"اسپوتنیک" شما را با ادامه تاريخچه اين طرح آشنا می کند.
ایران با کمک اتحاد جماهیر شوروی، بیش از 60 طرح و مجتمع صنعتی را در سال های 60 و 70 میلادی به اتمام رساند که شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان و احداث 500 کیلومتر خط لوله گاز در طول مسیر مرز با آذربایجان شوروی، از جمله آنها هستند.
ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و ترکیه اصرار داشتند که مسیر اصلی صادرات گاز ایران از طریق ترکیه صورت پذیرد، حال آنکه مسکو و تهران در سال های 1972 و 1973 توافق کردند تا ترانزیت گاز ایران به اروپا برای مدت 20 سال از خاک اتحاد جماهیر شوروی، عبور کند. در این رابطه دکتر چیچکین، کارشناس روس می گوید: "انتقال گاز می بایست در سال 1976 آغاز می شد اما به علت وخامت اوضاع سیاسی و به دنبال آن بروز انقلاب در ایران، باعث گردید تا این پروژه فعلا تعطیل و متوقف شود".
برای اتحاد جماهیر شوروی و ایران، طرح ساخت کانال اتصال درياى خزر به خليج فارس، به منظور مقابله با فعالیت های ایالات متحده و ناتو، می توانست فوق العاده سودمند باشد. اما جنگ ایران و عراق، اجرای این پروژه را برای دوره نامحدودی به تعویق انداخت.
چیچکین معتقد است که "کانال کشتیرانی"خزر — خلیج فارس "، با عبور کامل از خاک ایران، امکان دسترسی شمال اقیانوس اطلس، دریاهای بالتیک، سیاه و آزوف و همچنین حوضه های آبی دانوب، ولگا و خزر را به اقیانوس هند، میسر می سازد. این مسیر نه تنها به عنوان یک کریدور حمل و نقل، بلکه به عنوان منبع آب شیرین مناطق خشک مرکزی ایران، ضرورت دارد".
در سال های 1996 و1997، وزارت راه و ترابری ایران هیئتی را برای جذب سرمایه گذاری و فن آوری در ساخت و ساز کانال، به روسیه اعزام کرد. روسیه از پیشنهاد ایران استقبال کرده، اما آن را به مطالعه بیشتر زیست محیطی این پروژه منوط کرد چرا که محیط زیست دریای خزر، منحصر به فرد است. طرفین توافق کردند که کارشناسان ایرانی، با تجربه و دانش روسیه در ساخت و مهندسی فنون و تجهیزات آبی، آشنا شوند. لذا هیئت ایرانـــی از کانال های دریای سفید —بالتیک، ولگا — بالتیک، ولگا — دُن، بازدید کردند.
طول مسیر کشتیرانی این کانال 700 کیلومتر است که از بستر رودهای شمال غربی و جنوب غربی ایران و همچنین آب راه بین المللی اروند رود (شط العرب) در مرز عراق، عبور می کند. سرمایه گذاری مورد نیاز این طرح، 10 میلیارد دلار و زمان بازدهی کامل پروژه، 5 سال پس از بهره بردای آن، پیش بینی شده است. درآمد های حق ترانزیتی روسیه و ایران از سال سوم و چهارم پس از اجرایی شدن، آغاز خواهد شد (روسیه از 1.2 تا 1.4 میلیارد دلار، ایران از 1.4 تا 1.6 میلیارد دلار).
در ابتدای سال های 2000 میلادی، ایران در مذاکرات کمسیون مشترک تجاری روسیه و ایران، در رابطه با نحوه سرمایه گذاری احداث کانال و همچنین ساخت کشتی های باری و تجهیزات اضافی دریایی برای بکارگیری در این آب راه، به روسیه پیشنهاد کرد.
چیچکین در خاتمه تاکید کرد که "عوامل جغرافیای سیاسی کنونی، از جمله اعمال تحریک آمیز ترکیه در بروز وخامت جدی روابط با روسیه، باعث می شود تا مطالعه دقیق تری در گزینه های حضور روسیه در ایجاد این آبراه مهم، صورت پذیرد".