گزارش و تحلیل

"بازی تاج و تخت" درعربستان: تحولاتی در پیش است

© REUTERS / Bandar Algaloud/Courtesy of Saudi Royal Courtسوتی خبرگزاری رسمی عربستان درباره ولیعهد
سوتی خبرگزاری رسمی عربستان درباره ولیعهد - اسپوتنیک ایران
اشتراک
سایت شبکه تلویزیونی "سی ان ان" مقاله فریدا گیتیس (Frida Ghitis) درباره رویدادهای اخیر در ریاض را منتشر کرده که اسپوتنیک متن آنرا به شما تقدیم می کند:

خبر رسیده از عربستان خاورمیانه را تکان داد: ملک سلمان، پادشاه عربستان با کنار گذاشتن شاهزاده محمد بن نایف، ولیعهد قبلی شاهزاده محمد بن سلمان، پسر 31 ساله اش را ولیعهد و جانشین خود اعلام کرد.
این تصمیم پادشاه عربستان، قابل پیش بینی بود اما با این حال حاکی از آغاز مرحله جدیدی در تاریخ عربستان است و همچنین پیامد های دور و درازی را برای منطقه ناآرام خاور میانه و کل جهان به همراه خواهد داشت.
شاهزاده محمد، ولیعهد جدید که سمت وزیر دفاع را نیز حفظ کرده و همچنین سمت جدید معاون نخست وزیر ار عهده دار می شود ، تا به حال نیز قدرتمند بود و مبتکر اجرای برنامه بلند پروازانه و شجاعانه اصلاحات در عربستان محسوب می گردد.
وی تلاش می کند در کشور خود اصلاحات اجرا کرده و هم سیاست داخلی و هم سیاست خارجی ریاض را تغییر دهد. وی می خواهد از آهستگی ریشه دار و دیرینه در اجرای تحولات اجتماعی و اقتصادی و دیپلماسی غیرفعال دست برداشته و مجموعه ای از اصلاحات قاطعانه را اجرا کرده و به سیاست خارجی قاطع رو آورد. هم در داخل عربستان و هم در خارج از آن با خوشحالی و امید توام با نگرانی در انتظار این دگرگونی ها هستند.
حالا که شاهزاده محمد رسما پادشاه آینده است، طرح هایش از نیروی بیشتری برخوردار می شوند. احتمالا اقدامات وی در خارج از مرزهای عربستان مخصوصا در رابطه با ایران، رقیب آشتی ناپذیر ریاض تحرک محسوستری پیدا خواهد کرد.
عربستان سعودی بیش از هر کشور دیگر در جهان به تجدد و مدرنیزاسیون نیاز دارد. شاهزاد محمد قاطعانه خواستار اجرای اصلاحات جدی در زندگی کشورش است. او نماد پویایی، شجاعت جوانی و مشاهده امکانات و فرصت ها است اما دگرگونی ها و تحولاتی که او دارد در کشور محافظه کار عربستان و منطقه آغاز می کند، خطرات و ریسک هایی را نیز به همراه دارد و تضمینی وجود ندارد که طرحهایش با موفقیت روبرو شوند. ممکن است این طرح ها در منطقه ای که در شرایط بی ثباتی به سر می برد، به افزایش ابهام و سردرگمی منجر شوند.
ملک سلمان ، پدر 81 ساله شاهزاده محمد چند روز پس از نشست در روی تخت سلطنت در دوسال پیش، پسر جوانش را از حالت ناشناسی نسبی بیرون آورده و وی را یه سمت های هرچه رفیع تری منصوب کرد. ملک سلمان، محمد بن سلمان را در سن 29 سالگی یعنی دو سال پیش به سمت وزارت دفاع منصوب کرده و وی را معاون ولیعهد نمود. شاهزاده محمد همچنین ریاست شورای جدید التاسیس امور اقتصادی و رشد را برعهده گرفت که هدف بسیار مهم نجات اقتصاد عربستان در شرایط سقوط شدید بهای نفت را در برابر خود قرارداده است. آخر نفت منبع اصلی ثروت ریاض محسوب می شود.

© Sputnik / Sergey Subbotinاولین سفر پادشاه عربستان سعودی به مسکو
اولین سفر پادشاه عربستان سعودی به مسکو - اسپوتنیک ایران
اولین سفر پادشاه عربستان سعودی به مسکو


شاهزاده محمد با علاقمندی اجرای وظایف خود را آغاز کرد. وی مقررات صرفه جویی شدید را به مرحله اجرا در آورد تا جلوی کاهش ذخایر مالی کشورش را بگیرد. وقتی شبه نظامیان حوثی تحت حمایت ایران پایتخت یمن را تصرف کردند، او جنگ را آغاز کرد. این یکی از چند درگیری هیبریدی و یا جنگ نیابتی است که در آنها ریاض و تهران در مقابل یکدیگر قرار دارند.
وقتی شاهزاده محمد برنامه بلند پروازانه اصلاحات اجتماعی و اقتصادی تحت عنوان سند 2030 (Vision 2030) را عرضه کرد، قول داد از طریق فروش سهام شرکت نفت متعلق به دولت و پیشبرد راستاهای جدید کار و کسب ، اقتصاد عربستان را متنوع سازد تا وابستگی این کشور به نفت کاهش یابد. این طرح همچنین افزایش تعداد زنان در بین جمعیت مستعد به کار در عربستان را و ملایم شدن آداب و سنت های اجتماعی شدید و سخت گیرانه در این کشور را در نظر می گیرد. وی در مقدمه برنامه اصلاحات خود نوشت:" دیدگاه ما ،کشور بردبار و اعتدال گرایی است که در آن قانون اساسی، اسلام و روش زندگی، اعتدال باشد".
سعودی هایی که مخالف عدول از مقررات سنتی انتقال تاج و تخت بوده و با اصلاحات اجتماعی ـ اقتصادی پیشنهادی شاهزاده محمد موافق نیستند، نگرانی های خود را بطور علنی بر زبان نمی آورند. همچنین گفته می شود شخصیت های دینی و شورای شاهزاده های سعودی انتخاب ولیعهد جدید را مورد تأئید قرار داده اند.
تلویزیون ملی عربستان محمد بن نایف، ولیعهد سابق (وی را همچنین از سمت وزارت کشور برکنار کرده اند) را نشان داد که با محمد بن سلمان بیعت کرد. با این حال ولیعهد جدید که در این دوراز بازی "تاج و تخت" سعودی برنده شده، باید با دقت مراقب منتقدان خود باشد.
تحولات اجتماعی از همین حالا جریان دارد و چشم انداز دگرگونی های آتی بویژه جوانان را خوشحال می کند. تدوین کنندگان "سند 2030" نارضایتی موجود در عربستان از مقرراتی را خاطرنشان می سازند که راه دسترسی به بیشتر انواع تفریحات را مسدود می کند. تهیه کنندگان برنامه اصلاحات پیشنهادی می نویسند:" ما بخوبی درک می کنیم که امکانات فرهنگی و تفریحی قابل دسترس فعلی با تمایلات و علایق روزافزون شهروندان و ساکنان کشور ما مطابقت ندارد".
بسیاری از تغییرات از همین حالا به مرحله اجرا در آمده و برخی از آنها در رابطه با جایگاه زنان هستند. برای آنها بر خلاف زنان دیگر کشورها تا به حال ممنوعیت های زیادی وجود دارد. مانع اصلی سیستم قیمومیت و سرپرستی است که مطابق با آن نسبت به زنان همچون کودکان رفتار می شود. زنان باید برای کارهایی اجازه دریافت کنند که در اکثریت کشورها هر آدم بالغ می تواند آنها را آزادانه انجام دهد. چندی پیش این ممنوعیت ها تخفیف پیدا کردند اما نظام سنتی موجود مربوطه درعربستان هنوز لغو نشده است.
رانندگی برای زنان سعودی تا به حال ممنوع است. شاهزاده محمد پارسال گفت:"ما معتقدیم که زنان طبق اسلام دارای حقوقی هستند که هنوز دریافت نکرده اند". اما وی ضمنا اعلام کرد "مطمئن نیست" که زمان لغو ممنوعیت رانندگی زنان فرا رسیده چون محافل اجتماعی مخالف این هستند.
محمد بن سلمان در مسئله آزادی زنان محتاطانه عمل می کند اما ظاهرا در سیاست خارجی متمایل به ریسک کردن است. جنگ در یمن ادامه دارد و با وجود انتقادات روزافزون گروه های مدافع بشر پایان آن هنوز معلوم نیست.
نشانه هایی حاکی از آن وجود دارد که روابط متشنج با ایران فقط رو به وخامت خواهند بود. شاهزاده محمد در ماه مه در یک مصاحبه که بسیاری از شبکه های تلویزیونی آنرا پخش کردند، اظهار داشت گفتگو با ایران بی معناست و توضیح داد رژیم شیعه در ایران تلاش می ورزد جهان اسلام را تحت کنترل خود قرار دهد و عربستان هدف اصلی حملات این رژیم است و با لحن شرورانه ای افزود:" ما منتظر آن نخواهیم ماند که نبرد در عربستان سعودی آغاز شود و به جای آن چنان عمل خواهیم کرد که نبرد در داخل ایران رخ دهد".
شاهزاده محمد در حال حاضر به همراه امارات عربی متحده، متحد نزدیک خود در حال مبارزه دیپلماتیک با کشور همجوار قطر است که دارای روابطی با تهران و همچنین گروههای مرتبط با جمعیت اخوان المسلمین می باشد. وی با دنبال کردن سیاست سخت گیرانه نظامی و دیپلماتیک ظاهرا تلاش می کند از استراتژی دفاعی سنتی عربستان فراتر رود که طبق آن ریاض در مسائل مربوط به دفاع بر ایالات متحده تکیه می کند.
با این وجود ولیعهد جدید آمریکا و دولت دونالد ترامپ را مهمترین متحد عربستان می داند. وی در ماه مارس برای یک بازدید به واشینگتن سفر کرده و با رئیس جمهور ایالات متحده دیدار نمود. شاهزاده محمد در آن زمان شرایط را مهیا کرد تا ترامپ هنگام مسافرت خارجی خود به عنوان رئیس جمهور، اولین توقف خود را در عربستان انجام دهد. با وجود سردرگمی و آشفتگی معین موجود در سیاست خارجی ترامپ، روابط واشینگتن و ریاض محکم تر از هر زمان دیگری به نظر می رسد.
شاهزاده محمد که در یک قدمی از پادشاهی قرار دارد، با رسیدن به این دستاورد، پیروزی شخصی بزرگی را برای خود تامین کرد اما همچنین مشکلات و آزمایش های بزرگی در انتظار وی است. بهای نفت در سطح پائینی قرار دارد که در رابطه با آن اقتصاد عربستان در وضع وخیم و ناگواری قرار دارد. اگر برنامه جامع وی با موفقیت روبرو شود به عنوان اصلاح طلب وارد تاریخ خواهد شد اما اگر طرح هایش تحقق نیابد، پیامد های این ناکامی می تواند به بروز تکان ها و برهم خوردن ثبات در خاورمیانه و دیگر مناطق جهان منجر شود.
اما در هرحال وقوع تحولات در این بازی "تاج و تخت" ناگزیر است.

 

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала