سه ماه فرصت چالشی برای ایران و آمریکا

© AP Photo / Brian SnyderПереговоры по ядерной программе Ирана в Швейцарии
Переговоры по ядерной программе Ирана в Швейцарии - اسپوتنیک ایران
اشتراک
بالاخره ماراتن مذاکرات نفس گیر هسته ای میان ایران و 5+1 به تفاهم نامه ای رسید قرار است سه ماه دیگر به توافق نامه تبدیل گردد. در واقع سه ماه فرصتی است که طرف ایرانی و طرف آمریکایی برای رتق و فتق امور خود قبل از امضای توافق نامه نهایی خواهند داشت.

توافقی که در صورت نهایی شدن یک توافق برد برد برای طرفین به حساب خواهد آمد چرا که اگر به ده سال پیش برگردیم ایرانی ها به شرایط فوق العاده کمتر راضی بودند و آمریکا به کمتر از روشی که با لیبی اجرا کرده بودند (یعنی برچیدن کل برنامه هسته ای راضی نبودند) از سوی دیگر آمریکایی ها هم در تصور این را نداشتند که با مذاکرات بتوانند با ایران کنار آیند.

بر کسی پوشیده نیست که چالش هسته ای ایران در واقع یک چالش میان ایران و ایالات متحده بوده و می باشد و طی چند ماه اخیر مذاکرات میان ایران و 5+1 به مذاکرات میان ایران و ایالات متحده تبدیل شده بود چرا که ایران از طرف خود اختلافاتی با روسیه و چین نداشت و رئیس جمهوری روسیه رسما در چند مناسبت بر حق غنی سازی ایران و حق ایران در داشتن برنامه صلح آمیز هسته ای تاکید کرده بود از سوی دیگر ایالات متحده پدرخوانده سه کشور دیگر اوروپای غربی به حساب می آید.

رئیس جمهور ایالات متحده باراک اوباما - اسپوتنیک ایران
باراک اوباما: با ایران به یک توافق تاریخی رسیدیم

به هر صورت دولت های هر دو کشور، منظور ایران و ایالات متحده، موافقین و مخالفینی برای رسیدن به نتیجه مرضی الطرفین داشتند و دارند که باید بر چالش های مقابله آنها فائق بیایند.

طرف ایرانی از جانب خود با جناح های سیاسی ای مواجه می باشد که با هرگونه مذاکره با ایالات متحده مخالف هستند و هیچ اطمینانی نسبت به این کشور ندارند. این جناح ها سوابق تاریخی تعامل با ایالات متحده و همپیمانانش و توافق نامه هایش را به عنوان بهانه ای برای مخالفت خود به میان می آورند و معتقد هستند که ایالات متحده به هیچ پیمانی متعهد نیست و فقط می خواهند به طرفند های مختلف جلوی پیشرفت ایران از جمله برنامه هسته ای را بگیرد. با اینکه ایران در روز امضای توافق نامه در تعطیلات "روز طبیعت" معروف به "سیزده به در" به سر می برد (که طی آن اکثریت خانواده های ایرانی طبق یک سنت قدیمی از خانه های خود خارج می شوند و به طبیعت پناه می برند تا طی سال از نحسی روز سیزدهم اول سال در امان بمانند) بلا فاصله پس از توافق مخالفین داخلی انتقادات خود را شروع کردند و از محدودیت شدید در برنامه هسته ای انتقاد کردند. در مقابل تعداد زیادی از حامیان حل وفصل مسالمت آمیز مناقشه هسته ای به جای برگشتن به منازل خود در خیابان ها و فرودگاه و اطراف وزارت امور خارجه ایران جمع شدند تا حمایت خود از تیم مذاکره کننده هسته ای را به نمایش بگذارند.

البته می توان گفت به دلیل سیستم حکومتی در ایران در نهایت نظر رهبری ختم کلام خواهد بود و قطعا هرگونه توافق و یا تفاهم تیم مذاکره کننده هسته ای بدون اجازه، هدایت وهماهنگی با آیت الله خامنه ای نبوده و همگی اذعان دارند که آیت الله خامنه ای با سیاست زیرکانه خود توانست برنامه هسته ای ایران را به جایی برساند که کشورهای بزرگ جهان بر حق و حقوق هسته ای ایران صحت بگذارند و دولت های مختلف ایران همگی فقط مجری سیاست های کلی نظام بودند و هستند.

Iranian Foreign Minister Javad Zarif (R) delivers a statement, flanked by European Union High Representative for Foreign Affairs and Security Policy Federica Mogherini, at the Swiss Federal Institute of Technology in Lausanne on April 2, 2015 - اسپوتنیک ایران
بیانیه ایران و 1+5/ تحریم‌های شورای امنیت لغو می‌شود / اراک، آب سنگین باقی می‌ماند/غنی‌سازی در نطنز متمرکز می‌شود

در مقابل در مورد ایالات متحده نیز  پر واضح است دولت این کشور هم با کنگره که تحت کنترل لابی یهودی می باشد مشکل دارد و هم با همپیمانان خارجی خود در راس آنها اسرائیل و عربستان سعودی و…

شاید رئیس جمهوری آمریکا بتواند حکام عرب را به کمپ دیوید فرا خواند و بصورت دستوری آنها را وادار کند تا با تصمیمات آمریکا مخالفت نکنند اما در مورد اسرائیل و کنگره مساله فرق خواهد کرد. گو اینکه برخی از این حکام عرب دیگر احساس غرور بهشان دست داده و احتمال نافرمانی در آنها هم وجود دارد مخصوصا که منافع موجودیتی خود را به اسرائیل نزدیک تر می دانند تا ایالات متحده.

با توجه به شرایط طرفین می توان گفت احتمال پایبندی ایران به هرگونه توافقی بیشتر خواهد بود تا ایالات متحده آمریکا و غرب و در این صورت و در صورتی که سازمان بین المللی انرژی هسته ای به تعهدات خود عمل کند و به عنوان ابزاری در دست غرب عمل نکند ایران برنده نهایی خواهد بود چون در صورت خودداری غرب از عمل به هرگونه بندی از توافق نامه ایران توجیه بین المللی خواهد داشت که به تعهدات خود عمل نکند و برنامه هسته ای را به روند سابق برگرداند.

به همین دلایل سبک و سیاق اعلام بیانیه پایانی لوزان  نشان می داد که هر طرف تلاش داشت روی دست آوردهای مورد توجه داخل خود تکیه کند.

در مورد ایران رفع تحریم ها — ادامه برنامه هسته ای و پذیرش حق و حقوق بین المللی و از دست ندادن تجهیزات و چرخه موجود هسته ای مطرح بود در حالی که برای آمریکایی ها اطمینان از عدم دسترسی ایران به سلاح هسته ای — امکان بازرسی های مکرر — جلوگیری از سرعت پیشرفت برنامه هسته ای ایران — اطمینان بخشیدن به هم پیمانانشان مبنی بر اینکه در صورت تخطی ایران امکان بازگشت تحریم ها وجود دارد مهم بود. عملا هر دو به هدف خود رسیده اند و تفاهم برد برد به حساب می آید.

پرچم ایران - اسپوتنیک ایران
ایران بعد از تحریم ها

شاید این بهترین فرصت برای طرفین جهت رسیدن به چنین توافقی بود چرا که:

1 — در ایالات متحده رئیس جمهوری بر سر قدرت است که در دور دوم ریاست جمهوری خود قرار دارد هراسی از لابی های مختلف در کنگره ندارد و می خواهد حل این بحران به صورت مسالمت آمیز در دوران وی وبه نام او ثبت شود. در صورت حل مسالمت آمیز این بحران احتمال پیروزی حزبش در انتخابات آتی ریاست جمهوری خیلی زیاد خواهد بود.

2 — به دلیل شرایط بین المللی بوجود آمده ایران به هم پیمانی با روسیه و چین روی آورده بود و کشورهای مختلف در حال بررسی راه کارهای دور زدن تحریم ها جهت معامله با ایران بودند امری که دیر یا زود سد تحریم ها را می شکست و تنها گزینه باقی مانده آمریکا گزینه نظامی می بود. گزینه ای که با شرایط سیاسی و نظامی منطقه و اقتصادی بین المللی قدم گذاشتن در آن به معنای خودکشی تلقی می شود.

3 —  در ایران رئیس جمهوری میانه رو سر کار آمده که حل وفصل مناقشه هسته ای را در راس برنامه های خود قرار داده. چرا که فشار تحریم ها بر ایران فلج کننده بود و باید راهکاری برای خروج از آن پیدا می شد.

4 — انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی در ایران چالشی برای دولت آقای روحانی به حساب می آید چرا که طی یکسال و اندی که از دولت وی سپری شده شرایط اقتصادی مملکت بهبود نیافته و قطعا ادامه این روند به ضرر دولت وی تمام خواهد شد و لذا باید هرچه سریعتر به نتیجه ای در مذاکرات که تحریم ها را بردارد می رسید تا با استفاده از پولهای بلوکه شده بتواند چرخ اقتصاد ایران را بچرخاند.

5 — شرایط و نابسامانی هایی را که در منطقه خاورمیانه بوجود آمده تحمل یک بحران دیگر را ندارد و احتمال انفجار آن در هر لحظه وجود دارد لذا باید راه وچاره ای برای حل و فصل سیاسی مناقشات منطقه ای یافته شود تا به خطر های امنیتی موجود در منطقه پرداخت. و در این راستا قطعا این توافق تاثیر بسزایی بر روند حوادث منطقه خاورمیانه علی الخصوص عراق — سوریه —  یمن — بحرین و لبنان خواهد داشت و نقش ایران در حل و فصل این مناقشات پر رنگ تر خواهد بود. و همه پیش بینی می کنند این توافقنامه زمینه توافق نامه های دیگر میان ایران وغرب را فراهم خواهد نمود.

6 — با توجه به اینکه مساله هسته ای ایران پر چالش ترین بحران جهان در دهه اخیر به حساب می آید حل دیپلماتیک و مسالمت آمیز آن این پیغام را خواهد داشت که همه مسایل پیش پا افتاده تر دیگر بین المللی از بحران اوکراین گرفته تا مسایل مختلف خاورمیانه تا بحران دو کره تا… را می توان به صورت مسالمت آمیز و دیپلماتیک حل و فصل نمود.

شادی ایرانی ها در خیابان ها بعد از اعلام توافق هسته‌ای - اسپوتنیک ایران
شادی ایرانی ها در خیابان ها بعد از اعلام توافق هسته‌ای

همه مسایل فوق الذکر را کنار بگذارید و توجه داشته باشید  کم و بیش زمزمه های اینکه جهان کنونی دیگر حکومت های پادشاهی خانوادگی مطلق قدیمی را پذیرا نمی باشد و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس باید روند حکومتی خود را تغییر دهند و بحث حقوق بشر در این کشورها بگوش می رسد ونباید تعجب کنید که به یکباره مثلا در عربستان سعودی و یا دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس شورشی مثل مصر یا تونس پیش آید و ایالات متحده و اوروپا از "روند دموکراسی" در آن کشور حمایت کند و طبق سنت قدیمی خود پشت یارانش را خالی کند. و نباید از اظهار نظر وزیر امور خارجه سوئد و بحرانی که بر اثر آن میان سوئد و عربستان پیش آمده به راحتی گذشت. برخی تحلیل گران معتقد هستند این روند ابتدا در یکی از کشورهای کوچک عرب حوزه خلیج فارس شروع خواهد شد و بعد به دیگران سرایت خواهد نمود و ایالات متحده در حال برنامه ریزی برای تغییر سیاست خود در خاورمیانه می باشد. به همین دلیل هم هست که عربستان سعودی با تمام توان خود هرگونه حرکتی در این راستا را در شبه جزیره عربی سرکوب می کند و تلاش دارد حمایت بین المللی برای خود بخرد.

از سوی دیگر اختلافات زیادی میان ایالات متحده و اسرائیل در خصوص روند صلح در خاورمیانه پیش آمده و حد اقل طی یکی دو سال آینده روند حمایت ایالات متحده از سیاست های تندروهایی مثل بنیامین نتانیاهو فوق العاده کم خواهد بود.

با توجه به همه این مسایل باید گفت سه ماه آینده خطرناک ترین برهه در رسیدن طرفین به توافق خواهد بود چرا که مخالفین این توافق نامه کل توان اقتصادی — رسانه ای و نظامی خود را در میان خواهند گذاشت تا از امضای این توافق نامه جلوگیری کنند و به احتمال زیاد منطقه شعله ورتر خواهد شد و حتی بعید نیست اسرائیل و عربستان سعودی طرح حمله به تاسیسات هسته ای ایران را پیاده کنند تا ایران وادار به پاسخ شود و ایالات متحده را در عمل انجام شده قرار دهند و مذاکره را برهم زنند.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала