخواهیم با بی‌انصافی از قابلیت غافلگیری زیردردیایی‌ها برای حمله ناگهانی به ناوها بگذریم با وجود ایجاد حجم آتش زیاد و متنوع توسط ایران، خبر هولناکی برای ناوهای امریکایی است. ناوهایی که نماد اقتدار امریکا به شمار می‌روند امکان دارد به‌راحتی و ظرف چند ساعت به قعر آب‌های خلیج فارس سقوط کنند و همین تصور نشان می‌دهد که در آب‌های گرم این خلیج قدرت اول چه کسی است. شاید چندان دور نباشد که تصاویری از زیر ناوهای آمریکایی توسط زیردریایی ایران ضبط شود و با انتشار آن در رسانه‌های دنیا کابوس امریکایی به یک وحشت حقیقی بدل شود.
