اواخر هفته گذشته در استکهلم ، 20 — مین کنفرانس همایش بین المللی لوکزامبورگ در رابطه با جلوگیری از فاجعه هسته ای تحت عنوان « کنفرانس سال 2015 بررسی اجرای پیمان عدم گسترش سلاح هسته ای و مسائل عدم گسترش سلاح کشتار جمعی منطقه ای» برگزار شد.
همایشی که 8 سال پیش تأسیس شد دانشمندان ، متخصصان و سیاستمداران و کارشناسان در سطح جهانی را با هم متحد می کند و یک سازمان معتبر است که در سطح دول کشورهای بزرگ ، سازمان ملل متحد و نهادهای آن به این مسائل می پردازد. شرکت کنندگان کنفرانس اخیر استکهلم به بررسی چه مسائلی پرداختند؟
ولادیمیر ساژین شرکت کننده این نشست در این خصوص گفت: موضوعاتی که در کنفرانس به بحث گذاشته شدند عبارت بودند از: ارزیابی کارشناسی نتایج نهمین کنفرانس سال 2015 میلادی در باره بررسی اجرای پیمان عدم گسترش تسلیحات هسته ای که از 27 ماه آوریل تا 22 ماه مه در نیویورک برگزار شد ، مسائل ایجاد مناطق عاری از سلاح هسته ای در خاور نزدیک و میانه، امضای موافقتنامه آینده با ایران در باره برنامه هسته ای آن کشور و همچنین راه های خروج از بن بست هسته ای کره شمالی.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: « کنفرانس نیویورک نتوانست سند نهایی را به تصویب برساند. موضوع برگزاری کنفرانس در باره ایجاد مناطق عاری از سلاح کشتار جمعی در خاور نزدیک در این بحث ها مانع اصلی تصویب سند نهایی شد.
کارشناسان کنفرانس لوکزامبورگ اوضاع در باره دورنمای تبدیل منطقه خاور نزدیک به یک منطقه عاری از سلاح هسته ای را مورد مطالعه قرار دادند و فرمولبندی بحد کافی با انعطافی را توصیه نمودند. پیشنهاد شد مرحله به مرحله به رفع این مسأله بپردازند. ابتدا این منطقه را از سلاح های شیمیایی و بیولوژیکی پاک سازند و در مراحل بعدی به موضوع سلاح هسته ای بپردازند، البته پس از عادی سازی وضعیت نظامی — سیاسی.
شرکت کنندگان کنفرانس توجه خاصی نسبت به مسأله هسته ای ایران مبذول داشتند. آنها نتایج مذاکرات میانجیان بین المللی « گروه 5 + یک» در رابطه با رسیدن به توافق جامع هسته ای را بررسی کردند.
کارشناسانی که در این کنفرانس سخنرانی کردند مذاکرات و توافق با ایران را بطورکلی مثبت ارزیابی کردند و آن را اولین مرحله فرایند طولانی مذاکرات نامیدند که نهایتا شفافیت پروژه اتمی تهران را تأمین خواهد کرد و امکان برقراری کنترل بین المللی را فراهم خواهد ساخت که مانع از ساخت سلاح کشتار جمعی در جمهوری اسلامی ایران خواهد شد.
اما در جریان بحث ها، دیدگاه ها و برخوردهای متفاوتی نسبت به اوضاع پیرامون برنامه هسته ای ایران آشکار شد. بعضی از شرکت کنندگان کنفرانس ابراز داشتند که کاهش تعداد سانتریفوژهای غنی سازی اورانیوم در ایران — کافی نخواهد بود. به عقیده آنها غنی سازی اورانیوم در آن کشور باید بطور کامل متوقف شود. از آنجا که تهران نمی تواند دلیل قانع کننده ای برای تلاش خود در تولید اورانیوم غنی شده بطور مستقل ارائه بدهد ، اگر هدف آن کشور فقط اتم صلح آمیز است، در جهان بازارهای قانونی مواد هسته ای زیاد هستند و ایران می تواند اورانیوم غنی شده را در آنجا خریداری کند.
دیگران متذکر شدند که تهران بالاجبار فرمولبندی پیشنهادی مخالفان خود را خواهد پذیرفت و تضمیناتی را که آنها قابل قبول بدانند خواهد داد. این اتفاق رخ خواهد داد زیرا، روند لغو تحریم ها بطور مستقیم مشروط به رعایت شرایط موافقت نامه توسط ایران خواهد بود و از حالت عکس برخوردار نیست. بدیگر سخن، نقض مفاد توافق نامه باعث احیای تحریم ها بطور کامل خواهد شد و حتی ممکن است اقدامات بمراتب سخت تری را بدنبال داشته باشد.
بحث هایی در باره موثر بودن تحریم ها جریان داشت. در این خصوص، نظرات کارشناسان متقاوت بود. بعضی متذکر شدند که تحریم ها بحد کافی موثر بودند. فشار جهانی اقتصادی طی سال 2013-2012 میلادی ایران را به مرز بحران اقتصادی کشاند و حامل فرایندهای اجتماعی در کشور بود که رژیم را تهدید می کرد. این نکته رهبری جمهوری اسلامی ایران را مجبور به سازش کرد.سخنرانان دیگر با اینگونه برخورد مخالفت کردند. آنها بر این مهم تأکید کردند که مهمترین انگیزه برای تهران در فرایند مذاکرات تلاش برای خروج از انزوای سیاسی بود.
کارشناسان در یک مورد به توافق رسیدند: اگر ایران مفاد توافق نامه هایی را نقض کند که اکنون امضای آنها نزدیک است تحریم ها باید ادامه یابند.
برنامه هسته ای کره شمالی نیز در مرکز توجه کنفرانس قرار داشت. شرکت کنندگان کنفرانس از طرف های ذینفع خواستند از هر امکانی برای ازسرگیری فرایند مذاکرات شش جانبه (روسیه، آمریکا، کره شمالی، ژاپن، کره جنوبی و چین) با هدف نهایی خلع سلاح هسته ای شبه جزیره کره استفاده کنند.
شرکت کنندگان کنفرانس نسبت به افزایش رادیکالیسم جنبش سیاسی — نظامی افراط گرا ابراز نگرانی کردند. گفته شد که خطر افراط گرایی با خطر گسترش سلاح هسته ای همراه است. باید درک کرد که این خطر بر خلاف رژیم عدم گسترش سلاح هسته ای مانند مسأله افراط گرایی اسلامی تا آخر مورد ارزیابی قرار نگرفته است. از اینرو پرداختن به این مسأله مهم است.
بر طبق جمعبندی نشست استکهلم مطابق با اصول فعالیت کنفرانس لوکزامبورگ سند نهایی به تصویب رسید که حاوی پیشنهادات عملی مورد توافق شرکت کنندگان خطاب به روسای کشورهای بزرگ جهان ، سازمان ملل متحد و آژانس بین المللی انرژی اتمی بود.
ولادیمیر ساژین در پایان گفت: بدین ترتیب مسائلی که همایش لوکزامبورگ در کنفرانس استکهلم عنوان کرد از اهمیت بسیار زیادی برای آینده بشریت برخوردار است. این مسائل بدون شک فوق العاده دشوار و متفاوت هستند و راه حل آنها ساده نخواهد بود. در این رابطه اراده همگان ضروری است.
