هر فرد ممکن است که طی زندگی خود در برهه ای از زمان دچار احساسات غیر قابل کنترل گردد، به عنوان مثال ترس، افسردگی های خفیف یا اضطراب که بسیار پریشان کننده است، اما ما آنها را معادل بیماری روانی به حساب نمی آوریم.
چندی پیش رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران اعلام نمود، تحقیقات تازه در ایران نشان می دهد بین 20 تا 25 درصد ایرانیان دچار بیماری روانی هستند و بیش از 50 درصد مراجعه کنندگان به پزشکان عمومی دارای انواعی از بیماران روانی هستند. آمار افسردگی در دنیا حدود 20 تا 25 می باشد که این آمار در کشورها در شرایط مختلف فرق می کنند، مثلا وقتی در کشوری زلزله شده یا جنگ یا تغییرات اقتصادی و اجتماعی رخ می دهد، میزان افسردگی بیشتر می شود. از جمله در تهران نیز تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که نزدیک به 34 درصد تهرانی ها دارای بیماری روانی بوده اند. ولی آمار مربوط به بیماریهای روانی و افسردگی در سطح جامعه ایران، حدود 21 تا 25 درصد است. در این خصوص راضیه مخبریان نژاد- روانشناس و استاد دانشگاه به خبرگزاری اسپوتنیک گفت:
— اختلال روانی همانطور که گفته شد به حالتهای شدید روانی اطلاق می گردد، اگر منظور ما از اختلال روانی انواع مشکلات خفیفتر هم باشد در اینصورت آمار حتی بیشتر از این ارقام نیز می شود. اما در مجموع می توان فردی را که اضطراب، افسردگی حتی فوبیای اجتماعی دارد را به عنوان اختلال روانی قلمداد نمود. در هر جامعه ای افرادی هستند که دچار ترس، وسواس، افسردگی و مشکلاتی از این قبیل هستند که بی شک تمامی آنها نشان دهنده اختلالات روانی هستند. نکته قابل توجه شدت این اختلالات است چون از نظر علم روانشناسی ممکن است فردی دچار بیماری هذیان و یا شیزوفرنی باشد اما از نوع خفیف که خود در آینده زمینه ساز اختلالات جدی روانی می گردد. بنابراین تمامی این علایم نشان دهنده آن است که درصدی از جامعه ما دچار مشکلات متعدد روانی هستند.
— برخی از مردم در یک دوره زندگی ممکن است که اختلالات روانی را تجربه نمایند، اما سنین نوجوانی و جوانی شایع ترین زمان برای بروز علایم اختلالات روانی می باشد، چونکه ساز و کارهای روانشناختی هنوز پختگی کامل را ندارند. پختگی یعنی اینکه فرد بیاموزد چگونه با مشکلات زندگی رو به رو شود و آنها را حل نماید. از سوی دیگر فرد دچار تحولات بلوغ میگردد که خود زمینه ساز مشکلات روانی می باشد، همزمان شروع، تحصیل، اشتغال، تشکیل خانواده و اتفاقاتی که در ادامه می آید تمامی این موارد در کنار تعارضاتی که با والدین و نسل قبلی خود پیدا می نمایند، دست به دست هم می دهد تا اختلالات در میان قشر جوان و افرادی که به دوره سن بلوغ می رسند بیشتر از افراد دیگر جامعه باشد.
— جامعه کنونی ایران اکنون بی شک درگیر یکسری مسائل و مشکلات روانی می باشد. ایران یک دوره جنگ سختی را پشت سر گذاشته که عواقب زیادی را برای جامعه ایران به همراه داشته است و در کنار مسائل اقتصادی باعث گردید تا روند جامعه ما در یک دوره ای از زمان دچار رکود گردد. علاوه بر این شادی و نشاط در جامعه ایران بسیار کم شده است. یکی از علتهای اصلی مشکلات روانی نبود « حال خوب» در جامعه است و حال خوب مال زمانی است که شادی و نشاط بیشتری داشته باشیم، زمانیکه شادی نباشد افسردگی بیشتر می شود. عواملی از این دست همگی بر روح و روان افراد تاثیر می گذارد و باعث می گردد تا سطح اختلالات روانی افراد جامعه بالا برود. زمانیکه ثبات اقتصادی نباشد میزان نگرانی افراد نسبت به آینده نامعلوم افزایش می یابد.
— بهداشت روان در سه سطح پیشگیری انجام می¬دهد، پیشگیری سطح اول مبتنی بر اصول بهداشت و سلامت عمومی می باشد و هدف آن جلوگیری از بروز بیماری و اختلال و در نتیجه کاهش موارد آن است و در سطح کلان انجام می¬گیرد و بودجه اقتصادی زیادی را نیاز دارد. اکنون در مدارس ایران واحد درسی به نام مهارتهای زندگی تدریس می گردد، این واحد درسی حتی در دانشگاه هم به صورت اجباری چه در سطح لیسانس و چه در سطح فوق لیسانس تدریس می گردد. یک قسمتی از کار را نیز شهرداریها بر عهده گرفته و مجموعه ای از خانه های سلامت را برپا نموده اند که کلاسهای مهارت زندگی به صورت رایگان برای عموم مردم آموزش داده می شود و با بنرهای تبلیغاتی و از طذیق جملات و تصاویر زیبا سعی در آموزش عمومی مردم جامعه دارد. یا اینکه در رادیو و تلوزیون برنامه هایی تهیه می گردد که بر مبنی چگونگی بکارگیری روشهای درست زندگی کردن می باشد و پیغامهایی دارد که به مهارتهای زندگی مرتبط است. به این ترتیب پیشگیری اولیه انجام می گیرد.پیشگیری سطح دوم کاهش شیوع اختلالات را انجام می دهد به عنوان مثال از طریق ارزیابی که انجام می دهد متوجه شیوع برخی اختلالات و یا مشکلات در منطقه یا ناحیه خاصی می گردد. مثلا در مناطق محروم پارکهای متنوع و یا خانه های سلامت یا خانه های اسباب بازی ساخته شده است بچه ها یاد می گیرند که جاهایی وجود دارد که می توانند در آنجا بازی کنند، به این ترتیب نشاط و شادابی در جامعه افزایش می یابد. پیشگیری سطح سوم زمانی صورت می گیرد که دیگر اختلال به وجود آمده است و باید روشی را یافت تا این اختلال درمان گردد و اثرات و بقایای آن باقی نماند. در این خصوص نیز دولت اقداماتی مانند تاسیس مراکز درمانی و یا کلان تر از آن تاسیس سازمان نظام روانشناسی با این هدف تاسیس شده و حتی رئیس آن توسط رئیس جمهور کشور برگزیده می شود. تمامی این اقدامات به منظور بهبود سطح روان کشور صورت می پذیرد. سازمان نظام روانشناسی بر چگونگی عملکرد مشاوران و روانشناسان کشور نظارت دارد و دوره های متنوعی بای آن برگزار می نماید. تمامی این اقدامات اتفاقات خوبی است که در عرصه روانشناسی و سلامت روان کشور در حال انجام است.
— به هر حال هنوز نواقصی در زمینه رسیدگی به بهداشت و سلامت روان جامعه وجود دارد اما به صورت کلی این روند رو به بهبود و رشد است. زمانی در فرهنگ ما مراجعه به روانپزشک یک امر نامطلوب بود اما امروز داشتن یک روانشناس شخصی به نوعی یک اتیکت اجتماعی به شمار می آید.
