نابغه شطرنجی که آگهی فوتش را قبل از مرگ خواند

نهم نوامبر روز تولد هشتاد سالگی قهرمان شطرنج جهان، میخاییل تال است.

او در سن 55 سالگی دار فانی را وداع گفت و از خود یادگاری های جاودان باقی گذاشت ، خاطراتی که تنها او می توانست رقم بزند. هیچ کس در هیچ زمانی در تاریخ شطرنج مانند او بازی نکرد. بعضی ها معتقدند که او نابغه است و برخی دیگر او را ماجراجو می خوانند. اما درباره ی هیچ کدام از شطرنج بازهای آن دوران اینطور نگفته و نشنیده اند. او قهرمان ملی بود.
نبوغ میخاییل تال از دوران کودکی آغاز شد. او خواندن را در سه سالگی آموخت ، در پنج سالگی می توانست اعداد سه رقمی را درهم ضرب کند و هنگام ورود به مدرسه بلافاصله به کلاس سوم رفت. شاید این از عواقب بیماری مننژیت او در دوران طفولیت بود. ایدا تال، مادر استاد بزرگ ، بعدا شرح داد که پزشکان به او گفتند: اگر کودکتان زنده بماند ، آینده ی درخشانی خواهد داشت.
پدرش بر اساس شناسنامه پسرعموی مادرش ، نخمی تال و پدر بیولوژیکی اش " عمو رابرت" بود ، که خویشاوند دور نخمی محسوب می شد. شاید شرایط و یا شاید عواقب ناشی از شوکی که به مادرش در اواخر دوران بارداری به خاطر دیدن موش وارد شده بود ، باعث شد که میخاییل با مشکلات فیزیکی به دنیا بیاید. در دست راست او فقط سه انگشت بود. بعدا مشخص شد که او از بدو تولد از بیماری کلیوی شدید رنج می برده است.
میخاییل از سن هفت سالگی بازی شطرنج را آغاز کرد ، اما فقط در سن ده سالگی بود که به باشگاه پیشاهنگان کاخ ریگا راه یافت. در سن 19 سالگی قهرمان اتحاد جماهیر شوروی شد. در مسابقه ای که ستارگانی چون داوید برونشتین، پائول کرس و الکساندر تالوش شرکت داشتند. این پیروی برای او نشان استاد بزرگ بین المللی را به همراه داشت. از آن لحظه به بعد تال عملا تمامی بازی های بزرگ را برنده شد از جمه مسابقات انتخابی یوگوسلاوی در سال 1959 و موفق شد حق بازی در مسابقات برای کسب مدال قهرمانی جهان را بدست آورد و با میخاییل باتوینیک که اسقف شطرنج محسوب می شد مسابقه دهد.
این بازی ها در تئاتر پوشکین در مسکو و در مارس تا می 1960 برگزار شد. شطرنج باز غیرمنطقی هیچ قانون بازی را قبول نکرد و فردی را که این قوانین را طراحی کرده بود به چالش کشید. استاد بازی های موضعی و تحلیل عمیق علیه رقیبی که مهره ها را در راست و چپ فدا می کرد و برنده شد ، به نظر می رسید که او حرکاتش کاملا ماجراجویانه بوده است.
تال ، باتوینیک را به روش خود برد. سرگی کاریاکین ، مدعی حال حاضر تاج شطرنج در خصوص قهرمان هشتم جهان گفت: تال آخرین شطرنج بازی بود که روش و سبکش به راحتی قابل شناسایی بود و قهرمان قبلی جهان ولادیمیر کرامنیک ، استاد بزرگ ریگا را موجود فضایی نامید. باتوینیک با داشتن موضع قهرمانی ، نتوانست گزینه های لازم را بیابد. دانش او با رفتار هر رقیب اینبار به نظر ناکافی می آمد. قربانی های بدیهی تال برای او پیروزی را به ارمغان آورد.
تحلیل کامپیوتری معاصر نشان می دهد که قربانیان تال درست نبوده و عمدا اینکار را کرده است اما رقیب و در واقع باتوینیک ، نمی توانست کاری بکند. شاید دلیلش آن باشد که تا این بازی رقبا با همدیگر بازی نکرده بودند. به طور مثال ویکتور کرچنوی تاکید کرد که تال با روش هیپنوتیزم برنده شده است برای آنکه نگاه او خیره کننده و سوزاننده بود.
میخاییل تال در 23 سالگی قهرمان جهان شد. تنها بیست و پنج سال بعد این رکورد توسط گری کاسپر شکسته شد و آناتولی کارپوف را در بیست و دو سالگی برد. پیروزی تال بر باتوینیک نه تنها تاج شطرنج را برایش به ارمغان آورد بلکه نشان قهرمان ملی را بدست آورد که مهم تر است.
او به ستاره ی واقعی و یکی از معروفترین شطرنج بازان جهان تبدیل شد. تال یک سال قهرمان جهان باقی ماند. در بازی برگشت ، باتوینیک که به خوبی آماده شده بود ، تال را در موقعیت بسته قرار داد جایی که دیگر حرکات ماجراجویانه به او کمکی نکرد. قهرمان علی رغم بیماری کلیه قبول کرد که در مسابقه شرکت کند و در حالی که پزشکان او را ممنوع کرده بودند بازی کرد. حتی کمیته ورزش اتحاد جماهیر شوروی آماده بود رسما او را متقاعد سازد.
اما تال همانطور که معاصرینش و از جمله مربی او الکساندر کابلنتس تعریف می کردند گفت که " نیمه جان بازی کرده است". درواقع خود تال این حرف را نه تایید و نه رد کرد. اسقف شطرنج در جزئیات بسیار کوچک قهرمان را شکست داد.
تال پس از آنکه نشان قهرمانی را از دست داد یک بار دیگر در مسابقات دوره ی انتخابی شرکت کرد اما حتی یک بار هم حق شرکت در مسابقات جهانی را بدست نیاورد. او زندگی غیر متعارفی داشت، سه بار به طور رسمی ازدواج کرد و هواداران بسیاری داشت.
اواخر سال 1960 ممنوع الخروج شد. با خشونت به استاد بزرگ گفتند که باید تکلیفش را با زن ها مشخص کند و شطرنج باز نابغه پاسخ داد که این مسئله ی شخصی اوست و به کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی ربطی ندارد. در سال 1970 عمل برداشتن کلیه را در تفلیس انجام داد. عمل خیلی موفقیت آمیز نبود و مجله " شطرنج در شوروی" آگهی فوت تال را نوشت. وقتی قهرمان سابق از نو زندگیش را آغاز کرد و مسابقه داد ، یکی از کارکنان مجله متن از پیش آماده شده در خصوص فوت را به او نشان داد.
تال این اتفاق را شوخی گرفت و خاطر نشان کرد که شاید او تنها فردی در جهان باشد که آگهی فوت خود را پیش از مرگ خوانده و حتی آنرا اصلاح کرده است. تال گفت: " شاید من باید این متن را اصلاح می کردم. "
بیماری های مزمن و شدید او باعث شدند که شطرنج باز مشهور به مورفین روی بیاورد ، تا شاید به کمک آن بتواند از درد خود بکاهد. وقتی که کارکنان " آمبولانس" به دستور مقامات از تزریق امتناع کردند او مصرف نوشیدنی های الکلی را آغاز کرد. تال حتی در مسابقات نیز نوشیدنی الکلی مصرف می کرد و روز به روز مصرفش بیشتر می شد. در خصوص وابستگی او به کنیاک و ودکا ، افسانه ها و شایعه های فراوانی وجود دارد.
تال تا لحظه ی مرگ شطرنج بازی می کرد. در مسابقات سنتی او نتایج ارزنده ای کسب نکرد اما در شطرنج سریع بی نظیر بود. نبوغ او هیچ وقت از بین نرفت. در سال 1988 ، اولین قهرمانی جهان در مسابقات شطرنج سریع را بدست آورد ، البته این مسابقات برای او مقام رسمی به همراه نداشت. آخرین مسابقه او و مسابقه ی شطرنج سریع را یک هفته قبل از مرگ انجام داد و یک بازی را از گری کاسپاروف برد. میخاییل تال مانند بازی شطرنجش زندگی کرد. او فدا می کرد تا پیروزی بدست آورد. مهمترین دستاوردهایش، فرزندانش گریگوری و ژانا و عنوان جاودان نابغه بود.