گزارش و تحلیل

امیدها و ترس های پس از مذاکرات آستانه

© AFP 2023 / Kirill Kudryavtsevامیدها و ترس های پس از مذاکرات آستانه
امیدها و ترس های پس از مذاکرات آستانه - اسپوتنیک ایران
اشتراک
23 و 24 ژانویه در آستانه ، پایتخت قزاقستان مذاکرات مربوط به سوریه برگزار شد.

در این دیدار هفت هیات حضور داشتند: نمایندگانی از دولت و مخالفین سوریه ، کشورهای ضامن توافق صلح یعنی روسیه، ترکیه و ایران ، سفیر ویژه ی دبیر کل سازمان ملل متحد در امور سوریه استفان دی میستورا و سفیر آمریکا در قزاقستان جرج کرول به عنوان ناظر. این مذاکرات تا چه اندازه موفقیت آمیز بود؟ نتایج آن چه بود؟ توجه شما را به نظرات شرق شناس و تحلیل گر سیاسی ولادیمیر ساژین جلب می کنیم:
همانطور که اعلام شده بود، هدف از مذاکرات " تقویت توافق مربوط به خاتمه ی عملیات های جنگی بود، البته به استثنای مناطقی که سازمان های تروریستی مانند داعش و یا جبهه النصره و سایر گروهک های مسلح که شامل توافق نمی شوند، حضور دارند. "
اجماع کلی طرفین قرارداد برای تقویت رژیم آتش بس ، شاید مهمترین نتیجه ی این مذاکرات باشد.
مسئله ی قابل توجه این بود که در آستانه گفتگوی نظامیانی برقرار شد که طرفین ذینفع هستند و مناطق مشخصی از سوریه را تحت کنترل دارند. در واقع آنها می توانند شرایط صلح آمیز کار سیاست مداران را تضمین کنند.
ساژین ادامه می دهد ، نکته ی حائز اهمیت دیگر ، تغییر مواضع ترکیه در خصوص برخی از مسائل مشکل سوریه و ایجاد گروه سه جانبه ی صلح یعنی روسیه ، ترکیه و ایران بود. ممکن است که این گروه در آینده ، اتحادیه ی گسترده تری را برای تضمین صلح در سوریه تشکیل دهد.
اما مذاکرات در آستانه غیر از امیدواری ها ، وحشت هایی را نیز به دنبال دارد. تا چه اندازه تلاش های تمامی هیات ها برای عادی سازی اوضاع در سوریه موثر است؟ اینجا " اما" های زیادی وجود دارد.
اول از همه ، روسیه ، ترکیه و ایران توافق کرده و مبتکران مذاکره ی مذکور شدند. اما این کشورها منافع و اهداف متفاوتی در سوریه دارند و از دیدگاه های مختلفی در خصوص آینده ی این کشور عربی برخوردارند.
اگر کوتاه و کلی بگوییم، تهران امکان خروج اسد را فراهم نمی کند و او را به مانند ضمانت حفظ تاثیر مهم و حیاتی خود در سوریه و در همسایه اش لبنان می داند که برای تقویت " کمربند شیعه" از افغانستان تا لبنان لازم است.
آنکارا به نوبه ی خود اجازه نمی دهد که دولت کرد در هر جایی که ممکن است، شکل بگیرد.
مسکو همه این موارد را به شرط درک و حمایت دمشق از منافع روسیه و نقش آن در سوریه و در خاور میانه مجاز می داند.
ضمنا روسیه موافق حفظ جنبه ی سکولار سوریه ی آینده است اما ترکیه مخالفت می کند. مفهوم است که ترکیه ترجیح می دهد که دولت سنی تشکیل شود و طبیعتا با امیدهای ایران شیعه تقابل دارد.
مسئله ی دوم این است که نمایندگان 14 گروهک مخالف مسلح به آستانه آمدند ، کسانی که نیروی واحد محسوب نمی شوند. اما اگرتوجه داشت که در سوریه تقریبا 100 تشکل مسلح مختلف وجود دارند آنوقت نمایندگان مخالفین در مذاکرات آستانه طبیعتا کافی نبوده است. چطور آنها می توانند به جای بقیه تصمیم گیری کنند؟
مسئله ی سوم این است که تمامی مهره های اصلی در سوریه در آستانه حضور نداشتند. عربستان سعودی، قطر، اتحادیه اروپا، کردها و آمریکا که خارج از روند مذاکرات ایستادند.
در خصوص آمریکا باید بگوییم که واشنگتن فعلا دولت رئیس جمهور جدید ترامپ را تشکیل نداده است و بدیهی است که خط نهایی و سیاسی در خصوص سوریه کاملا مشخص نیست. بنابراین واضح است که نمی شد کسی را از واشنگتن به آستانه دعوت کرد. اما با توجه به قابلیت های بالقوه آمریکا در خاورمیانه و نقش آنها باید از آمریکا دعوت می شد. همانطور که تحلیل گران می گویند این به معنای دعوت از آمریکایی ها به مناقشه و نشان دادن روند کار در سوریه بود. این بهترین گزینه نبود اما دعوت از سفیر آمریکا در قزاقستان حتی مورد قبول ایرانیانی بود که به شدت با حضور آمریکا در آستانه مخالف بودند. طرف روس در مذاکرات قزاقستان ابراز امیدواری نمود که دولت جدید آمریکا گام های درستی در مبارزه با تروریسم برداشته و تاکید نمود که مسکو از حضور فعال تر واشنگتن در حل و فصل سوریه استقبال می کند.
نمایندگان یگان های کرد مدافع خلق بیانیه ای را منتشر کردند و از آنجا که به مذاکرات آستانه دعوت نشده بودند خود را موظف نمی دانند که از هرگونه توافقی که در جریان مذاکرات بین سوری بدست آمده است، حمایت کنند. اما چطور بدون کردها می توان مشکلات را حل کرد؟
مسئله ی چهارم مدل مذاکرات است. علی رغم اینکه طرفین برای اولین بار برای مذاکره پشت یک میز نشستند ، گفتگوی رودر رو حاصل نشد. بشار الجعفری ، رئیس هیات دولت سوریه تجربه ی حضور پشت یک میز مذاکره با نمایندگان نیروهای مخالف را " بسیار دردناک" نامید.
چندی پس از آغاز دیدار، نمایندگان مخالفین سوری و مقامات دولت هر کدام به اتاق های خودشان رفتند. و تمامی گفتگوها از طریق واسطه ها صورت گرفت.
در نتیجه هیات مخالفین سوری همانند نمایندگان دمشق ، توافق نهایی را امضاء نکردند.
مسئله ی پنجم ، نبود اعتماد بود. دمشق به ترکیه اطمینان ندارد. بشار الجعفری ضمن صحبت در خصوص نقش آنکارا در حل و فصل سوریه بیان داشت که ترکیه حرف و عملش یکی نیست.
مخالفین سوری به ایران اعتماد ندارند. محمد علوش ، نماینده گروهک مخالف " جیش الاسلام" خاطر نشان کرد که قصد ندارد با ایران مذاکره کند برای آنکه معتقد است تهران نمی تواند آینده ی سوریه را مشخص نماید.
در سند نهایی که توسط روسیه ، ترکیه و ایران ارائه شد آمده است که راه حل نظامی برای مشکل سوریه وجود ندارد. اما حتی آنالیز کوتاه از اوضاع در سوریه و حول آن گواهی می دهد که امروز هیچ گونه راه حل سیاسی و صلح جویانه نیست. اوضاع به بن بست رسیده است. طرفین مخالف و درگیر نمی توانند پیروزی نهایی و کامل در میدان مبارزه بدست آورند و در عین حال آنها قادر نیستند مصالحه کرده و توافق نمایند.
دشواری اصلی راه حل سیاسی ، تکثر اعضای درگیر سوری در داخل و خارج از سوریه است. و مسئله ی اصلی این است که عملا همه ی مهره ها ، منافع شخصی ، طرح ها ، مقاصد و دیدگاه های خود را در خصوص آینده سوریه دارند. و متحد کردن آنها بسیار مشکل و حتی غیر ممکن است.
وضعیت کنونی در بهترین حالت " نه جنگ ، نه صلح" است که ممکن است برای مدتی بسیار طولانی ادامه یابد. و علی رغم تمامی تلاش ها ، غوطه ور شدن در اوضاع سوریه و موعظه برای وحدت دولت سوریه ، این دلیلی برای انحلال طبیعی سوریه به سه یا چهار بخش تحت کنترل مهره های اصلی است.
ضمن بازگشت به موضوع مذاکرات در آستانه می توان گفت که آنها از نقطه نظر ظهور مواضع بخشی از نیروهای درگیر در سوریه بسیار مفید بودند. ضمن آنکه اجماع مهم ،تمایل تمامی طرفین (غیر از تروریست های مشخص) به صلح است. کشورهای ضامن مسئله ی سوریه یعنی روسیه ، ترکیه و ایران برای ایجاد مکانیزم نظارت بر رژیم آتش بس در سوریه توافق کردند.
ساژین خاتمه می دهد: امیدوار خواهیم بود ، این رژیم که حق زندگی به صدها و هزاران سوری می دهد بعدا هم ادامه پیدا کند. مذاکرات در آستانه را نمی توان موفقیت آمیز خواند. اما آنها پایه و اساسی برای گفتگوی موفقیت آمیز نیروهای درگیر در تاریخ هشتم فوریه و در ژنو و بعدا دیدارهای طولانی و دشوار و مذاکرات را فراهم می آورد.

 

 

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала