زمانیکه پتر کبیر از حاجی طرخان(آستاراخان) به سمت اراضی شمال ایران حرکت می کرد خطاب به مردم اهل قفقاز نامه ای به زبان تاتاری، ترکی و فارسی نوشت، اما اصل این نسخه ها از بین رفت و تنها ترجمه ای به زبان آلمانی از آن در کتابی به نام «سیاحت در قفقاز و گرجستان در سالهای 1807-1808» باقی مانده است.
«تمامی مردم ایران زمین از درباریان، اشراف و علما گرفته تا رعیا از هر ملت و مذهب که باشند باید بدانند که در سال 1712 میلادی «داوودخان» والی داغستان بر ضد دوست و برادر ما شاهنشاه ایران بنای طغیان گذاشت و به شهر «شماخی» دست درازی نمود و در این میان نه تنها دوست ما اعلیحضرت ایران و ساکنان این شهر را در معرض قتل قرار داد، بلکه به روسهای بی گناه ما که بر حسب قرارداد برای معاملات تجاری به شهر مزبور مسافرت نموده بودند را با کمال بی انصافی مورد حمله قرار داده و مایملک آنها معادل 4 میلیون منات را به غارت برده و سلب امنیت نمودند و به این ترتیب خسارات بسیار زیادی به ملت و ملک ما وارد آوردند.
از آنجاییکه به مال و شرف ملت روسیه از طرف اشرار تجاوز شده و هیچ اقدامی هم برای جلب رضایت ما صورت نگرفته، مجبور شدیم که برای سرکوبی یاغیان روان شویم. امیدوارم که اشرار مزبور به طور شایسته گوشمال شده و اسباب رضایت خاطر فراهم گردد.
لذا به تمام اتباع دوست عزیزمان پادشاه ایران، رعیا از هر کیش و ملت خواه ایرانی، خواه غیر ایرانی، ارمنی، گرجی، ترک و به تمامی ساکنان این سرزمین اطمینان کامل می دهیم که به احدی از ساکنان ایالات مذکور صدمه و خسارتی وارد نیاید، و به املاک و دارایی آنها دست درازی نشود. اما این به شرطی است که شما نیز ما را دوست خود بدانید و به خیال اینکه مال شما به غارت می رود بیهوده هراسان نشوید، و ار ترس اینکه مال شما چپاول می شود آنرا معدوم نموده و فرار کنید. اگر به گوش ما برسد که از مال و آذوقه خود به اشرار کمک نموده و یا از خانه و دهکده خود فرار کنید، ما نیز مجبور خواهیم شد که شما را جزء دشمنان بدانیم. در اینصورت بدیهی است تقصیر با خود شماست و در روز قیامت باید در محضر پروردگار پاسخ گو باشید.
نامه بدست تزار پتر اول مورخ 15 ژوئن امضاء شد و 34 روز پس از آن تاریخ به سرکردگی قشونی مرکب از 22 هزار نفر با 442 کشتی و 500 دریانورد از سمت آستاراخان به طرف دریای خزر و به سوی لگزستان روانه شد. البته به استناد برخی منابع تاریخی این عده اغراق آمیز به نظر می رسد. تصرف باکو به آسانی حاصل نشد و به دلیل اتمام آذوقه و فرارسیدن زمستان سخت پتر اول در نیمه راه به طرف آستاراخان بازگشت.
ادامه دارد…
ممکن است عقاید نویسندگان مقالات با سیاست های اسپوتنیک مطابقت نداشته باشد.