ذهن آدمی برای رسیدن به کشفیات جدید کیهان حد و مرز نمی شناسد. انسان پس از حل مسأله قوه جاذبه زمین سعی می کند در فضا به کاووش بپردازد. اما در آنجا با دشمنی روبرو می شود که راه دفاع از آن فعلا وجود ندارد. پرتوهای فضایی ، دشمن اصلی انسان در کیهان هستند.
ویاچسلاو شورشاکوف رئیس آزمایشگاه « کنترل رادیواکتیو هنگام پروازهای فضایی» ، نامزد علم فیزیک – ریاضی در اینباره گفت: آدمهایی که روی زمین زندگی می کنند اغلب به این موضوع فکر نمی کنند که آنها نیر در میدان رادیو اکتیو قرار دارند. پرتوهای طبیعی رادیو اکتیوی زمین وجود دارد که هم در اتاق خانه شما و هم در خیابان هست. بدین ترتیب ساکن معمولی سیاره زمین هر سال به اندازه یک میلی سیوِرت مورد تابش هسته ای قرار می گیرد. اما پرتو رادیواکتیو در فضا تقریبا 200 بار بیشتر است. این به معنای آن است که فضانوردی که شش ماه در فضا در حال پرواز است دزی دریافت می کند که انسان طی 100 سال زندگی روی زمین دریافت می کند.
بار تابش رادیو اکتیو که فضانوردان با آن مواجه می شود از حد 20 میلی سیوِرت در سال بیشتر است که برای کارمندان نیروگاه های اتمی تعیین شده است
اگر فضانورد یکسال در فضا قرار داشته است مقدار دز پرتو هسته ای که او دریافت کرده است 200 میلی سیوِرت یعنی 10 بار بیشتر از مقدار مجاز برای کارمندان تأسیسات خطرناک است. روی زمین دز 200 میلی سیوِرت فقط برای کسانی مجاز است که به رفع پیامدهای سوانح هسته ای می پردازند. این دز نه برای پرسونل نیروگاه بلکه برای کسانی که به رفع سوانح هسته ای می پردازند تعیین شده است. اما برای آنها نیز محدودیت هایی معین شده است: پس از آنکه شخص در رفع پیامدهای سوانح هسته ای شرکت کرد و دز مجاز را دریافت کرد ، طی 5 سال نباید مورد تابش هیچ گونه دز بالای رادیو اکتیو قرار بگیرد. از اینرو کار فضانوردان از نظر میزان خطر رادیو کتیو را می توان با کار کسانی مقایسه کرد که به رفع پیامدهای سوانح هسته ای می پردازند.
وقتی فضانوردان حتی در مدار اطراف زمین مورد تابش مقدار خطرناک رادیو اکتیو قرار می گیرند چه چیزی در فضای دور در انتظار آنها خواهد بود؟
- محدودیت بر تابش رادیو اکتیو - دز حرفه ای — وجود دارد، یعنی مقدار دزی که شخص طی سالهای کار خود دریافت می کند. برای فضانوردان و کارمندان نیروگاه اتمی دز مجاز 1000 میلی سیوِرت است – یعنی شخص با حساب سالانه 200 میلی سیورت ، فقط 5 سال می تواند در این شغل کار کند. اما فضانوردان در روی زمین نیز با انواع تابش ها روبرو می شوند — پرواز با هواپیما، تمرینات، معاینات پزشکی. بر طبق محاسبات ما، حداکثر زمان اقامت انسان در فضا 4 سال است. تا کنون هیچ یک از فضانوردان معاصر 4 سال در فضا نبوده است. اما آنچه به پرواز به مریخ مربوط می شود که این پرواز دو سال و نیم طول خواهد کشید ، فقط یکبار می توان به آنجا پرواز کرد و به زمین برگشت. ذخایر فیزیکی انسان برای پرواز بعدی، کافی نخواهد بود. تاثیر رادیو اکتیو زیاد خواهد بود.
آیا انسان باید از آرزوی پرواز به سیارات دیگر دست بکشد؟ پروژه های ساخت مستعمرات در کره ماه و مریخ در روسیه و کشورهای خارجی در حال طراحی است. باید وسیله دفاعی در مقابل پرتوهای مرگبار کیهانی یافت شود.
اگر زمین را مانند یک سفینه فضایی در نظر بگیریم که درحال شناوری در کیهان است، می توان گفت کشتی ما از حالت دفاعی بسیار خوبی برخوردار است. ما در بستر اقیانوس هوایی قرار داریم. اگر آتمسفر زمین را جمع کنیم، ، یک لایه 10 متری آب بالای سرمان قرار خواهد گرفت که ما را از فضا جدا کرده و در مقابل پرتو های کیهان از ما دفاع می کند. فعلا هیچ یک از سفینه های فضایی از چنین وسیله دفاعی برخوردار نیست. زمین دارای عوامل دفاعی دیگر است – میدان مغناطیسی که ذرات پرتوهای کهکشان و پرتو های فضایی خورشید را دفع می کند. از اینرو سفینه ایده آلی که بتواند به مریخ پرواز کند و یا به سفر بین سیاره ای بپردازد باید از عامل دفاعی و میدان مغناطیسی خوبی برخوردار باشد که ذرات خطرناک رادیو اکتیو را دفع کند.
به گفته ویاچسلاو شورشاکوف، تمام اطلاعات روسی در باره پرتو های کیهانی برای شرکای خارجی در ایستگاه بین المللی فضایی قابل دسترسی است و تبادل تجربه در این زمینه همیشه انجام می شود.آنالیزهای مشترک و آزمایش توصیه های مشترک در باره کاهش تأثیر دز رادیو اکتیو بر فضانوردان ادامه دارد. خوشبختانه، تحریم های زمینی به کار در فضا گسترش نمی یابد. ما همراه یکدیگر می توانیم هرنوع مسأله ای را حل کنیم و گیتی بالاخره درهای خود را به روی انسان باز خواهد کرد.
