در چند روز اخیر کاربران شبکه های اجتماعی به بحث در باره وضعیت انسانی در شهر « مادایه» سوریه می پردازند. رسانه های معروف موضوع انتقاد از بشار اسد رئیس جمهور سوریه را عنوان می کنند.
آژانس « اسکای نیوز» اعلام کرد: « دهها هزار نفر ماهها از دسترسی به مواد غذایی محروم هستند ، زیرا نیروهای اسد مانع از رسیدن مواد غذایی به آنها می شود».
آژانس خبری « بی.بی.سی» نوشت: « 40 هزار نفر از ساکنان از گرسنگی و سرما رنج می برند. نیروهای طرفدار دولت که شهر را محاصره کرده اند اجازه ترک آن را به هیچ کس نمی دهند. آنها بطور کامل مانع از رسیدن مواد غذایی به شهر می شوند».
نیک پیتون وُلش خبرنگار « سی.ان.ان» ماجرای بدتری را تعریف می کند:
«طی چند سال جنگ سوریه، رساندن مواد غذایی به نوعی سلاح مبدل شده است. از جمله خیلی ها دولت سوریه را متهم به آن می کنند که آنها بخشی از ساکنان را که از شبه نظامیان حمایت می کنند با گرسنگی به مرگ می کشانند».
اما مثل گذشته، کمتر کسی به تحقیق در باره این گفته ها و حقانیت آنها می پردازد — رویدادهایی که گویا از محل حادثه توسط رسانه ها گزارش می شوند.
نماینده « صلیب سرخ بین المللی» در این خصوص گفت: « کمیته صلیب سرخ بین المللی نمی تواند اطلاعات منتشره در شبکه های اجتماعی و یا رسانه های رسمی در باره این موضوع را تأیید کند».
یک جستجوی ساده در اینترنت امکان افشای این جعلیات را فراهم می سازد. در شبکه اجتماعی عکس شوکه کننده شخصی که از گرسنگی در حال مرگ در «مادایه» است دیده می شود. این عکس بطور گسترده در شبکه های اجتماعی پخش شد تا درج تفاسیر خصومت آمیز در باره آن تأمین شود. « شبکه سوری دفاع از حقوق بشر» که در بریتانیا مستقر است اعتراف کرد که این عکس در « گوته شرقی» در نزدیکی دمشق یکسال پیش — اوایل سال 2015 میلادی گرفته شد.
یک نمونه دیگر: خبری در باره دختری پخش شد که بر اثر گرسنگی خیلی تغییر کرده بود. چنین دروغی باعث وحشت خانواده آن دختر شد. آن دختر کلیپ ویدئویی را ضبط کرد و گفت که عکس دختر دیگری را پخش کرده اند و خودش زنده و سالم در کشور دیگری زندگی می کند.
عکس شخصی که از گرسنگی در « مادایه» در حال مرگ است عکس معتادی از اروپا از آب درآمد که در سال 2009 گرفته شده بود. حتی رنگ چشم آن مرد را در برنامه « فوتو شاپ» تغییر داده بودند، تا هیچ کس اروپایی چشم آبی را در عکس کشف نکند. ابتدا این عکس در صفحات سایت « الجزیره» منتشر شد و بعد از آنجا حذف شد. اما کاربران زیادی توانستند آن را کپی کنند. حال این سوال به فکر آدم خطور می کند که: آیا این کارها را می توان اشتباه و یا تلاش فریبکارانه ای برای پخش اطلاعات غلط دانست؟
سیاستمدار دانیئل ماککی متخصص خاور نزدیک در توضیح گفت: « همیشه فعالان ضد اطلاعات در زمان عملیات جنگی، از عکس های جعلی که در دیگر نقاط درگیری گرفته شده اند استفاده می کنند. سوریه از این نظر استثنا نیست.
اینگونه عکس ها به دست رسانه ها می افتد که آنها بعد آن را تیراژ می کنند. منابع این گونه مواد خبری موثق نیستند و اخبار دروغین را پخش می کنند. بهترین نمونه عکس دختری است که گویا از گرسنگی در سوریه در رنج است. اما این دختر در لبنان ساکن است و هیچگونه ارتباطی با درگیری سوریه ندارد».
فعلا بدشواری می توان گفت چه اتفاقی در « مادایه» در حال وقوع است. اما از ابتدای درگیری در روسیه ما شاهد نمونه های زیادی بودیم که رسانه ها از اخبار جعلی به نفع اهداف خود استفاده کرده اند.
در زمان آغاز عملیات هوایی — فضایی روسیه — 30 ماه سپتامبر سال 2015 میلادی — بر علیه شبه نظامیان « دولت اسلامی» ، سازمان « وایت هِلمت» که آمریکا حامی مالی آن و مخالف دولت بشار اسد است عکس دختری را منتشر کرد و گفت که او در نتیجه ضربات هوایی روسیه آسیب دیده است. در واقع این عکس 25 ماه سپتامبر چند روز قبل از آغاز عملیات هوایی روسیه منتشر شد. در آن زمان این دختر را قربانی حملات هوایی نیروی هوایی دولت اسد نامیدند.
چند هفته بعد نمایندگان« جامعه پزشکی سوریه — آمریکا» اعلام کردند که نیروی هوایی روسیه بیمارستانی در شهر « سارمین» را ویران کرد. این خبر بلافاصله در اکثر رسانه های غرب منتشر شد. اما وزارت دفاع روسیه این خبر را رد کرد و عکس ماهواره ای را منتشر کرد که نشان داد ساختمان بیمارستان ویران نشده است و صحیح و سالم است.
همه این نکات موثق بودن منابعی را مورد شک قرار می دهد که به پخش اخبار در باره حوادث سوریه می پردازند. بعلاوه این سوال مطرح می شود که رسانه ها تا چه حد دقیق عکس ها و کلیپ های ویدئویی را قبل از انتشار بررسی می کنند.
