توافق يا معافيت محرمانه؟

وقتی بحث توافقات محرمانه هسته ای مطرح می شود باید به این نکته توجه داشته باشد اینکه ایران بتواند اورانیوم غنی شده 3.67 درصد ویا مقداری اورانیوم 20 درصد ویا حتی آب سنگین داشته باشد و... جزو توافق هسته ای ایران با 1+5 است وبه قول معروف روح برجام است نه معافیت محرمانه.

علیرغم اصرار بر روشن شدن همه مسایل اما وقتی ایرانی ها در حال مذاکره با 1+5 بودند بسیاری از نکات توافق حال شاید سهوا یا شاید هم عمدا گنگ ماند تا بعدها هر یک از طرفین بر اساس تفسیر خود از آن استفاده کنند.
در همین راستا مشخص نشده بود که آیا ایالات متحده به بانک های خود و بانک های بین المللی اجازه خواهد داد با ایران تعامل کنند و از گزند جریمه های خزانه داری این کشور در امان باشند یا نه و مشاهده شد که ایالات متحده عمدا این نکته را در حالتی از ابهام قرار داده که بعدها بتواند برای باج گیری از ایران از آن استفاده کند.
ایرانی ها هم بحث موشک های بالستیک و همچنین اتفاقی که برای اورانیوم 20 درصد و یا آب سنگین ویا مازاد اورانیوم 3.67 درصد در صورت عدم فروش آن و… را گنگ نگاه داشتند تا اگر آمریکایی ها زیر برجام زدند ابزاری برای مقابله داشته باشند.
رئیس جمهوری ایالات متحده بحثی به نام روح برجام مطرح کرد ومنظورش همان توافق شفاهی بود که میان مقامات دو کشور انجام شده بود و در مواردی اظهار داشت که مثلا بحث موشک های بالستیک ایران مخالف روح برجام است اما مخالف برجام نیست. یا اینکه خرید تسلیحات و همکاری نظامی ایران و روسیه مخالف روح برجام است نه مقررات بین المللی و یا برجام یا اینکه…
به هر حال هیچ کس جز آنهایی که در بطن مذاکرات بودند نمی تواند تایید کند که چه چیزی جزو روح برجام است و چه چیزی جزو روح برجام نیست.
اما نکته ای که می توان به آن اشاره کرد این است که توافق دو طرفه است یعنی حتی اگر توافقاتی به اصطلاح بر اساس روح برجام انجام شده باشد باید دو طرفه اعمال گردد نه یک طرفه.
دولت ایران جهت نشان دادن حسن نیت خود بلا فاصله پس از امضای توافق برجام همه تعهدات ایران را انجام داد و توقع داشت طرف مقابل هم فورا به تعهدات خود عمل کند.
طرف مقابل، بیشتر در این ماجرا منظور ایالات متحده است چون بقیه اعضای 1+5 در راستای اجرای تعهدات خود گام برداشتند، بخوبی می داند که اگر ایرانی ها تن به امضای توافق نامه هسته ای دادند برای این بود که تحریم های بانکی از سر راه ایران برداشته شود و اگر قرار باشد که این تحریم ها به شکل دیگری پابرجا بماند پس توافق هسته ای برای ایران هیچ ارزشی ندارد.
ایرانی ها بچه کوجک نیستند که بخواهند با آب نبات چوبی سرشان کلاه بگذارند و دلشان خوش باشد که پای هیات های اوروپایی به ایران باز شده و قرارداد ها وتوافقاتی که فعلا امیدی به اجرای آن نیست به امضاء رسیده، آنها یک خروجی منطقی وقابل لمس از برجام نیاز دارند.
طبق همان برجام هیچ جا مشخص نیست که اگر آب سنگین ایران خریداری نشود چه کار باید کرد و طبق همان توافق ایران میتواند نیاز خود از اورانیوم 20 درصد برای کارهای تحقیقاتی و پزشکی را نگاه دارد و طبق همان برجام ایران می تواند مقدار نا محدودی اورانیوم 3.67 درصد تولید کند اما مقداری که می تواند تا مدت یک سال نگاه دارد محدود است و مازاد آن را باید به فروش برساند ولی مشخص نیست که اگر این مازاد فروش نرود چه می شود و…
پس همانگونه که آمریکایی ها می توانند در روح برجام و در اصل برجام بازی در بیاورند ایرانی ها هم می توانند هم در روح برجام و هم در اصل برجام بازی در بیاورند و همانگونه که تعامل دوطرفه است بازی در آوردن هم دو طرفه است.
ایرانی ها تا به حال تلاش کرده اند که صادقانه با ماجرا برخورد کنند و از طرف مقابل توقع دارند صادقانه برخورد کند و نیازی به توافق محرمانه نیست که بخواهند از راهکارهای خود برجام با رفتارهای ایالات متحده که به هیچ وجه با روح برجام همخوانی ندارند واکنش نشان دهند.