ریاض قصد عادی سازی روابط با تهران را ندارد

مقتدی صدر به عربستان سعودی سفر می‌کند و به عنوان یکی از رهبران شیعه مذهبان عراق در نبود سلمان بن عبدالعزیز با ولیعهد، محمد بن سلمان دیدار می‌کند. عربستان سعودی با ایران در باب اعزام حجاج ایرانی به سفر حج همکاری می‌کند و عادل الجبیر نیز در حاشیه نشست سازمان همکاری اسلامی در استانبول به سمت جواد ظریف رفته و با او دست می‌دهد.

سه رخدادی که در شرایط تقابل حداکثری عربستان و ایران در تمام زمینه‌ها، کمی عجیب به نظر می‌رسد.
نکته‌ای که در این میان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، بگوش رسیدن زمزمه‌های کنارگیری پادشاه سعودی و البته سفر و عدم حضور سلمان بن عبدالعزیز در عربستان در زمان رخدادن این وقایع است که ذهن تحلیلگران را به سمت تغییر سیاست‌های سعودی در قبال همسایگان در دوره زمامداری محمد بن سلمان سوق داده است.
اما آیا به راستی چنین است؟
سفر مقتدی صدر در زمانی رخ داده که احزاب سیاسی عراق در حال یارگیری داخلی و منطقه‌ای در جهت شرکت در انتخابات آتی عراق هستند. سعودی‌ها در این دیدار خواستار گسترش روابط با عراق، ایجاد کنسولگری در نجف و ایجاد خط هوایی مستقیم از عربستان به نجف شده‌اند و در مقابل با درخواست 10 میلیون دلاری صدر به بهانه کمک به آوارگان عراقی موافقت کرده‌اند.
با نگاهی واقع بینانه می‌تواند ادعا کرد که در بحبوحه چند دستگی نیروهای شیعه عراق یعنی عمار حکیم، نوری مالکی، حیدر العبادی و مقتدی صدر، محمد بن سلمان با نزدیکی به مقتدی صدر در صدد نفوذ میان طیفی از شیعیان عراق، کم کردن نفوذ ایران در میان شیعیان عراق و کم رنگ کردن نقش تهران در انتخابات آتی عراق است، نه نزدیکی و عادی سازی روابط با تهران! عراق یکی از صحنه‌های نبرد حداکثری هژمونی ایران و عربستان است که در سال‌های اخیر برتری جریان نزدیک به ایران در ابعاد سیاسی، نظامی و اجتماعی در عراق باعث تضعیف شدید عربستان سعودی در شامات شده و ریاض نیز از مهره مقتدی صدر در جهت نفوذ مجدد به عراق و کاهش هژمونی ایران در عراق بهره می‌جوید.
اما در ماجرای دست دادن جواد ظریف و عادل الجبیر، ساده انگاری ست اگر بگوییم این اتفاق به طور تصادفی آن هم در جلوی دوربین‌ها و بدون اطلاع سیاست گذاران سعودی رخ داده است. قطعا جبیر قبل از این اقدام از سوی روسای خود کسب تکلیف کرده بود زیرا با وجود دوستی میان وی و جواد ظریف، این اتفاق در سال‌های گذشته و بعد از قطع روابط دیپلماتیک دو کشور هرگز رخ نداده بود.
در جمع بندی مطالب فوق باید چنین عنوان کرد که عربستان سعودی در صدد ورود مجدد به عرصه سیاسی عراق است و از آن جهت که این اقدام به تقابل مستقیم این کشور و ایران در عراق منجر خواهد شد، برای جلوگیری از حرکت تلافی جویانه ایران در کشورهای واقع در شبه جزیره عربستان، یا به اعطای امتیاز به تهران پرداخته که سفر حجاج ایرانی به مکه می‌تواند نمونه‌ای از آن باشد یا در صدد رفع نگرانی‌های تهران برآمده که عادل الجبیر در این راستا به مذاکره احتمالی با جواد ظریف پرداخته است.