دوچرخه سواری برای کمک به محیط زیست
دوچرخه یک وسيله مكانيكي است كه با حركت پاها، قادر به حركت است. ظاهر شدن اين وسيله در ابتدايي ترين شكل آن در 2300 سال قبل ميلاد مسيح در كشورهايي همچون چين، مصر و هند به ثبت رسید و بر روي ديواره غارها نيز اشكالي از آن موجود است.
در ایران برای نخستین بار در دوران حکومت خاندان قاجار، كاركنان سفارت انگليس دوچرخه را به ايران آورده و از آن به عنوان يك وسيله نقلیه استفاده کردند. آمده است که مردم در آن زمان رکاب زنان را «شیطان های کوچولو» می نامیدند و معتقد بودن این وسیله با کمک جن است که به حرکت درمی آید. در نوشته های تاریخی به نام شخصی برمی خوریم به نام حسین آقا شیخ که او را اولين فردي می نامند که در ايران با ايجاد مغازه دوچرخه و كرايه دادن اين وسيله آن را به مردم شناساند.
دوچرخه یک وسیله نقلیه ساده و ارزان است که در بسیاری از نقاط جهان هم برای تفریح و هم ورزش و هم برای رسیدن به مقصد مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا در کشوری مثل ژاپن ترویج فرهنگ دوچرخه سواری در سال 1973 آغاز شد. در بسیاری از کشورهای جهان مردم از دوچرخه سواری بطور همه جانبه حمایت می کنند.
در ایران طرح رکاب زنی به جای خودروسواری با هدف القا فرهنگ دوچرخه سواری و افزایش سطح سلامتی، چه از نظر فیزیکی و روحی و کاهش هزینه رفت و آمد و وسیله ای برای کاهش آلودگی هوا مطرح شد.
مردم ایران با وجود مشکلات زیادی که طرح دوچرخه سواری پیش رو دارد، بهر حال از این طرح حمایت می کنند. پس باید زمینه های مناسبی برای ترویج آن ایجاد کرد.
فقدان مسیرهای ویژه عبور دوچرخه، پارکینگ های ویژه، ایجاد امنیت برای دوچرخه سواران در سطح شهر، کمبود دوچرخه های مناسب و عدم اطلاع رسانی در باره فواید دوچرخه سواری از جمله مشکلاتی است که طرح دوچرخه سواری در ایران با آن مواجه است.
دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه کوچک که جای زیادی اشغال نمی کند می تواند راه حلی برای معضل ترافیک باشد. مردم با سوار شدن بر دوچرخه می توانند زمان رسیدن به مقصد خود را بهر شکل که می خواهند تنظیم کنند و ساعت ها در ترافیک منتظر نمانند، البته اگر مسیر ویژه ای برای دوچرخه سواری اختصاص داده شود.
شهروندان برای استفاده از دوچرخه باید باصطلاح قوانین «نانوشته ای» را رعایت کنند-عابران پیاده و رانندگان باید رعایت حقوق دوچرخه سواران را بکنند،دوچرخه سواران نیز باید حقوق آنها را نادیده نگیرند تا مشکلی برای طرفین پیش نیاید. حفظ دوچرخه نیز بسیار مهم است چون شاید شخصی که دوچرخه را از ایستگاه دوچرخه تحویل گرفته دوباره همان دوچرخه در جای دیگری به او تحویل داده شود. از اینرو باید به حفظ این وسلیه نقلیه توجه شود.
ایستگاه های کرایه دوچرخه در شهرهای مختلف ایران راه اندازی شده است. در شهرهای اصفهان و بناب و مشهد و یزد استقبال خوبی از طرح دوچرخه سواری شده است، هرچند ساکنان این شهرها با دوچرخه سواری آشنا هستند و مثلا یزد را بهشت دوچرخه سواری می نامند.
معمولا هر طرحی که از سوی دولت پیشنهاد می شود باید همه ساکنان را در برگیرد و در این مورد خاص هم مردان و هم زنان را. ولی یکبار دیگر استقبال مثبت بانوان ایرانی از طرح دوچرخه سواری از سوی مقامات«رد شد»و این در حالی است که خانم های راننده در ایران همیشه زیاد بوده است و خوشبختانه مسأله ای مانند رانندگی خانم ها در عربستان شامل حال بانوان ایرانی نشده است.
اواسط قرن 19 وقتی دوچرخه اختراع شد، سوار شدن آن از طرف محافظه کاران غرب برای زنان ممنوع شد. اما جنبش فمینیست زنان با سوار شدن بر دوچرخه از حق خود دفاع کرد.
مبارزه زنان برای دستیابی به حقوق یکسان با مردان در اروپا و آمریکا به نتیجه رسیده است و بانوان ایرانی نیز گام به گام برای رفع مانع دیگری مانند ممنوعیت دوچرخه سواری در خیابان ها پیش می روند.
در خصوص علت منع دوچرخه سواری گفته شد که دوچرخه سواری باعث جلب توجه مردان می شود و جامعه را به فساد می کشاند.
بانوان ایرانی می توانند در ییلاقات و حومه شهر دوچرخه سواری کنند. با صحبتی که با دوستان ایرانی داشتیم، بسیاری از دختر خانم ها و بانوان ایرانی با شور و شوق زیاد از این طرح استقبال می کنند و تنها مشکل را قبول« بله» آنها از طرف دست اندرکاران طرح مذکور می دانند.
یکی از هم صحبت های گرامی ما گفت:«ما حجاب را در دوچرخه سواری رعایت خواهیم کرد. با دوچرخه می توانیم سریعتر به مقصد برسیم، البته اگر مسیر زیاد طولانی نباشد».
بانوان ایرانی تعریف کردند که پاییز سال 2015 میلادی یکی از فعالان محیط زیست در اراک که آلودگی هوا در آنجا بدتر از تهران است یک روز آزاد از خودرو را پیشنهاد کرد و مردم را تشویق کرد سوار دوچرخه بشوند. این کمپین دوچرخه با استقبال خوبی روبرو شد و حتی به شهرهای دیگر نیز گسترش یافت. از اینرو مقامات از مردم خواستند سوار دوچرخه بشوند. ما نیز به عنوان بخشی از جامعه ایران از این طرح استقبال کردیم و می خواهیم به جای خودرو از دوچرخه استفاده کنیم.
تا آنجا که می دانیم هیچ قانونی در ایران وجود ندارد که دوچرخه سواری را برای بانوان ممنوع کرده باشد.
اما صحبت هایی در باره حرام شمردن دوچرخه سواری بانوان و ممنوعیت رکاب زنی در ملاء عام، عشق و علاقه زنان به حمایت از این طرح را زیر علامت سوال می برد.
در گوشه و کنار کشور ایران، دوچرخه سواری بخشی از زندگی مردم است و رفت و آمد با دوچرخه انجام می شده و می شود. بانوان ایرانی هم سوار بر دوچرخه های کوهستانی ورزش می کنند و از سواری با این وسیله نقلیه لذت می برند.
یکی دیگر از هم صحبت های ما گفت:وقتی بچه بودم هرکاری کردم پدرم یک دوچرخه یا سه چرخه برایم بخرد قبول نکرد. ولی من دست بردار نبودم. تا بردارم مدرسه بود سوار دوچرخه او می شدم و توی کوچه با بچه های دیگر مسابقه می دادم. حالا که بزرگ شدم دوچرخه ورزشی دارم که در ییلاقات از آن استفاده می کنم».
هم صحبت دیگر ما معتقد بود که آقایان بالاخره مجبور خواهند شد با دوچرخه سواری بانوان کنار بیایند. زیرا ما به پاک تر شدن هوایی که آنها استشمام می کنند کمک خواهیم کرد.اجازه دوچرخه سواری برای بانوان بهرحال صادر خواهد شد اگر رکاب زدن خانم ها عواقب اخلاقی نداشته باشد. یعنی با رعایت حجاب همیشگی، دوچرخه سواری کنند.
فرصت خوبی است تا این مبحث را با گفتگویی که با آقای محمد درویش مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی محیط زیست ایران داشتیم به پایان ببریم.
وی در توضیح این طرح گفت:«بله در ایران به کمک ان.جی.اُهای محیط زیستی طرحی معرفی شد با عنوان «سه شنبه های بدون خودرو» و تلاش شد به کمک مردم و تشکل های محیط زیستی و کنش گران مدنی از مردم بخواهیم که بجای استفاده از خودروهای تک سرنشین تلاش بکنند تا بخشی از مسیر خودشون را از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده بکنند یا پیاده بروند و یا اینکه از دوچرخه استفاده بکنند. این طرح تا کنون 82 هفته است که در ایران دارد اجرا می شود و خوشبختانه در بیش از 185 شهر ایران استقبال بسیار خوبی از این طرح شده است. چیزی حدود 185 کیلومتر مسیر ایمن دوچرخه سواری ایجاد شده که در سال جاری حدود 200 کیلومتر مسیر ایمن دوچرخه سواری به آن اضافه بشود.
با تشویق مردم سعی می کنیم به چند هدف عمده برسیم — یکی اینکه ترافیک را کاهش بدهیم،آلودگی هوا را کاهش بدهیم و سوم اینکه آلودگی صوتی را کاهش بدهیم. وقتی شهری از آلودگی صوتی کمتری برخوردار باشد و از آلودگی ترافیک کمتری برخوردار باشد، مردمش بانشاط تر خواهند شد. تشویق بیشتر می شوند تا تحرک بیشتری داشته باشند و باصطلاح سبک زندگی اشون تغییر می کند و ما می توانیم امیدوار باشیم که یکی از مشکلاتی که گریبان جامعه ایرانی را گرفته، یعنی کم تحرکی و چاقی که سبب شده تا بیماری هایی مثل دیابت، کبد چرب و فشار خون، سکته های قلبی و مغزی افزایش پیدا بکند، به این ترتیب ما بتوانیم این بیماری ها را هم مهار بکنیم.
بهترین عملکرد را ما در بین شهرهای ایران، در اصفهان، بجنورد و بقیه شهرهای خراسان شمالی، یزد، قزوین، نیشابور،سیرجان، مشهد، تبریز و چند شهر دیگر داشتیم. تهران آنگونه که شایسته بود از این پروژه حمایت نکرد. دلیل عمده اش این بود که شهرداری تهران در واقع از این پروژه حمایت نکردند و ما امیدواریم که با تغییر شورای شهر تهران و تغییر شهردار و آمدن یک شورای شهر محیط زیستی و شهردار محیط زیستی، میزان استقبال از سه شنبه های بدون خودرو افزایش پیدا بکنه و زیر ساخت های لازم برای اینکه مردم از دوچرخه استفاده بکنند بیشتر بشود. و باید یادمان باشد که مسیر تهران، مسیرهای شمال و جنوبش، مسیرهای بسیار پرشیبی است و نیاز به آن دارد که از دوچرخه های برقی استفاده بشود و امکانی فراهم بشود تا فروشندگان دوچرخه های برقی در اقساط این دوچرخه ها را در اختیار مردم قرار بدهند، عین تجربه خوبی که ما در اصفهان داشتیم، در تهران نیز این اتفاق بیفتد».
ما نیز امیدواریم که طرح های محیط زیستی و آنچه باعث رواج سبک سالم زندگی در بین ایرانیان می شود با استقبال همه جانبه روبرو شود و در این نوآوری های محیط زیستی بانوان ایرانی فراموش نشوند و امکانات بیشتری برای شرکت آنها در اینگونه پروژه ها فراهم گردد.
