چرا اول ایتالیا

اولین سفر رییس جمهوری ها بعد از فرایند خاصی از نظر دیپلماتیک معانی بسیاری دارد، در حالی که از چند ماه روحانی برای دیدار از فرانسه و دیگر کشورهای اوروپایی برنامه ریزی کرده بود اما ایتالیا و واتیکان را به عنوان دروازه ورود خود به اوروپا انتخاب کرد.

قبل از شروع تحریم ها بر علیه ایران سه کشور اوروپایی آلمان — فرانسه و ایتالیا به ترتیب از بالاترین سطح مبادلات تجاری با ایران برخوردار بودند. بلا فاصله پس از شروع تحریم ها فرانسوی ها سخت ترین مواضع سیاسی و اقتصادی را بر علیه ایران اتخاذ کردند و همه شرکت های آنها بدون پایبندی به تعهدات خود ایران را ترک نمودند و فرانسوی ها حتی حاضر به تامین قطعات یدکی کالاهای تولیدی خود در ایران و یا فروش دارو که جزو تحرم ها نبودند نشدند. آلمانی ها مقداری ملایم تر از فرانسوی ها با تحریم ایران برخورد کردند اما ایتالیایی ها خیلی تمایل نداشتند در زمینه تحریم ایران همکاری کنند.
در خلال مذاکرات ایران با 1+5 فرانسوی ها نقش مذاکره کننده بد را اتخاذ کردند و با سنگ اندازی در مذاکرات رسیدن به توافق را ماه ها به تاخیر انداختند. توافقی که دولت آقای روحانی حد اقل یک سال قبل تر روی رسیدن به آن برنامه ریزی کرده بود تا بتواند از نتایج آن در انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری استفاده کند.

 پس از رفع تحریم ها وزیر امور خارجه فرانسه برنامه ریزی کرد ابتدا به عربستان سعودی سفر کند و از آنجا به ایران بیاید، عملی که خیلی به مزاج ایرانی ها خیلی خوش نیامد و لذا از پذیرش هیات اقتصادی همراه وی خودداری کردند و هیات اقتصادی فرانسه مجبور شد یک ماه بعد از سفر وزیر امور خارجه فرانسه به ایران سفر کند.
ایرانی ها همین واکنش را نسبت به سفر اخیر رئیس جمهوری چین به تهران نشان دادند وعلیرغم روابط بسیار صمیمی ایران و چین از پذیرفتن سفر مستقیم وی از ریاض به تهران خودداری کردند و وی مجبور شد برای انجام این سفر بسیار ارزشمند قاهره را به عنوان محلل سفر قرار دهد.
آقای روحانی به دو دلیل اصلی ایتالیا را به عنوان هدف سفر خود انتخاب کرد:
1 — ایتالیا در حین تحریم ها بر علیه ایران کمترین همکاری را با تحریم کنندگان بر علیه ایران انجام داد و اکثر شرکت های ایتالیایی به همکاری های خود با ایران ادامه دادند. گرچه سطح این همکاری ها بسیار پایین آمد. آقای روحانی با این سفر خواست پیغامی به دیگر کشورهای اوروپایی بدهد که رفتار تک تک آنها در حین تحریم ها فراموش نخواهد شد.

2 — آقای روحانی در سفر خود به ایتالیا به ملاقات پاپ رهبر کاتولیک های جهان رفت و تلاش شد تصاویر زیادی از ملاقات صمیمانه وی با پاپ منتشر شود تا به جهان مسیحیت بفهماند اسلام ایرانی هیچ مشکلی با مسیحیان جهان ندارد.
در حین سفر آقای روحانی به ایتالیا برخی گمانه زنی ها از تحریم های جدید فرانسه بر علیه ایران مطرح شد که در واقع برخی سیاست مداران مورد حمایت عربستان سعودی و اسرائیل پشت پرده این موضع گیری ها بودند که منجر به واکنش رسانه ای تند آقای روحانی بر علیه عربستان سعودی گشت و دولت فرانسه هم بلا فاصله برای تامین امضای توافق های اقتصادی با ایران و بر هم نخوردن این سفر اقدام به رد این ادعاها و بحث تحریم های جدید نمود و همین مساله نشان می دهد که امروزه دیگر حنای عربستان سعودی و اسرائیل در فرانسه و کشورهای اوروپایی رنگی ندارد و وقتی بحث منافع اقتصادی برای کشورهای متضرر اقتصادی اوروپا مطرح می شود دیگر روابط دیرینه با عربستان سعودی و اسرائیل معنی ندارد.
اگر برنامه ریزی های انجام شده طبق برنامه پیش برود قرار است صدر اعظم آلمان و نخست وزیر ژاپن هم بزودی از ایران دیدار کنند تا روابط کشورهایشان با ایران مخصوصا در زمینه اقتصادی را تحکیم بخشند.

بدیهی است که دولت آقای روحانی برای تعهدات — قرارداد ها — خرید ها و نقشه های رشد اقتصادی خود بر نفت زیر 30 دلار برنامه ریزی نکرده بلکه بر سرمایه گذاری های خارجی در ایران برنامه ریزی نموده. اگر این روند عقد توافقات و قرارداد ها ادامه یابد ایران بزودی به قطب اقتصادی منطقه خاورمیانه تبدیل خواهد شد. مضاف بر اینکه چون خود این کشورها در ایران سرمایه گذاری می کنند در صورتی که به هر دلیل دولت های آنها بخواهند تحریم های جدیدی بر علیه ایران وضع کنند عملا خود متضرر خواهند شد و همین مساله ضمانتی برای خودداری آنها از وضع و یا مشارکت در هرگونه تحریم جدیدی و یا حتی همکاری در اجرای تحریم های قدیمی مستمر بر علیه ایران خواهد بود.
واضح تر بگویم ادامه این روند عقد قرارداد ها به این معنا است که همان واکنش امروز دولت فرانسه نسبت به وضع تحریم های جدید بر علیه ایران را از طرف دیگر کشورهای سرمایه گذار در ایران شاهد خواهیم بود و می توان گفت این "نکته ظریف" توافقات پسا برجام ایران است.