گزارش و تحلیل

آیا وقتِ ریختن آب سرد بر آتش روابط ایران و عربستان فرارسیده؟

© Fotolia / Peyman Kaiediآیا وقتِ ریختن آب سرد بر آتش روابط ایران و عربستان فرارسیده؟
آیا وقتِ ریختن آب سرد بر آتش روابط ایران و عربستان فرارسیده؟ - اسپوتنیک ایران
اشتراک
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران چندی پیش بیان داشت : " اگر عربستان سعودی به سیاست منطقه ای خود بازنگری داشته باشد ، واکنش مثبتی را از جانب ایران به دنبال خواهد داشت."

وزیر امور خارجه ایران همچنین اذعان داشت که ایران مصرانه خواستار برقراری ارتباطات خوب با همسایگانش است و افزود: " سیاست ایران در ارتباط با کشورهای منطقه و عربستان سعودی در پایه این اصول بوده و تغییرات عمده ای نداشته است".
در عین حال باید این نکته را خاطر نشان نمود که ریاض برخلاف اظهارات و ادعاهای خود راهی جز ترمیم ندارد. چرا که همسایه ها واقعیت های غیر قابل تغییری هستند پس چاره ای جز پذیرش آنها و کنار گذاشتن کینه ها و دشمنی ها باقی نمی ماند.
در ارتباطات دو کشور هیچ واسطه ای برای ترمیم وجود نداشته است اما گاهی سکون و آتش بس نسبی به بهبود روابط کمک خواهد کرد. اگرچه بخش قابل توجهی از برداشت های منفی تهران و ریاض نتیجه سیاست ها و برداشت های بلند مدت تاریخی ست که با اراده متقابل قابل تغییر است.
در این بین دولت روحانی ، رئیس جمهور ایران که در این حوزه بر تعامل ، آشتی و اعتدال تاکید دارد و در این زمینه هم تلاش می کند، آیا می تواند قدم های اولیه را در بهبود این روابط بردارد؟
آقای سید هادی افقهی ، کارشناس ارشد مسائل خاور میانه ، دیپلمات سابق ایرانی در لبنان در مصاحبه ای با خبرنگار اسپوتنیک در خصوص تاریخچه و امکان بهبود روابط ایران و عربستان توضیح می دهند:
جمعه ی خونین و اتهامات به حجاج ایرانی


در اینجا چند نکته حائز اهمیت است، نکته اول اینکه مسئله سفر حجاج ایرانی به مکه مکرمه برای انجام فریضه حج تا کنون دوبار توسط دولت عربستان سعودی منع شده است. یک بار که کشتار خونین مکه بود و جمعه ی خونین نام گرفت و تقریبا ۴۰۰ زائر ایرانی در این حادثه در مکه و توسط رژیم آل سعود به شهادت رسیدند و پس از آن حج به مدت ۳ سال متوقف شد. یک بار دیگر هم دوسال پیش حجاج ایرانی در منا در کنار شش هزار زائر دیگر به شهادت رسیدند و متاسفانه هر دوباررژیم آل سعود مسئولیت این اقدامات را برعهده نگرفت و حتی ایران را متهم کرد که حجاج ایرانی باعث این آشوب بوده اند. در حالی که جمهوری اسلامی ایران هم درفاجعه ی پیشین و هم دو سال پیش عدله ای را از این رژیم خواست تا به صورت مکتوب و یا غیر ارائه دهند اما آنها تاکنون هیچ مدرکی دال بر این ادعا معرفی نکرده اند.


حج سیاسی یا مذهبی؟


نکته ی بعدی این است که عربستان با هر کشوری که رابطه دیپلماتیک و سیاسی خوبی نداشته باشد، از ورود حجاج آن ممانعت به عمل می آورد یعنی دقیقا از حج به عنوان ابزار سیاسی استفاده می کند. شواهد زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه عربستان سعودی این برخورد غیر اخلاقی، غیر دینی و غیر سیاسی را اعمال می کنند. به طور مثال با حجاج ایرانی اینکار را کردند. وقتی عراق با کویت وارد جنگ شد با حجاج عراقی و همینطور با زائرین فلسطینی و یمنی و چندین سال است با حجاج سوری و امسال هم با حجاج قطری این کار را انجام دادند. عربستان سعودی به هیچ وجه حق ندارد با این فریضه ی دینی این طور برخورد کند. مکه و مدینه تنها دو شهر در عربستان نیستند یک قلمرو اسلامی است و مردم باید طبق آیات قرآن به فریضه نائل شوند. این یک تکلیف برای هر مسلمانی ست که استطاعت مالی دارد مانند نماز خواندن واجب است. مگر عربستان سعودی می تواند مانع از نماز خواندن مسلمانان شود؟


تبادل دیپمات ها ، گام اولیه در بهبود روابط


نکته ی سوم این است که تبادل دیپلمات ها یک حسن نیت از طرف ایران بود. اگرعربستان سعودی می خواهد که مشکلاتش با ایران و همینطور مشکلات منطقه حل شود باید یکسری رفتارهای صادقانه و اخلاقی از خود نشان دهد، درست است که در مسئله ی سفارت آنها باید برای بازدید و برآورد خسارت ها بیایند و ایران نیز حق دارد از سفارت خانه خود در عربستان و همینطور کنسولگری هایش در این کشوربازید نماید. مسئله ای که دکتر روحانی اخیرا مطرح کردند و شرط بهبود روابط را مسئله ی خوش رفتاری با حجاج ایرانی و همینطور بحث یمن است. بحث یمن بسیار مهم است. عربستان سعودی دوسال است که بدون هیچ مجوز و قانونی از طرف سازمان ملل یا شورای امنیت و شورای همکاری های کشورهای اسلامی مردم این کشور را بمباران و قتل عام می کند. این کشور در محاصره دریایی، زمینی ، هوایی سعودی هاست. این مسئله متاسفانه وجود دارد. بنابراین اگر عربستان به دنبال بهبود روابط با ایران است اول اینکه باید با حجاج به درستی برخورد کرده و همچنین از رفتار خشونت بار و وحشیانه خود در منطقه دست بردارد. عربستان سعودی هنوز از تروریست ها حمایت می کند. این کشور در بحرین دخالت می کند ، در یمن هر روز خونریزی به راه می اندازد و قطر را تحریم کرده است فقط به این بهانه که قطر از تروریست حمایت کرده و رابطه خوبی با ایران دارد.
بنابراین نمی توان امیدوار بود که با این رفتارها و با این استراتژی متوحش و ماجراجویانه عربستان به بهبود روابط امید داشت. اما در کل استراتژی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با بحران های منطقه و روابط فی مابین با کشورهای همسایه ، روابط تنش زدایی، حل مشکلات و به صورت گفتمانی و دوستانه و ارتباطات عادلانه است. اگر چنین چیزی را هم از عربستان دیدیم امکان و امید این وجود دارد که مسئله مشکلات فی مابین دو کشور و حل مشکلات منطقه مانند بحران عراق، سوریه ، یمن و بحرین و همینطور مسئله مبارزه با تروریسم حل شود.
ولی وقتی محمد بن سلمان ولیعهدعربستان در روز روشن ایران را تهدید می کند و می گوید که ما قبل از اینکه ایران جنگ را به داخل عربستان بکشد می خواهیم جنگ را به داخل ایران ببریم. این اظهارات و تهدید ها اگرچه کاری نمی توانند بکنند همانطور که در یمن هم به نتیجه ای نرسیده اند ، نشان دهنده ی نیت پشت پرده ی آنهاست که خیال ندارند فعلا مشکلات و روابط خودشان را از طریق گفتگو ، عقلانیت، شفاف سازی بنشینند و حل کنند. می خواهند با تمام کشورها با خشونت رفتار کنند، می خواهند با پول و زور و قلدری نظر خودشان را در منطقه تحمیل کرده و خود را به عنوان یک بازیگر موثر نشان دهند. اما می بینیم که در تمام بخش هایی که این کشور دخالت می کند متحمل شکست شده است.
ایران از ابتدا خواستار گفتگوی شفاف، صریح و عقلانی طبق روابط بین الملل با عربستان است. برای نمونه وقتی ما قرارداد اتمی را با ۵+۱ امضاء کردیم، دکتر ظریف وزیر امور خارجه ایران بیان داشت که این قرارداد ضد منافع هیچ کشوری نیست و مخصوصا کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و حتی از عربستان سعودی نام برده و گفتند ما حاضریم با سعودی ها پشت میز مذاکره نشسته و مشکلاتمان را حل کنیم. در حالی که متاسفانه عربستان سعودی به بدی پاسخ داد و ایران را متهم کرد که در امور کشورهای منطقه دخالت می کند.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала